GENDER PERCEPTION IN TOURISM INDUSTRY: A STUDY ON FIVE STAR HOTEL EMPLOYEES

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 12, 669 - 684, 01.12.2017

Ömer Akgün Tekin

Öz

Unlike biological gender, gender is a concept which sets the roles of women and men, and their position in a society, which are not born but are learned later. Gender stereotypes are formed through the observation of gender role models starting from the family and social interaction. Gender can change in time as well as differs according to the cultures of each society. The role that society attaches to women and men can also lead to gender discrimination based on the society’s perception of gender roles. Women are affected more negatively than women by gender discrimination, in education, and in working and family life. Based on this knowledge background, it is thought that it is also significant to study the concept of gender within the framework of tourism sector employees. On the basis of these inferences, determining the gender perceptions of tourism employees is the main objective of this study. Additionally, the sub-objective is to examine the relationship between participants’ gender perceptions and various demographic characteristics and personality characteristics. This study was conducted with the participation of 263 employees working in five star hotels in Antalya. The research data was collected by questionnaire and the obtained data was analyzed by SPSS 17.0 software package. As a result of the research, it was found out that there were significant relationships between tourism employees’ gender perception and demographic characteristics and personal characteristics

Anahtar Kelimeler

Gender, Gender Roles, Gender Discrimination, Tourism Industry, Five-star Hotels

TURİZM SEKTÖRÜNDE TOPLUMSAL CİNSİYET ALGISI: BEŞ YILDIZLI OTEL ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Toplumsal cinsiyet biyolojik cinsiyetten farklı olarak, doğuştan getirilmeyen, ancak sonradan öğrenilen, kadının ve erkeğin rollerini ve toplumdaki konumlarını belirleyen bir kavramdır. Toplumsal cinsiyet kalıpları, aileden başlayarak cinsiyet rol modellerinin gözlenmesi ve sosyal etkileşim yolu ile oluşmaktadır. Toplumsal cinsiyet, her toplumun kültürüne göre farklılık gösterebildiği gibi zamanla da değişime uğrayabilmektedir. Toplumun kadına ve erkeğe yüklediği roller, toplumun cinsiyet rolleri algısına göre cinsiyet ayrımcılığı sonucunu da doğurabilmektedir. Toplumsal cinsiyet ayrımcılığından, gerek eğitim hayatında, gerekse de çalışma ve aile yaşantısında kadınlar erkeklere nazaran daha olumsuz etkilenmektedirler. Bu bilgiler doğrultusunda, toplumsal cinsiyet kavramını turizm sektörü çalışanları çerçevesinde incelemenin de önemli olduğu düşünülmektedir. Bu değerlendirmelerden hareketle araştırmada; turizm çalışanlarının toplumsal cinsiyet algılarının tespit edilmesi temel amaç olarak belirlenmiştir. Ayrıca katılımcıların toplumsal cinsiyet algıları ile çeşitli demografik karakteristikleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkileri incelemek de alt amaç olarak belirlenmiştir. Araştırma, Antalya ilinde hizmet veren beş yıldızlı otel işletmelerinde görev alan 263 çalışanın katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri anket tekniği ile toplanmış ve elde edilen veriler SPSS 17.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda; turizm çalışanlarının toplumsal cinsiyet algıları ile demografik karakteristikleri ve kişisel özellikleri arasında anlamlı ilişkiler olduğu bulgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Rolleri, Cinsiyet Ayrımcılığı, Turizm Sektörü, Beş

