MODERNLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE VE MOZAMBİK: İKTİDAR, KÜLTÜR VE KALKINMA SORUNU (1890-2015)

Year 2019, Volume: 6 Issue: 6, 79 - 131, 30.06.2019

Eusébio André Pedro

Abstract

Bu makale, ülkelerin içsel ve dışsal dinamiklerinin modernleşme sürecine etkisini incelemektedir. Türk
ve Mozambik'in tarihinin karşılaştırmalı bir analizine dayanan, çalışmada, belirli bir toplumdaki gelişmenin ve
modernleşme sürecinin ne kadar karmaşık olduğu gösterilmektedir. Bu ülkelerde, siyasal iktidarın milli kimliğin
oluşumundaki rolü ve ekonomik kalkınmanın teşvik edilmesi konuları ayrıntılı olarak tartışılmaktadır.
Mozambik Türkiye'den genç bir cumhuriyet olmasına rağmen (1975), modernleşme süreci Portekiz monarşisinin
zamanına kadar iner. Ancak Türkiye modernleştirilir iken, Mozambik'te hâlâ kırsal bir yaşam hakimdir. Nitelikli
insan kaynağının olmayışı, süreklilik projesinin varlığı ya da yokluğu ve toplumun sanayileşmesi için kararlı bir
sosyo-politik grup, bu ülkelerin neden aynı modernleşme seviyesinde olmadığını anlamamıza yardımcı olabilir.
Bu nedenle, her iki ülkenin tarihsel, politik, ekonomik ve sosyal gidişatlarındaki farklılıkları ve benzerliklerini
açıklığa kavuşturup bu sosyal yörüngelerin modernleşme sürecini nasıl etkilediğini incelemek gerekir. Bu
çalışmada tarihsel karşılaştırmalı yöntem kullanılarak, her iki ülkenin modernleşme sürecindeki benzerliklerinin
ve farklılıklarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Karşılaştırmalı tarihsel yöntemi desteklemek için, belge
analizi yöntemi (kitaplar, raporlar, gazeteler, dergiler, haritalar, fotoğraflar, süreli yayınlar, arşivler ve
otobiyografik notlar) de verileri toplamak, sistematize etmek ve yorumlamak için kullanılmıştır. Bununla
birlikte, belirli bir toplumun gelişmesini engelleyen çeşitli faktörleri çağrıştırmaya çalışılırken, belirleyici faktör
politik güçtür.

Keywords

CHP, FRELIMO, Kalkınma, Mozambik Modernleşmesi, Türk Modernleşmesi

References

• Arşivler BCA- 30-1-0-0 / 40-236-1, Girit fatihi Serdar Gazi Hüseyin Paşa Torunlarından Naciye Öney'in, Yunanistan'da Kalan Emlaki İle İlgili Olarak Atatürk'ten Yardım İsteği. (29.11.1937). BCA: 30-1-0-0 / 5-26-9, Atatürk'ün Naaşının Anıtkabir'e Nakli ile İlgili Amerikan Elçiliği'nden Başbakan Adnan Menderes'e Yazılan Mektup. (12.10.1953). BCA: 30-1-0-0 / Yer No: 41-244-18 / Atatürk'ün Samsun'a Çıktığı Bandırma Vapuru'nun Müze Olarak Muhafaza Edilmesi, (28.08.1957). BCA: 490-1-0-0 / 5-27-17, Adnan Menderes ve Fuat Köprülü'nün CHP'den İlişiğinin Kesildiği. (22.09.1945). BCA: 490-1-0-0 / 572-2277-3, Aydın Milletvekili Adnan Menderes ile Kars Milletvekili Fuad Köprülü'nün Partiden İhracı ve Onların Savunmaları, Yazılarının Çıktığı Birkaç Gazete Nüshaları ile TBMM Tutanak Dergisi. (06.02.1947) BCA-490-1-0-0 / 210-831-1, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Beyannamesi. (08.04.1923) CIA-, Frelimo Training in Algeria and Tanganyika, US Embassy (TZ) 1963-06-24 PT-TT-CMZ-ADGL-A-2-03_m0007, Companhia de Moçambique, nº ordem 2988, liv, nº 5759. Kitap ve Makaleler Acemoğlu, D., & Robinson, J. A. (2013). Ulusların Düşüşü: Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Kökenleri. İstanbul: Doğan Kitap. Akal, C. B. (1991). Yasa ve Kılıç. İstanbul: Afa Yayınları. Akşin, S. (1997). Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi 1. İstanbul: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. Altuğ, Y. (1997). Türk İnkılap Tarihi (1919-1938). Beyoğlu-İstanbul: Çağlayan Kitabevi. Eusebio Andre Pedro 126 ASEAD CİLT 6 SAYI 6 Yıl 2019, S 79-131 Altun, F. (2000, Haziran 8). Modernleşme Kuramı ve Gelişme Sorunu. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi/Bilim ve Sanat Vakfı, s. 123-186. Arı, K. (2011). Türk Devrim Tarihi I – Temelleri Gelişimi ve Oluşumu. İzmir: Zeus. Arslanoğlu, İ. (2018). Eğitim Felsefesi. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık. Bayrakdar, B. (2015). Atatürk-İlkeleri ve Türk İnkılap Tarihi. Ankara: Detay Yayıncılık. Bayraktar, B. (2016). 1878 Berlin Kongresinden Günümüze Ulus Devletlerin İnşa Sürecinde Büyük Güçler ve Türkiye. Ankara: Detay Yayıncılık. Bayram, A. K. (2003). İktidar Çözümlemelerinde Bir Mihenk: Michel Foucault. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü’nde Bilgi, Cilt: 7; Sayı: 2, s. 33-46. Baytal, Y. (Kasım 2007). Demokrat Parti Dönemi Ekonomi Politikaları (1950-1957). Ankara Üniversitesi, Türk inkılâp Tarihi Enstitüsü, Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 40, s. 545-567. Benot, Y. (1981). Ideologias das Independências Africanas I. Lisboa: Livraria Sá da Costa Editora - Terceiro Mundo. Berkes, N. (2002). Türkiye'de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. Birecikli, İ. B. (Kış 2008). Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet'in İlanı Üzerine Bir İnceleme. Akademik Bakış, Cilt: 2, Sayı: 3, s. 211-226. Bobbio, N. (1986). O Futuro da Democracia (Demokrasinin Geleceği): Uma Defesa das Regras do Jogo. Rio de Janeiro: Paz e Terra. Borges, M. (2011). O Conhecimento Etnológico da Guiné-Bissau: Uma Perspectiva de Género. Ponta Delgada: CSH-Universidade Nova de Lisboa e Universidade dos Açores. Boztaş, O. (2017). Osmanlı Devleti’nde İslamcılık Akımı. Erzurum: Erzurum Teknik Üniversitesi. Burns, E. M. (1941). Western Civilizations, Their History and Their Culture, Volume 2. London: W. W. Norton & Company, Incorporated. Capela, J. (1981). O Movimento Operário em Lourenço Marques, 1898-1927. Porto: Centro de Estudos Africanos da Universidade do Porto. Castel-Branco, C. N. (1995). Opções Económicas de Moçambique 1975-95: Problemas, Lições e Ideias Alternativas. In Brazão Mazula: Moçambique Eleições, Democracia e Desenvolvimento, s. 581-636. Cavallo, G. (2013). Curar o Passado: Mulheres, Espíritos e “Caminhos Fechados” nas İgrejas Zione em Maputo, Moçambique. Lisboa: Universidade de Lisboa. Chagas, M. P. (1890). As Colonias Portuguezas No Seculo XIX (1811 a 1890). Lisboa: A. M. Pereira Editora. Çavdar, T. (1995). Türkiye'nin Demokrasi Tarihi (1839 -1950) 2. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi. Çetin, H. (2003). Siyasetin Evrensel Sorunu: İktidarın Meşrutiyeti - Meşrutiytin İktidarı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 58. 1. 