USE OF INFORMATION MANAGEMENT AND GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEMS (GIS) IN FLOOD DISASTERS INVESTIGATION: THE CASE OF BARTIN

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 60 - 80, 31.07.2025

Yasin Şeşen , Kaan Gürbüz

Öz

Along with the negative impact of the rapid global warming of the world in recent years, sudden climate changes regardless of country/climate/season and the occurrence of disasters due to these changes negatively affect human life. Disasters are events that occur as a result of different accumulations in the earth’s climate and the earth’s crust over time, that occur suddenly from people's point of view, often people are negatively affected from a material/spiritual point of view a lot during the period they live because they haven’t taken the necessary technical measures before. Disasters are a phenomenon in which people, despite experiencing their negative effects too much, continue their routine lives by forgetting the past very quickly in the later period. Technical and academic studies conducted in recent years, especially by AFAD (Disaster and Emergency Management Presidency), disaster preparedness and implementation of organizational policies for disasters, disaster planning and sustainable protection against disasters have also brought disaster planning and disaster protection to the forefront. With the rapid development of technology, studies on Geographical Information Systems (GIS), which is one of the most important disaster-oriented policies, have also gained importance. This academic study was carried out in order to examine the technical and academic issues addressed by the Climate Change Adaptation Strategies: Reducing the Risks of Flooding and Water Scarcity in Bartın (2024) Project conducted by the General Directorate of State Hydraulic Works of the Ministry of Agriculture and Forestry (DSI) from a different perspective and to approach the issue from an information management perspective. It is observed that climate change and flood disaster, which have been studied for different purposes in the literature, have not been sufficiently focused on their close relationship with information management. In this context, it is aimed to make additions to these missing aspects in the study and to examine the flood disaster in Bartın in more detail by taking advantage of the possibilities of Geographical Information Systems (GIS) Management. As a result of the study, suggestions are offered on the issues that should be done on geographical information systems in Bartın in the future.

Anahtar Kelimeler

Information Management, Geographic Information Systems (GIS), Flood Disaster, Bartın, Türkiye.

BİLGİ YÖNETİMİ VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN TAŞKIN AFETLERİNİN İNCELENMESİNDE KULLANILMASI: BARTIN ÖRNEĞİ

Öz

Dünyanın son yıllarda hızlıca küresel ısınmanın etkisinde kalmasının olumsuz etkisiyle birlikte, ülke/iklim/mevsim fark etmeksizin ani iklim değişiklikleri ve bu değişikliklerine bağlı olarak afetlerin meydana gelmesi insan yaşamını olumsuz etkilemektedir. Afetler, dünyanın ikliminde ve yer kabuğunda zaman içerisindeki farklı birikimlerin sonucunda ortaya çıkan, insanların bakış açısına göre aniden meydana gelen, çoğu zaman daha önce insanların gereken teknik önlemleri almadıklarından dolayı yaşadıkları dönemde çok fazla maddi/manevi açılardan olumsuz etkilendikleri olaylardır. Afetler, insanların olumsuz etkilerini çok fazla yaşamalarına rağmen, daha sonraki dönem içerisinde geçmişi çok hızlı şekilde unutarak rutin yaşamlarına devam ettikleri bir olgu durumundadır. Son yıllarda başta AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) olmak üzere, afetlere hazırlık ve afetlere yönelik organizasyon politikalarının hayata geçirilmesi konusunda yapılan teknik-akademik çalışmalar, afet planlama ve afete karşı sürdürülebilir koruma çalışmalarının da ön plana gelmesini sağlamıştır. Teknolojinin hızla gelişmesi ile birlikte afetlere yönelik politikalardan önemli birisi olan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) konusunda da çalışmalar önem kazanmıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün (DSİ) yürüttüğü İklim değişikliğine Uyum Stratejileri: Bartın’da Taşkın ve Su Kıtlığı Risklerinin Azaltılması Projesinin (2024) değindiği teknik-akademik konuları farklı bir açıdan inceleyebilmek ve konuya bilgi yönetimi perspektifinden yaklaşabilmek amacıyla bu akademik çalışma gerçekleştirilmiştir. Literatürde üzerinde farklı amaçlarla çalışmalar yapılan iklim değişikliği ve taşkın afetinin, bilgi yönetimi ile olan yakından ilişkisinin üzerinde yeterince durulmadığı görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada bu eksik yönlere yönelik eklemeler yapılması ile Bartın özelinde taşkın afetinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Yönetiminin olanaklarından faydalanılarak daha detaylı olarak incelenmesi hedeflenmektedir. Çalışma sonucunda, gelecekte Bartın da coğrafi bilgi sistemleri üzerinde yapılması gereken konular üzerine öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi yönetimi , Coğrafi bilgi sistemleri (cbs) , taşkın afeti , Bartın. , Türkiye