Kaynakça

• Akın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet (gender) ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1-9.
• Akın, A. & Demirel, S. (2003). Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 73-82.
• Akşit-Aşık, N. (2014). Konaklama işletmelerinde cam tavan sendromu kavramsal bir değerlendirme. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 3(9), 84-103.
• Altınova, H.H. & Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• Batga, B. (2014). Toplumsal cinsiyet rolleri ile bu rollerin iş yaşam dengesine olan etkisi: Özel sektörde bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İzmir.
• Beauvoir, S. (2010). Kadın ikinci cins: Evlilik çağı (8.Basım). İstanbul: Payel Yayınları.
• Bhattacherjee, A. (2012). Social science research: Principles, methods and practices. University of South Florida.
• Biswas, R. & Cassell, C. (1996). Strategic HRM and the gendered division of labour in the hotel industry a case study. Personnel Review, 25(2), 19-34.
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Carnaghan, E. & Bahry, D. (1990). Political attitudes and the gender gap in the USSR. Comparative Politics, 22(4), 379-399.
• Connell, R. (2006). The experience of gender change in public sector organizations, gender, Work and Organization, 13(5), 435-452.
• Cortis, R. & Cassar, V. (2005). Perceptions of and about women as managers: Investigating job ınvolvement, self-esteem and attitudes. Women in Management Review, 20(3), 149-164.
• Coşkun, A. & Özdilek, R. (2012). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Sağlığa yansıması ve kadın sağlığı hemşiresinin rolü, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(3), 30-39.
• Cross, C. & Linehan, M. (2006). Barriers to advancing female careers in the high‐tech sector: Empirical evidence from Ireland, Women in Management Review, 21(1), 28-39. Çabuk-Kaya,http://kizlarinegitimi.meb.gov.tr/KEP-I/files/img/toplum_cinsiyet_ve_egitim.pdf, (2013). Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği veeğitim. (erişim tarihi: 27.06.2017).
• Çelik-Bekleviç, A. (2013). Bir üniversite hastanesi araştırma görevlilerinin toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeği ve çalışma yaşamında toplumsal cinsiyet rolleri algısının değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Zonguldak.
• Dedeoğlu, S. (2009). Eşitlik mi ayrımcılık mı? Türkiye’de sosyal devlet, cinsiyet eşitliği politikaları ve kadın istihdamı. Çalışma ve Toplum, 2, 41-54.
• Diekman, A.B., Eagly, A.H. & Kulesa, P. (2002). Accuracy and bias in stereotypes about the social and political attitudes of women and men. Journal of Experimental Social Psychology, 38, 268-282.
• Dillabough, J.A. (2003). Gender, education, and society: the limits and possibilities of feminist reproduction theory. Sociology of Education, 76(4), 376-379.
• Doğru, A. (2010). Kadın çalışanların cam tavan engelleri ve iş tatminine etkisi: Afyon Kocatepe Üniversitesi tıp fakültesi örneği. Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kütahya.
• Dökmen, Z.Y. (2006). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dünya Ekonomik Forumu, (2016). Küresel cinsiyet uçurumu raporu, AB haber Brüksel, (http://www.abhaber.com/51707-2/), (erişim tarihi: 14.06.2017).
• Esen, Y. (2013). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminde toplumsal cinsiyet duyarlılığını geliştirme amaçlı bir çalışma, Eğitim ve Bilim, 38(169), 280-295.
• Eser, Ş. (2010). Toplumsal cinsiyetin meslek seçimindeki rolü ve sekreterlik mesleği üzerine bir uygulama. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Büro Yönetimi Eğitimi Bölümü, Ankara.
• Gedik, E. (2015). Toplumsal cinsiyet ana akımlaştırmanın Türkiye’de kadın hareketi üzerindeki etkisi ve toplumsal cinsiyet adaleti kavramı, The Academic Elegance, 2(4), 209- 228.
• Grown C., Gupta G.R. & Pande R. (2005). Taking action to improve women’s health through gender equality and women’s empowerment. Millennium Project Lancet, 365, 541-543.
• Güldü, Ö. & Ersoy-Kart, M. (2009). Toplumsal cinsiyet rolleri ve siyasal tutumlar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64(3), 97-116.
• Halis M. & Çamlıbel, Z. (2011). Algılanan iş güçlüğü iş değiştirme niyeti üzerindeki etkisi ve otel işletmelerinde bir araştırma. Manas Fen Bilimleri Dergisi, 5, 75- 84.
• Hultin, M. (2003). Some take the glass escalator, some hit the glass ceiling? career consequences of occupational sex segregation. Work and Occupations, 30(1), 30-61.
• ILO. (2014). Employment in Tourism Industry, International Labor Organization Report, (erişim tarihi: 15.10.2017; http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/--sector/documents/publication/wcms_235636.pdf)
• Jackson, J. C. (2001). Women middle managers’ perception of the glass ceiling. Women in Management Review, 16(1), 30-41.
• Kara, B. (2015). Kadınların üst düzey yönetici olmalarını engelleyen “cam tavan sendromu”na ilişkin eğitim yöneticilerinin görüşleri. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı, Ankara.
• Kattara, H. (2005). Career challenges for female managers in Egyptian hotels, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17(3), 238-251.
• Kaya, İ. (2012). Türk turizm sektöründe istihdamın temel özelliklerinin ve sorunlarının ücretli çalışanlar açısından coğrafi bölgelere göre analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(28), 241-257.
• Kaya, S. (2016). Algılanan ayrımcılık ve işe yabancılaşma ilişkisi üzerine bir araştırma, Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Keskin, E. (2016). Beş faktör kişilik özellikleri ve cam tavan engeli arasındaki ilişkiler: Antalya Kundu Bölgesindeki beş yıldızlı oteller üzerine bir uygulama. Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Isparta.
