TÜRKİYE’DE COĞRAFYA BÖLÜMLERİNE YÖNELİK ÖĞRENCİ HAREKETLİLİĞİNİN SEBEPLERİ VE YÖNÜ ÜZERİNE GENEL DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Sayı: 8, 145 - 184, 28.12.2020

Eren Şenol

Öz

Bu çalışmada Türkiye’deki coğrafya bölümlerine yönelik öğrenci hareketliliği araştırılmıştır. Veriler YÖK ATLAS veri tabanından sağlanmıştır. Bu veri tabanına göre 2015-2019 döneminde 16.357 öğrencinin coğrafya bölümlerine yerleştiği, bunların 12.682’sinin iller arası öğrenim hareketliliğine katıldığı tespit edilmiştir. Hareketlilik üzerinde bazı illerde bölüm bulunmamasının, diğerlerinde ise arz-talep dengesinin gözetilmemiş olmasının etkili olduğu belirlenmiştir. Ülkede doğuya göre batının, iç bölgelere oranla kıyı bölgelerin, güneye göre kuzeyin, büyükşehirlere oranla büyükşehir statüsünde olmayan illerin daha fazla tercih edildiği gözlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin 1/5’inin ikamet ettiği ildeki, bir o kadarının da komşu ildeki bölümlere yerleştiği; hareket yönü üzerinde coğrafi yakınlığın pozitif yönde etkili olduğu tespit edilmiştir. Küreselleşen dünyada öğrencilerin kendi yörelerinde kalmalarının kişisel gelişimleri sağlama adına risk oluşturduğu, ancak bazı fırsatları da beraberinde getirdiği ileri sürülmüştür. Bu öğrencilerin dâhil edildiği projeler ile yöre coğrafyası hakkında nitelikli etütler yapılabileceği, yaşanan durumun fırsata dönüştürülebileceği ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenci Hareketliliği, Coğrafya Bölümleri, YÖK ATLAS, Türkiye

GENERAL ASSESSMENT OF THE DIRECTION AND REASONS OF STUDENT MOBILITY TOWARDS GEOGRAPHY DEPARTMENTS IN TURKEY

Öz

In this study, student mobility has been investigated for geography departments in Turkey. The data has been obtained from CoHE ATLAS database. According to this database, it was determined that 16,357 students settled in geography departments in the 2015-2019 period, and 12,682 of them participated in learning mobility. Two main reasons for this mobility were: 1) some provinces do not have geography departments in their respective universities, 2) the supply/demand was not sufficiently/correctly considered for the others; in other words, the number of students willing to and who have the right to register for geography departments were higher than the capacity of the geography departments offered in their corresponding provinces. The directions of this mobility were more towards west than east, towards coastal regions than internal ones, towards the north than south, and towards non-major cities than major cities or metropolises. Only 20% of the admitted students chose the universities situated in the same city they dwelled, and another ~20% selected the universities in neighboring provinces. Thus, geographical proximity is a positively correlated variable on the determination of the direction of student mobility. In our global world, although there are drawbacks to the personal development of students while they stay in their region for university education, it also brings some other benefits. With the projects they participate in, they might make quality surveys/examinations related to their region’s geography.