10.1501/SBFder_0000001656, s. 63-88. Demir, M. A. (2013). Kalkınma Teorileri Kapsamında Türkiye’de Ekonominin Planlı Dönemde Analizi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Eusebio Andre Pedro 127 ASEAD CİLT 6 SAYI 6 Yıl 2019, S 79-131 Diamond, J. (2013). Tüfek, Mikrop ve Çelik - İnsan Topluluklarının Yazgıları. İstanbul: Tübitak Popüler Bilim Kitapları. Dias, V. C. (2018). Recursos Naturais e Desenvolvimento Democrático em Moçambique. Évora: Instituto de Investigação e Formação Avançada (IIFA). Dinerman, A. (2007, Eylül). Amérıca Latina: Situação e Perspectıvas - Moçambique Depois do Socialismo a İndependência Revisitada. Relações Internacionais, Sayı 15, s. 101- 124. Eisenstadt, S. N. (2014). Modernleşme: Başkaldırı ve Değişim. Ankara: Doğu Batı Yayınları. Erdoğan, D. İ. (2008). Amerikan Misyonerlerinin Faaliyetleri ve Van Ermeni İsyanları (1896). İstanbul: İQ Kültür Sanat Yayıncılık. Erickson, E. J., & Hook, A. (2013.). Mustafa Kemal Atatürk. London: Bloomsbury Publishing. Ferreira, E. d. (1977). O Fim de uma Era - O Colonialismo Português em África. Lisboa: Livraria Sá da Costa Editora. Ferreri, A. B. (1886). Apontamentos um Ex-governador Sofalla: Ligeiras Considerações Ácerca do Estado d’Este Districto, Moçambique e do Commando Militar Bazaruto. Lisboa: Editora Moreira. Fidan, S., Şahin, K., & Çelik, F. (2011, Mayıs). Osmanlı Modernleşmesinin Temel Olgularından Biri: Bürokrasi Osmanlı Modernleşmesinde Bürokrasinin Etkinliği ve Önemi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 23 , s. 113-128. Garcia, C. d. (1901). A partilha da África: Conferência Realisada na Sociedade de Geographia de Lisboa, em 2 de Março. Lisboa: Typographia Industrial Portugueza. Giddens, A. (2012). Sosyoloji; 1. Baskı. İstanbul : Kırmızı Yayınlaı. Guest, R. (2005). África, Continente Acorrentado - O Passado, Presente e o Futuro de África. Lisboa: Editora Civilização. Gündüz, M. (2010). Osmanlı Mirası Cumhuriyet’in İnşası: Modernleşme, Eğitim, Kültür ve Aydınlar. Ankara: Lotus Yayınevi. Güneş, İ. (1997). Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923) I. Baskı. Topkapı- İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Gürkan, U. (2015). Ermeni Katliamı Suçlaması Yargılama ve Karar, Malta (1919- 1921). İstanbul: Kaynak Yayınları. Hedges, D. (1999). Moçambique no Auge do Colonialismo, 1930-1961. Maputo: Editora Universitária (UEM). Humbaraci, A., & Muchnik, N. (1974). Portugal's African Wars: Angola, GuineaBissao, Mozambique. New York: Joseph Okpaku Publishing Company. Inc. Huntington, S. P. (1971). The Change to Change: Modernization, Development and Politics. Comparative Politics, Vol. 3, No. 3, s. 283-322. Huntington, S. P. (2015). Medeniyetler Çatışması. İstanbul: Vadi Yayınları. İlkin, A. (1974). Kalkınma ve Sanayi Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları. Kabataş, S. (2013). Türkiye’de Siyasal Partiler. İstanbul: Okan Üniversitesi. Eusebio Andre Pedro 128 ASEAD CİLT 6 SAYI 6 Yıl 2019, S 79-131 Karakoç, İ. (2012). Hukuk Tarihinde Vatandaşlık- Yabancılık Statüsü. İzmir: Yetkin Kitabevi. Karal, E. Z. (1998). Atatürk ve Devrim, Konferans ve Makaleler 1935-1978, Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Ankara: Metu Press Yayınları. Kaya, A. (1992). Modernleşmenin Yarattiği Sosyal Sorunlar ve Bunların Çözümünde Eğitimin Rölü. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Kaya, I. (2004). Social Theory and Later Modernities. The Turkish Experience. Liverpool: Liverpool University Press. Kaya, M. (2015). Batı Dışı Modernleşme Örneği Olarak Türkiye Modernleşmesi: Süreklilikler, Kopuşlar ve Çatallanmalar. Journal of Turkish Studies, s. 546-547. Kinross, L. (2012). Osmanlı İmparatorluğun Yükselişi ve Çöküşü. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi. Kızıldere, M., & Brakel, K. (2017). Kömür Atlası 2015 Heinrich Böll Stiftung Derneği, Berlin - Almanya ve Friends of the Earth International. Londra: Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. Koç, Y. T. (2011). 12 Eylül’den 12 Haziran’a Siyasi Partiler - Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti). SETA Analiz, Sayı 41, s. 5-24. Kolektif. (2017). Konya Ticaret Odası, Mozambik Cumhuriyeti Ülke Raporu, . Konya: Dış Ticaret Müdürlüğü. Köker, L. (2007). Modernleşme, Kemalizm ve Demokras. İstanbul: İletişim Yayınları. Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, (1839-1923). Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları. Kuyaş, A. (2006). Tarih 1839-1939 Kitabı. İstanbul: Mikado Matbaacılık ve Tic/Ltd. Şti. Lewis, B. (1993). Modern Türkiye'nin Doğuşu. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Türk Tarih Kurumu Yayınları. Liesegang, G. (1988, Ekim). Três Autores Sobre Inhambane: Vida e Obra Joaquim Santa Rita Montanha, 1806-1870, Aron S. Mukhondo, ca, 1885-1940 e Elias S. Mucambe, 1906-1969. Boletim do Arquivo Histórico Moçambique (AHM-8), s. 61-142. Lopes, J. S. (2004). Cultura Acústica e Letramento em Moçambique: em Busca Fundamentos Antropológicos para Uma Educação Intercultural. São Paulo: EDUC. Macêdo, T., & Maquêa, V. (2007). Literatura de Língua Portuguesa - Marcos e Marcas - Moçambique. São Paulo: Arte e Ciência Editora. Machel, S. (1976, Ekim). Desmantelar Estruturas Coloniais e Criar Estruturas de Carácter Colectivo e Democrático para Colocar o Hospital ao Serviço do Povo 1976 - Nov Nossa Tarefa é Construção do Socialismo. Tempo Dergisi, 315-17, s. 16-26. Macqueen, N. (1998). A Descolonização da África Portuguesa: a Revolução Metropolitana e a Dissolução do Império. Lisboa: Editorial Inquérito. Mangrasse, L. (2004). A Ideologização do Processo Alfabetização e Educação Jovens e Adultos na Província Nampula, Moçambique, no Período de 1975 a 2003- Tensão entre Factores Políticos e Culturais. São Paulo: Pontifícia Universidade Católica São Paulo. Mardin, Ş. (1998). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları. Eusebio Andre Pedro 129 ASEAD CİLT 6 SAYI 6 Yıl 2019, S 79-131 Mardın, Ş. (2004). Türk Modernleşmesi, İletişim Yayıncılık. Ankara: İletişim Yayıncılık. Martıns, J. P. (1956). A Emigração Portuguesa - Obras Completas. Lisboa: Guimarães & C. Editores. Massimaculo, A. (2010). Políticas Educativas Para a Educação Básica em Moçambique e a Diversidade Cultural: O Caso de Escolas do Município de Nampula. Minho: Universidade do Minho, Instituto de Educação. Massingue, N. C. (2008). A Eficácia do Condicionalismo da Ajuda Externa: O Caso das Privatizações em Moçambique, 1990-2000. Maputo: UEM. Mazula, B. (2008). Na Esteira da Academia: Razão, Democracia e Educação. Maputo: Texto Editores. MAZULA, B. (2009). Moçambique: Democracia e Participação Política. Johanesburgo: Compress dsl. Medeiros, E. (2011). O Islão e a