SOSYAL BİLGİLER VE SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ DEMOKRASİ VE ATATÜRKÇÜLÜK KAVRAMLARINA YÖNELİK METAFOR ALGILARI

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 32 - 52, 03.01.2020

Buse Seyhan

Öz

Bu çalışmanın amacı, Sosyal Bilgiler ve Sınıf öğretmen adaylarının Demokrasi ve Atatürkçülük kavramlarına yönelik algılarını metaforlar yoluyla belirlemektir. Çalışmaya 2018-2019 öğretim yılının bahar döneminde Bülent Ecevit Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı ve Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 175 öğretmen adayı örneklem olarak alınmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olan olgubilim deseninden faydalanılmıştır. Araştırma verileri ‘‘Demokrasi …… gibidir. Çünkü; ……’’ ve ‘‘Atatürkçülük …… gibidir. Çünkü; ……’’ cümlelerinin tamamlanmasıyla elde edilmiştir. Araştırma sonucunda Sosyal Bilgiler ve Sınıf öğretmen adaylarının Demokrasi ile ilgili 92, Atatürkçülük ile ilgili 110 farklı metafor geliştirdikleri gözlenmiştir. Demokrasi ile ilgili metaforlar; eşitlikçi ve özgürleştirici bir değer olarak demokrasi (71), yaşam ve yaşamsal bir gereksinim olarak demokrasi (30), köklü ve güçlü bir yapı olarak demokrasi (19), bir yönetim biçimi olarak demokrasi (32) ve duygusal bir bakış ve rehber olarak demokrasi (21) olmak üzere 5 kategoriye ve Atatürkçülük ile ilgili metaforlar; milli mücadele ve inkılâpların ürünü bir düşünce sistemi olarak Atatürkçülük (33), bugünü ve geleceği aydınlatan bir rehber olarak Atatürkçülük (57), birleştirici bir değer olarak Atatürkçülük (13), yaşamsal bir gereksinim olarak Atatürkçülük (24), milli ve duygusal bir bakış açısıyla Atatürkçülük (27), bilimsel düşünceyi ve gelişmeleri destekleyen bir değer olarak Atatürkçülük (14) olmak üzere 6 kategoriye ayrılmıştır. Araştırmada genel olarak her iki kavrama dair geliştirilen metaforların olumlu bir anlam taşıdıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayı, Sınıf Öğretmen Adayı, Demokrasi, Atatürkçülük, Metafor

