AZERBAYCANLI ŞAİR ELMAS YILDIRIM’IN ŞİİRLERİNDE TÜRKÇÜLÜK MEFHUMU

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 5, 17 - 29, 31.05.2019

Ümit Akın

Öz

1920’de Azerbaycan’ın Bolşeviklerce işgali, Türkiye’de olduğu gibi Azerbaycanlı aydınlar içerisinde de Türkçülük mefhumunun gelişmesine zemin hazırlamıştır. Bu aydınların öncülerinden olan Ahmet Cevat’ın şiirlerinde görülen Türkçülük ideali, çevresindekileri de etkilemiştir. Ahmet Cevat’ın tesir ettiği kişilerden biri de ileride Azerbaycan Muhaceret Edebiyatının ünlü şairi olacak Elmas Yıldırım’dır. O, Sovyet baskısının hür düşüncelerine izin vermemesi nedeniyle önce İran’a oradan da Türkiye’ye göç etmiştir. Onun şiirleri genel anlamda gurbet, vatan sevdası, milliyetçilik temaları üzerine yazılmıştır. Özellikle milliyetçilik fikrini ön plana çıkardığı şiirlerinde, Bolşevik Rusya’nın Azerbaycan’a yaptığı faciaları anlatmış, bağımsızlığa vurgu yapmıştır. Eğitimini Azerbaycan’da tamamlayan şair yükseköğrenim için Şarkiyat bölümüne girmeye hak kazanmış olsa da milliyetçi ideolojik fikirleri yüzünden buradan atılmış, bir süre sonra da sürgüne gönderilmiştir. Azerbaycan’ın Sovyet Rusya’sı tarafından 1920’deki işgalini bir türlü içine sindiremeyen Yıldırım, isyanını şiirleriyle dile getirmeye çalışmıştır. İlk şiirlerinden itibaren milliyetçi çizgiden çıkmayan şairin, özellikle Türkiye’de yazdığı şiirlerinde milliyetçilik fikri daha çok hissedilir. Bu çalışmamızda Azerbaycan Muhaceret Edebiyatı’nda büyük önem arz eden şair Elmas Yıldırım’ı ve şiirlerinde Türkçülük fikriyatı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elmas Yıldırım, Azerbaycan, Milliyetçilik, Türkçülük

Kaynakça

• AKPINAR, Y. (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul, Dergah Yayınları. AKÜZÜM, F. (1990). “Elmas Yıldırım’ın Hal Tercümesi” Yiğitlere Sesleniş. Azerbaycan Kültür Yayınları, Ankara. ALPTEKIN. (1936). “Boğulmayan Bir Ses Kitabı Ön Sözü”, Boğulmayan Bir Ses. Azerbaycan Neşriyat Yurdu: Tecelli Matbaası, İstanbul. ƏHMƎD, D. (2017). “Şair Almas İldırımın Anım Günüdür”, Türkistan. 17-23 Ocak, Bakü. İLDIRIM, A. (2004). “Azerin Duası”, Seçilmiş Eserleri. Bakü, Önder Neşriyat. İLDIRIM, A. (2007). Boğulmayan Bir Ses. Bakü, Avrasiya Press. NEBIYEV, B. (1999). Didergin Şair Almas Yıldırım’ın Yaratıcılık Yolu (Çvr. Aljira Topalova). Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. OKUMUŞ, S. (2015). “Gurbeti Vatan Eden Şair: Elmas Yıldırım” Yeni Türkiye. S. 76. Ankara. REMZI, C. (1988). “İldırım Almaszade”, Edebiyat ve İncesenet. Bakü. SULTANLI, V. (2007). Azerbaycan Muhaceret Edebiyatı (Çvr. Enver Uzun). İstanbul, Avrupa Yakası Yayınları. TEYMUR, M. (2015). “Almas İldırım’ın Qǝmli Hǝyat Dastanı”, Xalq Cǝbhǝsi. Bakü. YILDIRIM, E. (1990). Yiğitlere Sesleniş (Yayıma Hzl. Ahmet Karaca). Ankara, Azerbaycan Kültür Derneği. YURTSEVER, A. V. (1990). “Elmas Yıldırım’ın Edebî Şahsiyeti ve Şiir Sanatı” Yiğitlere Sesleniş (Yayıma Hzl. Ahmet Karaca). Ankara, Azerbaycan Kültür Derneği.