GIDA OLARAK ASLAN BALIĞI: TEMEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 69 - 81, 30.04.2025

Yağmur Kara

Öz

Denizsel istilacı türlerden biri olan aslan balığı, Türkiye karasularında ilk kez raporlandığı 2014 yılın-dan bu yana oldukça hızlı bir yayılım göstermiştir. Yerli türleri baskılayan aslan balığı ile mücadelede ilk yön-tem bu balıkların deniz ekosisteminden uzaklaştırılmalarıdır. Ancak yenilebilir bir tür olan aslan balığı aynı zamanda ‘gıda’ kaynağıdır. Bu çalışmada yerelde Akdeniz Koruma Derneği (AKD) tarafından yürütülen ‘Yeni Balıklar Projesi’nin Gökova Körfezi ayağı, gıda egemenliği bakış açısı ile incelenmiştir. Çalışmanın amacı, yerelde aslan balığı ile mücadelenin yanı sıra balıkçılık ekonomisine kazandırılmasında karşılaşılan temel sorunları tespit etmek ve bu sorunları gidermeye dönük çözüm önerilerini ortaya koymaktır. Bu amaçla proje yürütücüleri ile yarı yapılandırılmış yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizi sonucu temel problemler; tedarik sorunları, yaygın kanının aksine maliyetli oluşu, temizleme sorunu ve balığa karşı olumsuz algılar olarak tespit edilmiştir. Bu problemlere çözüm önerileri olarak; farkındalık çalışmalarının arttırılması, balığın restoranların menülerine girmesi, tanıtım çalışmalarının çeşitlendirilmesi ve istilacı balıkların isimlerinin ‘yeni balıklar’ olarak değiştirilmesi olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İstilacı Tür , Aslan Balığı , Gıda , Gıda Egemenliği

Kaynakça

• AKD. (2024). Yeni Balıklar Projesi. Akdeniz Koruma Derneği: https://www.akdenizkoruma.org.tr/tr/calismalarimiz/projeler/b/yeni-baliklar-projesi, 28.12.2024.
• Aktaş, Ş., & Mirasoğlu, B. (2017). Lionfish envenomation: Clinical aspect and management. Journal of the Black Sea/Mediterranean Environment, 23(1), s. 81-87.
• Akyol, O., Düzbastılar, F., & Ertosluk, O. (2022). Güney Ege kıyıları (Türkiye) uzatma ağları balıkçılığında egzotik türler ve birim çaba başına düşen av (CPUE) miktarları. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries. 5(1), s. 87-93. doi:https://doi.org/10.46384/jmsf.1122273
• Charles, Z., Lowitt, K., & Nelson, C. (2017). "Fish as food": Exploring a food sovereignty approach to small-scale fisheries. Marine Policy. (85), s. 65-70.
• Çınar, M., Bilecenoğlu, M., Yokeş, M., Öztürk, B., Taşkın , E., Bakır, K., . . . Açık, Ş. (2021). Current status (as end of 2020) of marine alien species in Turkey. PLOS One. 16(5), s. 1-46.
• Dağhan , H., & Demirhan, S. (2020). İskenderun Körfezi’nde dağılım gösteren aslan balığı Pterois miles (Bennett, 1828)’in bazı biyo-ekolojik özellikleri. Marine and Life Sciences. 2(1), s. 28-40.
• FSIN, F. (2023). Global report on food crisis 2023 mid-year update. https://www.fsinplatform.org/global-report-food-crises-2023-mid-year-update, 10.10.2024.
• Gloser, G., & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Chicago: Adline Publishing Company.
• Oxfam. (2022). Oxfam reaction to FAO SOFI report 2022: "A broken food system is perpetuating hunger". https://www.oxfam.org/en/press-releases/oxfam-reaction-fao-sofi-report-2022-broken-food-system-perpetuating-hunger, 09.10.2024.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(1), s. 323-343.
• Öztekin, A., Ayaz, A., Altınağaç, U., & vd. . (2023). Aslan Balığı Pterois miles (Bennett, 1828)’nın, Edremit Körfezi'nden ilave kaydı. Doğanın Sesi. 6(12), s. 19-28.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. New Delhi: Sage Publications.
• Tanrıverdi, R., & Gökoğlu, M. (2022). Impacts, awareness and management of lionfish envenomation in Turkey. Marine and Life Sciences. 4(1), s. 84-90. doi:https://doi.org/10.51756/marlife.1103648
• Teegavarapu, S., & Summers, J. (2008). "Case study method for design research". https://www.researchgate.net/profile/Joshua_Summers/publication/228360044_CAS, 08.05.2024.
• Yaman, F. (2022). Aslan balığının gastronomik unsur olarak kullanılabilirliği üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gastronomi ve Mutfak Sanatları Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar.
• Yıkmış, M. (2020). Nitel araştırmalarda e-görüşme tekniği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 22(1), s. 183-197.