TÜRKİYE’DE EKONOMİK İSTİKRARIN SAĞLANMASINDA MALİYE POLİTİKASI ARAÇLARININ ETKİNLİĞİ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 374 - 386, 31.10.2025

İsmail Baysuğ

Öz

Bu çalışmanın amacı iktisat politikasının önemli bileşeninden biri olan maliye politikasının Türkiye’de ekonomik istikrarı sağlamada etkinliğini incelemektir. Maliye politikası, genel olarak kamu harcamalarının ve kamu gelirlerinin yer ve zaman bakımından hacmini ve miktarını değiştirerek ekonomik dengeyi sağlamayı amaçlar. Kamu gelirlerinin önemli bir kısmı vergilerden oluştuğu için vergi politikaları maliye politikasında önemli yere sahiptir. Bunun dışında borç yönetimi, kamu harcamalarının bileşenlerinin payı ve bütçe yoluyla yapılan düzenlemeler de maliye politikasında başta gelen uygulama araçlarıdır. Türkiye’de uygulanan maliye politikalarının incelendiği bu çalışmada, yöntem olarak literatür taraması araştırma yöntemi tercih edilmiş olup, ulusal ve uluslararası kaynaklardan yararlanılmıştır. Maliye politikasının başarısı büyük ölçüde mali disipline bağlıdır. Mali disiplin, kamu harcamaları ile kamu gelirleri arasında dengeyi öngören ve kamunun finansal yükümlülüklerini kullanmasındaki yeterliliği ifade eder. Dolayısıyla maliye politikası araçlarının etkin kullanılması mali disiplinin sağlanmasında kritik öneme sahiptir. Çalışmada elde edilen bulgular, uzun yıllar mali disiplinden uzak özellikle enflasyon üreten ve para politikasıyla senkronize olmayan düzenlemelerle uygulandığını göstermiştir. Maliye politikalarının ihmal edilmesi, para politikasının da hedeflerine ulaşmasını engellemiştir. Nitekim merkez bankasının enflasyonun hedeflerinin tutturulamaması ve çok ciddi sapmalar göstermesi bu durumu kanıtlamaktadır. Bu durum ekonomik istikrarın sağlanmasında para politikası önlemlerinin başarısız olmasına ve maliye politikası araçlarının yeterince etkin kullanılamadığı anlamına gelmektedir. Dolayısıyla ekonomik istikrarın sağlanmasında maliye politikasının etkin olabilmesi için, zamanlama, hedef odaklılık ve bütçe yükünü arttırmayacak araçların seçilmesi gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maliye , Ekonomik İstikrar , Türkiye , Maliye Politikası

EFFECTIVENESS OF FISCAL POLICY TOOLS IN PROVIDING ECONOMIC STABILITY IN TURKEY

Öz

The aim of this study is to complement fiscal policy, a key component of economic policy, in achieving economic stability in Turkey. Fiscal policy generally ensures an economic balance that varies in the volume and amount of public expenditures and public revenues over time and place. Because a significant portion of public revenues consists of taxes, tax policies play a crucial role in fiscal policy. Furthermore, debt management, the share of public expenditure components, and budgetary regulations are among the primary tools of fiscal policy implementation. In examining fiscal policies implemented in Turkey, a literature review method was employed, drawing on national and international literature. The success of fiscal policy depends largely on discipline. Fiscal discipline envisions a balance between public expenditures and public revenues and represents the public's ability to manage its financial obligations. Therefore, the effective use of fiscal policy tools is critical to achieving fiscal discipline. The findings of the study demonstrate that for many years, fiscal policy has been implemented with regulations that lack fiscal discipline, particularly those that generate inflation and are not synchronized with monetary policy. The neglect of fiscal policies has also prevented monetary policy from achieving its objectives. Indeed, the central bank's failure to meet inflation targets and its significant deviations demonstrate this. This situation leads to the failure of monetary policy measures in achieving economic stability and means that fiscal policy tools are not being used effectively enough. Therefore, it was concluded that in order for fiscal policy to be effective in ensuring economic stability, timely, targeted orientation and selection of tools that will not increase the budget burden are necessary.