Kaynakça

• Acun, F. (Ed.) (2010). Atatürk ve Türk İnkılâp Tarihi. Siyasal Kitabevi, Ankara Akın, U.; Özdemir, M. (2009). Öğretmen Adaylarının Demokratik Değerlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Eğitim Bilimleri Fakültesi Örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(42), 183-198 Akşin, S. (1992). Atatürk Döneminde Demokrasi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(47) Aydın, E.; Sulak, S.E. (2015). Sınıf Öğretmen Adaylarının ‘‘Değer’’ Kavramına Yönelik Metafor Algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(4), 482-500 Bakır, K. (2015). Demokratik Eğitim, John Dewey’in Eğitim Felsefesi Üzerine. Pegem Akademi, Ankara Bakioğlu, A.; Kurt, T. (2009). Öğretmenlerin Demokrasi Vatandaşlık ve Vatanseverlik Algılarının Nitel Olarak İncelenmesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 19-39 Bal, M. S.; Yiğittir S. (2013). İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algılarının İncelenmesi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(6), 195-220 Banoğlu, R. (1991). Atatürk ve Türk Gençliği. Atatürk Dergisi 5(1), 5-8. Başak, T. (2003). Bir Düşünce Sistemi Olarak Atatürkçülük. Atatürk Dergisi 3(3), 219-232 Bektaş Öztaşkın, Ö.; İçen, M. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimleri İle Demokrasi Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2(7), Büyüköztürk, Ş.; Kılıç Çakmak E.; Akgün, Ö. E.; Karadeniz, Ş.; Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara Çatak, M. (2018). Metaphoric Perceptions Of Middle School Students About The Consept Of Secularizm. Turkish Online Journal Of Qualitative Inquiry (TOJQI), 3(9), 240-261 Demirel, M. (Ed.)(2015). Tarih Öğretim Yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara Deniz, K.; Karagöl, E. (2018). Akademik Yazma Açısından Dergi Yazar Rehberi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4),1210-1225 Doğaner, Y. (Ed.)(2006). Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Cumhuriyet Tarihi Öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara Dönmez, C; Yazıcı, K. (2008). T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Konularının Öğretimi. Nobel Yayın Dağıtımı, Ankara Er Tuna, Y.; Mazman Budak, F. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının ‘‘Tarih’’ Kavramına İlişkin Algılarının Mecazlar/Metaforlar Yardımıyla Analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(6), 609-642 Genç, S. Z.; Kalafat, T. (2007). Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları İle Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22(2), 10-22 Gömleksiz, M. N.; Kan, A. Ü.; Öner, Ü. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bir Değer Olarak Demokrasi Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Değerler Eğitimi Dergisi, 24(10), 79-100 Güner, Z. (2006). Atatürk, Cumhuriyet ve Demokrasi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 41-51 Hürfikir, Y. (2004). İlköğretim II. Kademe Sosyal Bilgiler Derslerinin Demokrasi Eğitimindeki Yeri: Öğretmen Görüşleri. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon İbret, B. Ü.; Recepoğlu, E.; Karasu Avcı, E.; Recepoğlu, S. (2018).Öğretmen Adaylarının Demokrasi Kavramına Yönelik Metafor Algıları. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 4(7), 421- 441 Kaldırım, E. (2005). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(25), 143-162, Ankara Karadağ, B. (2015). Sınıf Öğretmeni Adaylarına Metaforik Algıları Doğrultusunda Yaratıcı Drama Yöntemiyle Demokratik Değerlerin Kazandırılması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Karadeniz, O. (2008). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yer Alan Atatürkçülük Konularındaki Kavramların Kazandırılma Düzeyi (Zonguldak İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara Kaya, B. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Düşünme Becerilerinin Öğretimine Yönelik Öz-Yeterliklerinin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Keskin, E. (2018). Sekizinci Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Atatürkçülük Ünitesinin İşlenişine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi/ Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul Kıncal, R. Y.; Işık, H. (2003). Demokratik Eğitim ve Demokratik Değerler. Eğitim Araştırmaları, 11(3), 54-58 MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 Ve 7. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara MEB (2018). T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi (Ortaokul 8. Sınıf) Öğretim Programı, Ankara Narin, H. (2015). Eğitim Fakültesi 3. Sınıf Öğrencilerin Görsel İmgeleri Algılama Farklılıklarının Metafor Yoluyla İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Okutan, M. (2010). Türk Eğitim Sistemi’nde Demokrasi Eğitimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(7), 938-946 Safran, M. (Ed.)(2014). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem Akademi, Ankara Sağdıç, M.; İlhan, G. O. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının ‘‘Vatan’’ Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. International Journal Of Geography And Geography Education (IGGE), 38, 104-118 Sarı, M.; Sadık, F. (2012). Öğretmen Adaylarının Demokrasi Algıları (Çukurova Üniversitesi Örneği). Cumhuriyet International Journal Of Education, 48-62 Turan, R.; Safran, M.; Hayta, N.; Çakmak, M. A.; Dönmez, C.; Şahin, M. (2013). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi. Beta Yayınları, İstanbul Turan, R.; Ulusoy, K. (Ed.)(2013). Sosyal Bilgilerin Temelleri. Pegem Akademi, Ankara Tünkler, V. (2013). Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Programında Yer Alan Soyut Kavramların, Becerilerin ve Değerlerin Öğrencilere Kazandırılmasına İlişkin Metaforik Bir Yaklaşım. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ulusoy, K. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Atatürkçülük Konularının Öğretimi İle İlgili Öz Yeterlik İnançları. E-Journal Of New World Sciences Academy, 1(5), 332-347 Yazıcı, K. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Demokratik Değerlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(159), 165-178