Kaynakça

• Aldemir, T. (2023). Doğal Afetler Sonrası Afetzedelerin Beslenmesi: 2023 Kahramanmaraş Depremi Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 10(4), 686-701. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3399283
• Anılan, T., Durmuş, H., Akçalı, E. & Yüksek, Ö. (2021). Taşkın Farkındalık ve Erken Uyarı Sistemleri Değerlendirmesi: Trabzon Beşikdüzü Örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 7(1), 110-123. https://doi.org/10.21324/dacd.722798
• Ali, E. (2020). Geographic Information System (GIS): Definition, Development, Applications & Components. India: Ananda Chandra College Department of Geography.
• Aydın, A. M. (2016). Complexity of the Strategic Level and Tactical Level Disaster Management Tasks: Activity System Analysis Through the Lens of Information Behaviour. Bilgi Dünyası, 17(2), 135-164. https://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/61/54
• Bartın Belediyesi Stratejik Planları (2025). Erişim adresi: https://bartin.bel.tr/kurumlar/bartin.bel.tr/Dosyalar/Bartin-Belediyesi-2025_2029-Stratejik-Plani.pdf
• Bartın’da Taşkın ve Su Kıtlığı Risklerinin Azaltılması Projesi, (2025). İklim Değişikliğine Uyum Stratejileri: Bartın'da Taşkın ve Su Kıtlığı Risklerinin Azaltılması projesi hakkında. Erişim adresi: https://barubirus.bartin.edu.tr/proje-hakkinda.html
• Bartın İl Özel İdaresi Stratejik Planları (2025). Erişim adresi: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/oXcv2+bartin_ioi_25-29_sp.pdf
• Bartın Tarihi ve Coğrafi Yapısı, (2025). Bartın Tarihi ve Coğrafi Yapısının İncelenmesi. Erişim adresi: http://www.bartin.gov.tr/bartin-tarihi-ve-cografi-yapisi
• Bartın Valiliği Açıklama, (2025). İçişleri Bakanı Sayın Soylu sağanak yağıştan etkilenen bölgelerde incelemelerde bulunmak üzere ilimizde. Erişim adresi: http://www.bartin.gov.tr/icisleri-bakani-sayin-soylu-saganak-yagistan-etkilenen-bolgelerde-incelemelerde-bulunmak-uzere-ilimizde
• Baş, E., Palta, Ş. & İpek, İ. C. (2024). Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi’nde Yer Alan Bartın İlinin Thornthwaite ve Köppen Yöntemlerine Göre İklim Sınıflandırması. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 26(4), 329-344. https://doi.org/10.24011/barofd.1484677
• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı 2024-2028 TR81 Batı Karadeniz Bölge Planı (2025). Erişim adresi: https://bakka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/bati-karadeniz-bp-plan.pdf
• Bolat, İ., Kara, Ö. & Tok, E. (2018). Global Warming and Climate Change: A Practical Study on Bartın, Zonguldak and Düzce. Journal of Bartın Faculty of Forestry, 20(1), 116-127. https://doi.org/10.24011/barofd.374840
• Bolat, İ. & Şensoy, H. (2023). Analysis of Some Meteorological Data and Their Variation Trends in Three Provinces of the Western Black Sea Region Between 2012 and 2021. Forestist, 73(3), 220-230. https://doi.org/10.5152/forestist.2023.23005
• Boz, A. O., Dönmez, Y. & Özyavuz, M. (2020). Use of Climate Maps in Determining Sustainable Agriculture Areas. Journal of Environmental Protection and Ecology, 21(3), 1062-1071. https://scibulcom.net/en/article/pNOdYSNRPPR4Rujc4Twc
• Ceren, A. (2023). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Afetlerde Teknoloji Kullanımının Önemi. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 6(1), 78-10. https://doi.org/10.33723/rs.1217203
• Coşkun, M., & Toprak, F. (2023). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Tabanlı Orman Yangını Risk Analizi: Bartın İli Örneği. Geomatik, 8(3), 250-263. https://doi.org/10.29128/geomatik.1192219,
• Çelikoğlu, G. (2022). Kaybolmaya Yüz Tutmuş Kültürel Bir Değer: Ulus (Bartın) İlçesinde Su Değirmenleri. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 9(90), 2485-2502. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.3380
• Çetin, I. Z., Varol, T. & Özel, H. B. (2020). Integrating of Settlement Area in Urban and Forest Area of Bartin with Climatic Condition Decision for Managements. Air Quality, Atmosphere & Health, 13, 1013-1022. https://doi.org/10.1007/s11869-020-00871-14
