DİNİN SEKÜLERLEŞEN KODLARI: KİTAB-I MUKADDES VE YAKUP KADRİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 9, 69 - 85, 30.09.2018

Bedia Koçakoğlu Özlem Sürücü

Öz

XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı’nın Batı’ya açılmasıyla aydınlar, hem kültürel ve sanatsal hem de dinî açıdan dönüşüme uğrar. Osmanlı’nın Batı’daki gelişmeleri geriden takip etmesini din merkezli yönetime bağlayan entelektüeller, dinde reforma gidilmesini öngören görüşler ortaya atarlar. Laiklik ilkesinin temelini kuran bu fikirler, dönemin yazarlarını da etkileyerek edebiyata yansımıştır. Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, II. Meşrutiyet’ten 1960’lı yıllara kadar edebiyat dünyasında olduğu kadar siyasî hayatta da aktif olmuş, savaşların kaotik ortamlarını yakından gözlemlemiş ve özellikle inkılapların topluma benimsetilmesinde önemli rol oynamış bir yazardır. İnkılapların benimsetilmesinde dinin işlevsel yanının kullanıldığı ve İslam algısının yer yer pasifize edildiği sanat ortamında Karaosmanoğlu, Kitab-ı Mukaddes’i kaynak alarak romanını farklı bir çizgiye taşımıştır. İslam’ın karşısına yer yer bir alternatif olarak çıkarılan Kitab-ı Mukaddes, salt şiirsel dili sebebiyle tercih dilmemiştir. Çalışmada inkılapçı ve aydınlanmacı bir yazar olarak Karaosmanoğlu’nun romanlarında Kitab-ı Mukaddes’e yaklaşımı söylem analizi üzerinden incelenecektir. Bu yolla Cumhuriyet’in kuruluş döneminde dinî işlevselleştiren sistemin edebiyat üzerinden nasıl ele alındığı ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Kitab-ı Mukaddes, roman, söylem analizi.

Kaynakça

• ADAM, Baki (2014); “Tevrat”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 41, İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, s. 40-45.
• AKI, Niyazi (2001); Yakup Kadri Karaosmanoğlu, İnsan – Eser – Fikir – Üslûp, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ALTUNTAŞ Halil, Muzaffer Şahin (2014); Kur’an-ı Kerim Meâli, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• BERKES, Niyazi (1975); Türk Düşününde Batı Sorunu, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• BERKES, Niyazi (2016); Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• BOZKURT, Nebi (2014); “Fuhuş”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 13, İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, s. 211-214.
• ERDEM, Sargon (2014); "Bâbil", Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 04, İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, s. 392-395.
• HARMAN, Ömer Faruk (2014); “İncil”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 22, İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, s. 270-276.
• İncil-i Şerif yahut İsa Mesih’in Yeni Ahit Kitabı (1949); Ankara: Kitabı Mukaddes Şirketi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1932); Yaban, İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1934); Ankara, Ankara: Neşreden Akba Kitabevi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1938); Bir Sürgün, Ankara: Ulus Basımevi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1939a); Kiralık Konak, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1939b); Nur Baba, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1953); Panorama I, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1966a); Hüküm Gecesi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1966b); Sodom ve Gomore, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• MARDİN, Şerif (2014); Jön Türklerin Siyasî Fikirleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• POLATOĞLU, Enver (2006); Kur’an’da ve Tevrat’ta Hz. İbrahim’in İnanç Konusundaki Akılcı Tutumu, YL Tezi, Konya Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tevrat-ı Şerif yahut Eski Ahit Kitabı (1958); İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi.
• ÜNAYDIN, Ruşen Eşref (1972); Diyorlar ki, (haz. Şemsettin Kutlu), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları.