MEZHEPLER ARASI ÖTEKİLEŞTİRME KARŞISINDA MEVLÂNÂ’NIN HOŞGÖRÜ ÖĞRETİSİ

Year 2019, Volume: 6 Issue: 6, 349 - 360, 30.06.2019

Merve Gül

Abstract

Bu çalışma, insanlık tarihinde büyük etki
bırakan din olgusu ile kitlelerin onu anlama çabasından kaynaklanan mezheplerin
ötekileştirme sorununa karşı, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin (ö. 672/1273) insan
sevgisi ve evrensel barış vurgusuyla beslediği hoşgörü öğretisinin, birlikte
yaşama idealine ışık tuttuğu tezini savunmaktadır. Genellikle karakteristik
özelliklerini spesifik bir olay, kişi/kişiler yahut bir coğrafyaya borçlu olan
ve zaman içinde kendilerine ait bir din anlayışı şekillendiren söz konusu mezhebî
oluşumlar, taraftarlarına doğru yol üzere olduklarını telkin etmenin yanında
fikir çatışması içinde oldukları diğer gruplarla mücadele etmek için de, onları
inkâr etme (tekfir/aforoz) yoluna başvurmaktadırlar. Nitekim mezhep
çatışmalarının sonucunda kitlelerin yaşadığı sosyal ve dini krizler ile bunları
tetikleyen baskı ve ayaklanmalar toplumlar için ciddi kırılmaları beraberinde
getiren tatsız birer tecrübe olmuştur. XIII. yüzyıldan bu yana toplumlara şifa
dağıtan Mevlânâ’nın hoşgörü öğretisi, başta din anlayışı olmak üzere birçok
hususta sahip olunan farklılıkların birer toplumsal zehre dönüşmesini
engellemeyi, bunun yerine farklılıkların birer zenginlik olduğunu kabul eden
bakış açısıyla hâlihazırdaki sorunların çözümüne olanak sağlayacak güçlü bir panzehir
ortaya çıkarmayı öngörmüştür. Bu bağlamda tarihsel örnekler üzerinden mezhep
çatışmalarını 

Keywords

Mezhep Çatışmaları, Küreselleşme, Ötekileştirme, Mevlânâ, Hoşgörü

References

• AVCU, A. (2013). Bir Ötekileştirme Aracı Olarak İbaha: İsmâilîlik Örneği. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi, 6(2), 355-390. AYDIN, F. (2015). Hıristiyanlık. Sakarya, Türkiye. 02 02, 2019 tarihinde http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwi8777Jp67iAhXfwcQBHeWeDYYQFjAAegQIAhAC&url=http%3A%2F%2Fcontent.lms.sabis.sakarya.edu.tr%2FUploads%2F58755%2F33472%2Filitam-h%25C4%25B1ristiyanl%25C4%25B1k_2012-13.pdf&usg=AOvVaw2bOBuNNZyrqqqKOGjB1Yhe AYDIN, M. (1998). Hıristiyanlık. TDV İslâm Ansiklopedisi (Cilt 17, s. 353-358). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. BİÇER, R. (2016). Küreselleşme ve Mezhep Çatışmaları. Kelâm Araştırmaları Dergisi, 14(2), 361-375. BİNTİ, H. (2017). Ötekileştirme (Beriki’nin Kıskacında Öteki). Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 1-9. ÇEVİK, M. (2003). Global Köyde Dinlerin Sonu mu? Dinî Araştırmalar, 6 (17), 163-177. EFLÂKÎ, A. (1987). Menâkibu’l-Ârifîn (Cilt 1). (Çev: T. Yazıcı) İstanbul. EROĞLU, A. H. (1999). Doğu Batı Kiliselerinin Ayrılış Nedenleri. Dini Araştırmalar Dergisi, 2(5), 387-413. KAÇMAZOĞLU, H. B. (2002). Doğu-Batı Çatışması Açısından Globalleşme. Dünyada ve Türkiye’de Farklılaşma-Çatışma Bütünleşme-II (s. 216-228). Ankara: Sosyoloji Derneği Yay. KARACA, M. (2012). Farklılaşma, Bütünleşme ve Birlikte Yaşama Üzerine. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (18), 226-238. KUTLU, S. (2013). Mezhepler Tarihine Giriş. İstanbul: Değerler Eğitim Merkezi. MEVLÂNÂ. (1990). Fîhi Mâ Fîh. (Çev: M. Ü. Anbarcıoğlu) İstanbul. ÖNGÖREN, R. (2004). Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî (Cilt 29). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• ŞABAN, Z., & DÖNMEZ, İ. K. (2011). İslâm Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l Fıkh). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ŞAFAK, Y. (2009). Mevlânâ’ya Atfedilen “Yine Gel...” Rubâîsine Dair. Tasavvuf İlmi ve Araştırma Dergisi(24), 75-80. ŞİMŞEK, A. D. (2017). Hoşgörü üzerine. Hukuk Gündemi Dergisi(1), 44-47. TAŞ, H., & KIROĞLU, K. (2017). Mevlânâ’nın Dinler-üstü Bir Hümanist Olduğu Savı Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 12(13), 557-576. TORU, Ü. (2016). Mezhep Taassubunun Fırka Tasvirine Etkisi (Kitâbu’l-Fırak Örneği). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16(2), 157-183. YAZOĞLU, R. (2017). Mevlânâ ve Batı Düşüncesindeki İnsanlık Sevgisinin Karşılaştırılması. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(7), 1-13. YENİTERZİ, E. (1997). Mevlânâ Celâleddin Rûmî. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. YILMAZ, H. (2010). “Biz”lik, “Öteki”lik, Ötekileştirme ve Ayrımcılık: Kamuoyundaki Algılar ve Eğilimler. İstanbul: Açık Toplum Vakfı ve Boğaziçi Üniversitesi.