• Çetin, I. Z., Varol, T. & Özel, H. B. (2023a). A Geographic Information Systems and Remote Sensing-Based Approach to Assess Urban Micro Climate Change and Its Impact on Human Health in Bartin, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 195, 540. https://doi.org/10.1007/s10661-023-11105-z
• Çetin, I. Z., Varol, T., Ozel, H. B. & Sevik, H. (2023b). The Effects of Climate on Land Use/Cover: A Case Study in Turkey by Using Remote Sensing Data. Environmental Science and Pollution Research, 30, 5688-5699. https://doi.org/10.1007/s11356-022-22566-z
• Çıtıroğlu Keskin, H. & Arca, D. (2024). Bartın İlinin İklim Sınıflarının Belirlenmesi ve CBS Tabanlı İklim Sınır Haritalarının Oluşturulması. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 10(2), 282-294. https://doi.org/10.21324/dacd.1427198
• Doğan, E., Keskin, T. E., Sönmez, O., Spor, P., Umarusman, H. B. & Badfar, M. (2019). Bartın (Kocaırmak) Nehir Yatağının Taşkın Kapasitenin Belirlenmesi. 3 rd. International Symposium on Natural Hazards and Disaster Management 25-27 October içinde. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 91.
• Ertuğrul M., Varol T. & Özel H.B., (2014). Climate Changes in Prospect for the West Black Sea Forests. Journal of Bartin Faculty of Forestry, 16 (23), 35-43. https://dergipark.org.tr/en/pub/barofd/issue/15841/178812
• Göktepe, F. (2023). Afet Bölgesindeki Bazı Yerleşim Alanlarının Geoteknik Açıdan Değerlendirilmesi: Bartın-Amasra Örneği. Duzce University Journal of Science and Technology, 11(4), 1897-1912. https://doi.org/10.29130/dubited.1184869
• Gökyer, E. & Öztürk, M. (2016). Bartın İli Kentsel Alanı ve Yakın Çevresi Arazi Kullanımlarının Heyelan Risk Değerlendirmesi. Ulusal Heyelan Sempozyumu Tebliğler içinde (ss. 241-254). Ankara: Türkiye.
• Gürleyen, S. B. (2016a). Coğrafi Bilgi Erişim ve Türkiye’deki Açık Coğrafi Veri Hazırlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 70-89. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/567960
• Gürleyen, S. B. (2016b). Coğrafyacıların Bilgi Davranışları ve Coğrafi Bilgi Merkezleri Tasarımına İlişkin Gereksinimler. Türk Kütüphaneciliği, 30(3), 524-539. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/2697/2670
• İçişleri Bakanlığı AFAD Başkanlığı Bartın İl Afet Azaltma Planı (İRAP) (2022). Erişim adresi: https://bartin.afad.gov.tr/kurumlar/bartin.afad/BARTIN-IRAP/BARTIN-IRAP-2022.pdf
• Kadıoğlu, Y., Bağcı, H. & Yılmaz, C. (2017). Doğu Karadeniz Kıyı Kuşağındaki Doğal Afetlere Bir Örnek: 21 Eylül 2016 Tarihli Beşikdüzü Seli ve Heyelanları. Marmara Coğrafya Dergisi, 36(1), 232-242. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/326253
• Kara, H. (1988). Çukurova’da Kentleşme ve Sanayileşmenin Tarım Topraklarına Etkisi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 32(1/2), 267-280. http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/download/3214/2764
• Kaya, Ç. M. (2018). Taşkın Riskinin Belirlenmesinde Sosyo-Demogrofik ve Sosyo Ekonomik Özelliklerin Önemi. Afet ve Risk Dergisi, 1(1), 53-62. https://doi.org/10.35341/afet.417652
• Kaya, İ. S. & Yılmaz, B. (2023). Halk Kütüphanelerinde Afet Risk Yönetimi. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 1145-1167. https://doi.org/10.35341/afet.1252364
• Kömüşcü, A. Ü., Aksoy, M., Turgu, E. & Ünal, E. (2022). Ani Taşkınlara Karşı Dirençliliği Artırmada Erken Uyarı Sistemlerini Rolü: FFG Sistemi İle 13-15 Temmuz 2021 Doğu Karadeniz Seline Yönelik Bir Uygulama. Resilience, 6(1), 93-109. https://doi.org/10.32569/resilience.1038633
• Kömüşcü, A. Ü., Aksoy, M., Turgu, E. & Ünal, E. (2024). 10-11 Ağustos 2021 Batı Karadeniz Taşkınlarının Ani Taşkın Erken Uyarı Rehberi Sistemi (FFGS) İle Analizi. Afet ve Risk Dergisi, 7(3), 587-608. https://doi.org/10.35341/afet.1324527