Anahtar Kelimeler

Finance , Economic Stability , Türkiye , Fiscal policy

Kaynakça

• Acade, G. A., Yardımcıoğlu, F., ve Beşel, F. (2017). Türkiye’de Ekonomik Kırılganlığın Panzerihi: Mali Disiplin Çıpası. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(2). my/TISK Akademi, 7(13)
• Ajisafe, R.A. and B.A. Folorunso (2002). “The Relative Effectiveness of Fiscal and Monetary Policy in Macroeconomic Management in Nigeria”, The African Economic and Business Review, S.3, s. 23-40. Alesina, A. ve Ardanga, S., (1998), “Tales of Fiscal Adjustments” Economic Policy, 27, s.489-545.
• Alesina, A. ve Perotti R., (1995), “Fiscal Expansions and Adjustments in OECD Countries”, Economic Policy, Vol. 21, s.205-248.
• Ansari, M.I. (1996). “Monetary vs. fiscal policy: Some evidence from vector autoregression for India”, Journal of Asian Economics , S.7, s. 677-698.
• Ataç, B. (2002). Maliye Politikası Eğitim Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, No: 118
• Baldacı, E., Gupta, S., ve Mulas- Granados,C.(2009). How Effective is Fiscal Policy Response in System Banking Crises? Retrieved From Washington, DC.
• Batırel, Ö. F (1984). Maliye Politikası ve Gelişmekte Olan Ülkeler, 1. Baskı İstanbul: Kan Yayıncılık.
• Buiter, W. H. (2010). “The limits to fiscal stimulus“. Oxford Review of Economic Policy, 26(1), 48-70.
• Cerda, R. A., Hermann Gonzales and Luis Felipe Lagos (2005). “Is Fiscal Policy Effective? Evidence For An Emerging Economy: Chile 1833-2000”, Pontificia Universidad Catolica De Chile Instituto De Economia, S. 292, s. 1-12.
• Çebi, C. (2012) The interaction between monetary and fiscal policies in Turkey: An estimated New Keynesian DSGE model. Economic Modelling, 29,1258.
• Çelebi, A, (1998), Türkiye’de Ekonomik İstikrarsızlığın Dışsal-Yapısal Nedenleri ve İstikrar Politikaları, Emek Matbaacılık, Manisa.
• DeLong, J. B., ve Summers, L. H. (2012). “Fiscal policy in a depressed economy“, Brookings Papers on Economic Activity.
• Domaç, İ. ve Shabsigh, G., (1999) “Real Exchange Rate Behavior and Economic Growth: Evidence from Egypt, Jordan, Morocco and Tunisia”, IMF Working Paper.
• Dumitru, I. ve Stanca, R. (2010), “Fiscal Discipline and Economic Growth- The Case of Romania”, Akademy of Economic Studies Bucharest, Paper No: 27300, 1- 15, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/27300/
• Eğilmez, M. ve Kumcu, E. (2016). Ekonomi Politikası. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eker, A. Altay, A. Sakal, M. (1994), Maliye Politikası, Teori-İlkeler ve Yöntemler, 2.Baskı, İzmir Anadolu Matbaası.
• Elmendorf, D. W., & Furman, J. (2008). “If, when, how: A primer on fiscal stimulus“, Hamilton The Project Paper
• Fischer, S. (1993). The Role of Macroeconomic Factors in Growth. NBER Working Paper Series, 22(2), 289-302.
• Friedman, M. and D. Meiselman(1963). The Relative Stability of Monetary Velocity and Investment Multiplier in the United States, 1887 to 1957’in Stabilization Policies, Englewood: Prentice Hall.
• Gaber, S., Vasilka G. and Ilija G. (2015), “The Role of Fiscal Rules in Ensuring Fiscal Discipline”, International Journal of Sciences, Basic and Applied Research (IJSBAR)
• Giavazzi, F. ve M. Pagano, (1996), “Non-Keynesian Effects of Fiscal Policy Changes: International Evidence and the Swedish Experience”, Swedish Economic Policy Review, Vol. 3(1), s.67-103
• Halcon, Neil Angelo and Leah Melissa T. De LEON (2004). “Efficıency of Fiscal and Monetary Policies in the Philippines: The St. Louis Model Approach”, Bangko Sentral Review, S.6, s. 33-44
• Hanif, M.N. and Arby, M.F. (2003). Monetary and Fiscal Policy Coordination. Munich Personal Repec Archive, 2003 Paper No:10307. Online at: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/10307/ Erişim tarihi:01.06.2025
• Hou, Y. (2003), “Fiscal Discipline As A Capacity Measure of Financial Management by Sub National Goverments”, Publıc Administration Challenges of Inequality andhttps://siteresources.worldbank.org/INTWBIGOVANTCOR/Resources/LocalF inanceDisciplineTransparency.pdf2307-4531 https://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler/
• Kantarcı, H. B. (2005), “Yeni Türk Lirasının Mali Disiplin Bakımından Değerlendirmesi”, Finans Politik, Ekonomik Yorumlar Dergisi, Sayı: 490, 62-59.
• Karakayalı, H. (2005), Makro Ekonomi, İzmir, Emek Kitabevi. Keyder, N. (2023), İktisat ve Toplum Dergisi, Sayı:141, 4-13
• Kilindo, A. L.(1996). “Monetary and Fiscal Actions: A Test of lheir Relative Importance in Economic Stabilization in Relative Importance in Economic Stabilization”, Organization For Social Science Research In Eastern And Southern Africa , S. 8, s. 1-37.
• Krugman, P. (2005), “Is Fiscal Policy Poised for a Comeback?”, Oxford Review of Economic Policy, Vol.21, No.4, 515-523.
• Pehlivan, O. (2018) Kamu Maliyesi, Ağustos 2018. Perotti, R., (1999), “Fiscal Policy in Good Times and Bad”, Quarterly Journal of Economics, 114(4), s.1399-1436.
• Rakic, Biljana and Tamara Radenovic (2013). “The Effectiveness of Monetary and Fiscal Policy in Serbia”, Industrija, S. 41, s. 103- 122.
• Spilimbergo, A. Symansky, S. Blanch and, O. ve Cottarelli, C. (2008), “Fiscal Policy for the Crisis”, IMF Prepared by the Fiscal Affairs and Research Departments, December 29, 1-37
• Sutherland, A., (1997), “Fiscal Crises and Aggregate Demand: Can High Public Debt Reverse the Effects of Fiscal Policy”, Journal of Public Economics, 65(2), s.147-162.
• Taş, H. Y., Küçükoğlu, M., ve Demirdöğmez, M. (2018). Türkiye’de Genç İşsizliği Sorunu ve Alternatif Çözüm Önerileri. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(18), 279-294.
• Türk, İ. (1989) Maliye Politikası, Türkmen Yayınları, İstanbul
• Uluatam, Ö, (1990). Kamu Maliyesi, Ankara. 1990.