• Kılıç, A. (2008a). Toplumsal cinsiyet, yapabilirlik yaklaşımı ve sosyal politika, Amargi, 8, 33-35.
• Kılıç, A. (2008b). The gender dimension of social policy reform in Turkey: Towards equal citizenship?. Social Policy & Administration, 42(5), 487–503.
• Kinnaird, V. & Hall, D. (1996). Understanding tourism processes: A gender-aware framework. Tourism Management, 17(2), 95-102.
• Kiren-Gürler, Ö. & Üçdoğruk, Ş. (2007). Türkiye’de cinsiyete göre gelir farklılığının ayrıştırma yöntemiyle uygulanması, Journal of Yasar University,2(6), 571-589.
• Knutson, B. J. & Schmidgall, R. S. (1999). Dimensions of the glass ceiling in the hospitality ındustry. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 40(6), 64-74.
• Koca, C. (2006), Beden eğitimi ve spor alanında toplumsal cinsiyet ilişkileri. Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 81-99.
• Manderson, L. (1999). Social meaning and sexual bodies: Gender, sexuality and barriers to women’s health care. Sex, Gender and Health. Pollard, T. ve Hyatt S. B. (Ed.). UK: Cambridge University Press: 75-93.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. Çev: Osman Akınhay & Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Metz. I. (2005). Advancing the careers of women with children, Career Development International, 10(3), 228-245.
• O‟Neill, R. M. & Blake-Beard, S. D. (2002). gender barriers to the female mentor – male protege relationship. Journal of Business Ethics, 37(1), 51-63.
• Orum, A.M., Cohen, R.S., Grasmuck, S. & Orum, A.W. (1974). Sex, socialization and politics. American Sociological Review, 39 (2), 197-209.
• Ökten, Ş. (2009), Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin toplumsal cinsiyet düzeni. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 302-312.
• Öngen, B. & Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları, 2(48), 1-18.
• Özaydınlık, K. (2015). Toplumsal cinsiyet temelinde Türkiye’de kadın ve eğitim, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 33, 93-112.
• Özçatal, E.Ö. (2011). Ataerkillik, toplumsal cinsiyet ve kadının çalışma yaşamına katılımı, Çankırı Karatekin Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 21-39.
• Öztan, E. (2004). Toplumsal cinsiyet eşitliği politikaları ve olumlu ayrımcılık. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59(1), 203-235.
• Öztürk, M. Y. & Dedeoğlu, S. (2010). Kapitalizm ve ataerki ilişkisi çerçevesinde kadın emeği. İçinde: S. Dedeoğlu ve M.Y. Öztürk (Der.), Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği: Türkiye Örneği, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı, 9-23.
• Özvarış, Ş. B. (2008). Toplumsal cinsiyet, kadın ve sağlık. Hacettepe Tıp Dergisi, 39, 168- 174.
• Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi, Ege Akademik Bakış, 10,(4), 1217-1230.
• Pratto, F., Stallworth, L.M. & Sidanius, J. (1997). The gender gap: Differences in political attitudes and social dominance orientation. British Journal of Social Psychology, 36(1), 49- 68.
• Sancar, S., Acuner, S., Üstün, İ., Bora, A., & Romaniuc, L. (2006). Bir de buradan bak: cinsiyet eşitsizliği bir “kadın sorunu” değil, toplumun sorunudur. Ankara: Ka-Der Yayınları.
• Sayılan, F. (2012). Toplum cinsiyet ve eğitim. İçinde: F. Sayılan (Der.), Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim: Olanaklar ve Sınırlar, Ankara: Dipnot Yayınları, 13-76.
• Sayın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet ve çalışma hayatı, İçinde: Yeğenoğlu, M., Önen, M. ve Susan, M., Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları (1. Baskı), İstanbul: Heinrich Böll Stiftung Derneği Yayınları, 35-42.
• Scott, J.W. (2007). Toplumsal cinsiyet: Faydalı bir tarihsel analiz kategorisi. Çev: Aykut Tunç Kılıç. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Sezgin, D. (2015). Toplumsal cinsiyet perspektifinde sağlık ve tıbbileştirme. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 153-186.
• Şahin, M. & Gültekin, M. (2013). Toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı politika uygulayan ülkelerde kadın ve aile: İzlanda, Finlandiya, Norveç, İsveç. Bursa: Aile Akademisi Derneği.
• Şıvgın, N. (2015). Cinsiyet rolleri eğitim etkinliklerinin anasınıfına devam eden 60-72 aylık çocukların toplumsal cinsiyet kalıpyargılarına etkisinin incelenmesi, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Şimşek, H. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 119-126.
• Tekin, Ö.A. & Gençer, Z. (2016). Otel işletmelerindeki işlere ve pozisyonlara yönelik cinsiyet algısı. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 495-521.
• Toraman, B. E. (2011). Eğitim örgütlerinde kadınların yönetsel konuma yükselmelerinde cam tavan etkisi. Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Tokat.
• Tucker, H. (2007). Undoing shame: tourism and women’s work in Turkey. Journal of Tourism and Cultural Change, 5(2), 87-105.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), (2017). İstatistiklerle Kadın. Haber Bülteni, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24643, (erişim tarihi: 15.06.2017).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), (2017). Meslek grubuna göre istihdam edilenler, toplumsal yapı ve cinsiyet istatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068#, (erişim tarihi: 03.07.2017).
• Urhan, B. & Etiler, N. (2011). Sağlık sektöründe kadın emeğinin toplumsal cinsiyet açısından analizi, Çalışma ve Toplum, 2(29), 191-216.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 35, 29-56.
• WTTC. (2017). Travel and Tourism Eoconmic Impact 2017 World, World Travel and Tourism Council Report, (erişim arihi: 15.10.2017
• https://www.wttc.org/- /media/files/reports/economic-impact-research/regions-2017/world2017.pdf)
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Programı, Ankara.