• Körpe, Ö. (Yay. Haz.). (2021). Yirminci Yüzyılda Askeri Planlama ve Operatif Sanat-1: İkinci Dünya Harbi Muharebelerinin Analizi. İstanbul: Milli Savunma Üniversitesi Yayınları. https://www.msu.edu.tr/docs/KHE/Yayinlar/Yirminci_Yuzyilda.pdf
• Kuzucuoğlu, A. H. (2023). Risk Analizlerine Dayalı Acil Durum Planlaması Kavramı. Nermin Çakmak ve Mithat Baver Zencir (Editörler). Afet Yönetimi ve Kültürel Bellek Kurumları içinde (ss.142-166). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. https://ekitap.atauni.edu.tr/index.php/afet-yonetimi-ve-kulturel-bellek-kurumlari/
• Ocak, F., Döker, M. F. & Ünsal, Ö. (2023). Use Of Web-Based GIS Applications in Geography Teaching-The Implications from Türkiye. Journal of the Geographical Institute Jovan Cvijić SASA, 73(1). 65-77. https://doi.org/10.2298/IJGI2301065O
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. & Polat, C. (2008). Information Management and Disaster Archives. Sofia 12-14 November 2008: Globalization and the Management of Information Recources’da sunulan bildiri içinde. https://odabashuseyin.wordpress.com/wp-content/uploads/2011/04/information-management-and-disaster-archives.pdf
• Özcan, C., Yılmaz, E., Lafcı, B. & Küçükpehlivan, T. vd. (2021). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi ve Mevcut Durumu. GSI Journals Serie C: Advancements in Information Sciences and Technologies, 4(1), 33-61. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1432803
• Roberts, B. O. & Hutchins, J. K. (2016). Kültür Mirasını Koruma El Kitabı 4: Müzeler İçin Afet Risk Yönetimi. L. Macdonald (Editör), M. Aydın (Çev). Ankara: UNESCO. https://www.nadirkitap.com/kultur-mirasini-koruma-el-kitabi-muzeler-icin-afet-risk-yonetmi-disaster-risk-management-for-museums-turkce-ingilizce-kitap32835432.html
• Sargın, S. & Dinç, M. (2018). Bartın Şehrinde Nüfus, Yerleşme ve Fonksiyonel Özellikler. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi (International Journal of Human Studies), 2(1), 256-280. https://doi.org/10.35235/uicd.464637
• Sunbul, F. (2021). Coğrafi Bilgi ve Yönetim Bilgi Sistemleri. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6), 55-67. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1457673
• Şensoy, H. & Ateşoğlu, A. (2018). Bartın Yöresinde İklim Tipi Değişikliğine Yönelik Bir Değerlendirme. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(3), 576-582. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/593957
• Tanrıverdi, Z. (2023). Kültürel Bellek Mekânları Müzelerde Afet Risk Yönetimi. Nermin Çakmak ve Mithat Baver Zencir (Editörler). Afet Yönetimi ve Kültürel Bellek Kurumları içinde (ss.102-122). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. https://ekitap.atauni.edu.tr/index.php/afet-yonetimi-ve-kulturel-bellek-kurumlari/
• Tunay, M. & Ateşoğlu, A. (2004). Bartın İli Taşkın Sahalarındaki Değişimin Uzaktan Algılama Verileriyle İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 5(2), 60-72. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195670
• Turoğlu, H. (2014). İklim Değişikliği ve Bartın Çayı Havza Yönetimi Muhtemel Sorunları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 12(1), 1-22. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000150
• Ulusal Konumsal Veri Altyapısı Sistemi (2025). Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_Ulusal_Co%C4%9Frafi_Veri_Altyap%C4%B1s%C4%B1:_CBS-A
• Usul, H. (2007). Taşkın Çalışmalarında Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (CBS) Kullanılması. Sel-Heyelan-Çığ Sempozyumu içinde (ss. 12-43). Samsun: İMO. https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/Ta%C5%9Fk%C4%B1n%20Dairesi%20Sunum/Ta%C5%9Fk%C4%B1n_kitap.pdf
• Yaman, B. & Ertuğrul, M. (2020). Change-Point Detection and Trend Analysis in Monthly, Seasonal and Annual Air Temperature and Precipitation Series in Bartın Province in the Western Black Sea Region of Turkey. Geology, Geophysics and Environment, 46(3), 223–237. https://doi.org/10.7494/geol.2020.46.3.223