Construção do “Espaço Cultural e Social Macua”. Ponta Delgada: Centro de História de Além-Mar. Mende, T. (1974). Ajuda ou Recolonização? As Lições de um Fracasso. Lisboa: Publicações Dom Quixote. Meque, A. M. (2013). A Influência das Instituições de Bretton Woods nas Políticas Públicas de Moçambique (1975-2010). Beira: S/Ed. Mondlane, E. (1977). Lutar por Moçambique. Maputo: Centro de Estudos Africanos. Monteiro, J. M. (1850). Os Portuguezes em Africa, Asia, America, e Occeania: Resumo Historico das Descobertas e Conquistas dos Portuguezes n' Africa, Asia e Occeania. Lisboa: Typ. de Borges. Mosca, J. (1999). A Experiência “Socialista» em Moçambique (1975-1986). Lisboa: Instituto Piaget. Muchacona, J. J., & Romão, J. C. (2019, Ocak 07). Da Reconstrução Económica à Emergência do Regime Democrático em Moçambique - uma reflexão sobre a consolidação da Sociedade Civil, 1975 – 2017. Revista Eletrônica Discente História.com (REDH) v. 5 n. 10, s. 86-99. Newitt, M. (1997). História de Moçambique. Lisboa: Publicações Europa-América. Ngoenha, S. E. (1993). Filosofia Africana: das Independências às Liberdades. Maputo: Edic̨ ões Paulistas-Africa. Ogot, B. A. (2010). História Geral da África V: África do século XVI ao XVIII. Brasília: UNESCO. Ortaylı, İ. (2012). Yakın Tarihin Gerçekleri. İstanbul: Timaş Yayınları. Özacit, B. (2018, Nisan 24). Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi İçin Tarihsel Sosyolojiden Dersler. Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Memleket Siyaset Yönetim (MSY), Cilt 13, Sayı 29, s. 83-110. Özüçetin, Y. (2002). Demokrasiye Geçiş, Demokrat Parti’nin Kuruluşu, 1946 Seçimleri. Türkler Ansiklopedisi XVI, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 9-24. Passos, I. d. (1977). Moçambique, a Escalada do Terror. Lisboa: Edições Literal. Eusebio Andre Pedro 130 ASEAD CİLT 6 SAYI 6 Yıl 2019, S 79-131 Pereira, M. H. (1994). Das Revoluções Liberais ao Estado Novo. Lisboa: Editora Presença. Quartaert, D. (2004). Osmanlı İmparatorluğu 1700 - 1922 . İstanbul: İletişim Yayınları. Rodrigues, J. D., & Rodrigues, C. (2011). Representações de África e dos Africanos na História e Cultura – Séculos XV-XXI. Ponta Delgada: Centro de História de Além-Mar. Rzayeva, R. (2012). Türk Toplumu ve Modernleşme. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi, Şarkiyat Enstitüsü, Doğu-Batı Bölümü, s. 605-619. Salvador, J. (2003). Agenda 2025: Visão e Estratégias da Nação, Comité de Conselheiros. Maputo: Yoyoyoyo. Sampaio, T. H. (2014, Temmuz-Aralık). Portugal em África: a política de emigração para as colônias (1890 – 1974). Revista Cadernos de Estudos Sociais e Políticos, Cilt 3/ Sayı 6, s. 58-79. San, C. (2003). Karşılaştırma Yönteminde Zaman ve Mekan Boyutları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 48, Sayı: 1, s. 155-159. Santos, M., Mea, E., & Capela, J. (2007). Trabalho Forçado Africano - Articulação com o Poder Político. Porto: Campo das Letras/CEAUP. Saraiva, F. d., & Chagas, M. P. (1849). Os Portuguezes em Africa, Asia, America e Oceania: Ou, Historia Chronologica dos Descobrimentos, Navegações, Viagens e Conquistas dos Portuguezes, Volumes 5-8. Lisboa: A. M. Pereira. Sönmez, S. (2008). 1980 Sonrası Türkiye’deki Sosyo-Politik ve Ekonomik Değişimlerin 2000’li Yıllara Yansımaları. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi. Steinhaus, K. (1995). Atatürk Devrimi Sosyolojisi. İstanbul: Sarmal Yayınevi. Stiglitz, J. E. (2002). Globalization And Its Discontents . London : Norton & Company Ltd. Sungur, Z. (2016, Mart). Demokrat Parti Döneminde (1950-1960) Tarım Politikaları ve Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 8. Sayı 14, s. 1-24. Teixeira, C. (1988, Ekim). A Fundação de Inhambane e a Sua Estrutura Administrativa e Governamental nos Meados do Seculo XVII. Boletim do Arquivo Histórico de Moçambique, s. 5-54. Tekin, A. S. (2016). XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Dâhiliye Alanındaki Reformlar. İnönü Üniversitesi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, s. 91- 98. Tellan, D. Ö. (2008, Şubat 02). Tüketimin karşı devrimi: türkiye'de 1980 sonrası uygulanan iktisat politikalarının toplumsal sonuçlarına Eleştirel Bir Bakış. Atatürk Üniversitesi - Ekonomik Yaklaşım, Cilt : 19, Sayı : 67, s. 1-19. Thompson, D. (1990). Europe since Napoleon. London: Penguin Books. Tolunay, A., & Akyol, A. (2006). Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kavramlar ve Tanımlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 2, ISSN: 1302-7085, s. 116-127. Toynbee, A. J. (1978). Tarih Bilinci . İstanbul : Bateş Yayınları. Eusebio Andre Pedro 131 ASEAD CİLT 6 SAYI 6 Yıl 2019, S 79-131 Tunç, M. (1997). Kalkınmada İnsan Sermayesi Yaklaşımları ve Türkiye’de İnsan Sermayesi Boyutunun Analizi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Tural, E. (2009). Son Dönem: Osmanlı Bürokrasisi, II. Meşrutiyet Dönemi’nde Bürokratlar, İttihatçılar ve Parlamenteler. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. Tural, E. (2014). Türkiye’de Kamu Yönetimi Eğitiminin Todaie Tarihi (1940-1990). Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. Turan, B. (2013). AK Parti ve Yoksul Yardımları: Sosyal Hizmet Mi Rıza Üretimi Aracı Mı? Ankara Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü, Enstitüler Sosyal-Bilimler Dergi/ Sayı-3, s. 23-38. Uyanık, E. (2006). Modernleşme Döneminde Türk Aydınının Eğitime Bakışı. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Uyar, H. (2014). Utangaç Modernleşmeden Köktenci Modernleşmeye: Osmanlı Modernleşmesi ile Kemalist Modernleşme Üzerine Bir Karşılaştırma Denemesi. Türkiye Cumhuriyeti'nin 90. Yılına Armağan (s. 1-8). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Yay. Ülgenay, A. H. (2011). Türkiye Cumhuriyeti'nde Kurulan Siyasi Partiler Kurucular ve Amblemler 1923 - 1960. Ankara: Sanat Kitabevi. Ünal, S. (2015). Türkiye’de 1923- 1960 Yılları Arasında Kapatılan Siyasi Partiler. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5 Sayı: 10, s. 100-156. Vail, L. (1989). The Creation of Tribalism in Southern Africa. Berkeley- Los AngelesOxford: University of California Press. Valério, N. (2001). Estatísticas Históricas Portuguesas. Lisboa: INE. Yalansız, N. (2009). Karşilaştirmali Tarih: Tarih Öğretiminde Yeni Bir Yaklaşim. Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi 2/9 (s. 493-498). İstanbul: Fall. Zaman, A. (2009). Failures of Modernization Theories. Pakistaniaat: A Journal of Pakistan Studies, s. 117-119.