Anahtar Kelimeler

CoHE ATLAS, Geography Departments, Student Mobility, Turkey

Kaynakça

• Akar Cüneyt (2012). “Üniversite Seçimini Etkileyen Faktörler: İktisadi ve İdari Bilimler Öğrencileri Üzerine Bir Çalışma”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi. C. 7, S. 1, s. 7-120.
• Akkan, Erdoğan (1972). “Cumhuriyetin 50. Yıldönümünde Coğrafya”. Coğrafya Araştırmaları Dergisi. S. 5-6, s. 1-5.
• Aksoy, Bülent - Abdullah Türker (2020). “Türkiye’de Coğrafya Eğitimi Alanında Yayımlanan Makalelere İlişkin Bir Literatür Değerlendirmesi (1923-2018)”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. C. 18, S. 35, s. 143-161.
• Akyol, İbrahim Hakkı (1943a). “Son Yarım Asırda Türkiye’de Coğrafya: Mutlakiyet Devrinde Coğrafya”. Türk Coğrafya Dergisi. S. 1, s. 3-15.
• Akyol, İbrahim Hakkı (1943b). “Son Yarım Asırda Türkiye’de Coğrafya: Meşrutiyet Devrinde Coğrafya”. Türk Coğrafya Dergisi. S. 2, s. 21-36.
• Akyol, İbrahim Hakkı (1943c). “Son Yarım Asırda Türkiye’de Coğrafya: Cumhuriyet Devrinde Coğrafya”. Türk Coğrafya Dergisi. S. 3-4, s. 247-276.
• Aliağaoğlu, Alpaslan (2003). Afyonkarahisar Şehir Coğrafyası. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alkın, Ruhi Can (2019). “Student Mobilities, Migration and the Internationalization of Higher Education”. Medeniyet ve Toplum Dergisi (METDER). C. 3, S. 1, s. 131-134
• Altuğ, Fatih (2020). “İnovasyonun Coğrafyası: Coğrafi ve İlişkisel Yakınlıkların Bilgi Yayılması ve Öğrenme Süreçlerine Etkisi”. Ege Coğrafya Dergisi. C. 29, S. 1, s. 151-165.
• Apaydın, Çiğdem – Munise Seçkin Kapucu (2017). “Üniversiteyi Tercih Etme, Akademik İtibar ve Sosyal Etkinlik Arasındaki İlişki: Akdeniz ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Lisans Öğrencileri Örneği”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. C. 23, S. 2, s. 199-222.
• Ateş, Murat - Yusuf Kılınç (2013). “Üniversite Öğrencilerinin Coğrafya Bölümlerini Tercih Etmelerinde Lise Coğrafya Öğretmenlerinin Etkisi”. Marmara Coğrafya Dergisi. S. 28, s. 47-63.
• Beceren, Ertan (2010). “Üniversite Tercihinde Ne Kadar Bilinçliler: Süleyman Demirel Üniversitesi Öğrencilerine Yönelik Bir Çalışma”. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. C. 2, S. 2., s. 101-110.
• Bekdemir, Ünsal (2000). Giresun Kent Coğrafyası. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ceylan, Hasan Hüseyin - Bekir Köse - Serdar Aydın (2017). “Üniversite ve Şehir Özelliklerinin Üniversite Tercihindeki Etkisinin Cinsiyete Göre Değerlendirilmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. C. 8, S. 20, s. 269-286.
• Collins, Ayşe (2018). “Kendimizi Pazarlayabiliyor muyuz? Yükseköğretimde Küreselleşme ve Öğrenci Hareketliliği: Turizm ve Otel İşletmeciliği Okullarının Karşılaştırılması ile İlgili Bir Örnek Çalışma”. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi. C. 2, S. 2, s. 34-41.
• Çatı, Kahraman - Emel İştar - Hayati Özcan (2016). “Üniversite Tercihlerine Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi: Türkiye Genelinde Bir Alan Araştırması”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. S. 2, s. 163-177.
• Doğanay, Hayati (2014). Türkiye Beşeri Coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğanay, Serkan (2001). Gümüşhane Şehir Coğrafyası. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erinç, Sırrı (1973). Elli Yılda Coğrafya. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Gümüşçü, Osman (2013). “Katip Çelebi’den Günümüze Türkiye’de Coğrafyanın Tarihi Serüveni”. TÜCAUM VII. Coğrafya Sempozyumu (18-19 Ekim 2012) Bildiriler Kitabı. Ankara. s.389-423.
• Gümüşçü, Osman - Nazan Karakaş Özür (2016). “Türkiye’de Modern Coğrafyanın Kuruluşu ve Örgütlenmesi”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. C. 32, s. 93, s. 105-147.
• Günal, Veysi (2019). “Öğrenci Tercihlerine Göre Harran Üniversitesi Coğrafya Bölümü’nün Etki Alanındaki Değişim (2005 -2019)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 12, S. 68, s. 358-378.
• Işık, Şevket (2009). “Türkiye’de Eğitim Amaçlı Göçler”. Coğrafi Bilimler Dergisi. C. 7, S. 1, s. 27-37.
• İlhan, Ali - Ali Ekber Gülersoy - Nevzat Gümüş (2013). C”oğrafya Bölümü ve Coğrafya Öğretmenliği Anabilim Dalı Mezunlarının Mezuniyet Sonrası Karşılaştıkları İstihdam Sorunu”. Turkish Studies. S. 8/9, s. 1585-1602.
• Kayan, İlhan (2000). “Türkiye Üniversitelerinde Coğrafya Eğitimi”. Ege Coğrafya Dergisi. S. 11, s. 7-22.
• Knight, Jane (2012). “Student Mobility and Internationalization Trends and Tribulations”. Research in Comparative and International Education. C. 7, S. 1, s. 20-33.
• Koçman, Asaf (1999). “Cumhuriyet Döneminde Yükseköğretim Kurumlarında Coğrafya Öğretimi ve Sorunları”. Ege Coğrafya Dergisi. S. 10, s. 1-14.
• Köksal, Kemal (2016). “Üniversite ve Meslek Seçimini Etkileyen Unsurlara Yönelik Bir Alan Araştırması”. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi. C. 26, S. 2, s. 39-69.
• Kurnaz, Alper (2019). “Üniversite Seçimini Etkileyen Faktörler: Aşçılık ve Gastronomi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. C. 8, S. 1. s. 623-638.
• Lee, Everett S. (1966). “A Theory of Migration”. Demography. S. 3, s. 47–57.
• Özçağlar, Ali (2014). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
• Özdemir Murat (2010). “Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. C. 11, S. 1, s. 323-343.
• Özey, Ramazan (1998). Türkiye Üniversitelerinde Coğrafya Eğitimi ve Öğretimi. İstanbul: Özeğitim Yayınları.
• Özgür, Murat Ertuğrul (1994). “Türkiye’deki İç Göçlerde Ankara İlinin Yeri”. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. S. 4, s. 63-76.
• Pérouse, Jean François. (2011). “Echos Géographiques de Turquie”. EchoGeo. S. 16, s. 1-10.
• Rumberger, Russell W. (2003). “The Causes and Consequences of Student Mobility”. Journal of Negro Education. C. 72, S. 1, s. 6-21.
• Sekin, Sefa (1999). “Cumhuriyetin 75. Yılında Coğrafya”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi. C. 2, S. 11, s. 147-153.
• Soylu, Hasbi (2003). Şehir Coğrafyası Açısından Bir Araştırma: Bingöl. Erzurum: Aktif Yayınevi.
• Stouffer, A. Samuel (1940). “Intervenıng Opportunities: A Theory Felating Mobility and Distance”. American Sociological Rewiew. C. 5, S. 6, s. 845-867.
• Şahin, Musa - Recep Yıldız (2006). “Liseli Gençliğin Üniversite Algılaması ve Gelecek Tasarımı”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S. 14, s. 1-19.
• Şenol, Eren (2014). “Üniversite Öğrencilerinin Yer Seçimlerinde Etkili Olan Faktörler: Giresun Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Örneği”. Coğrafyacılar Derneği, Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı (04-06 Haziran 2014). Muğla. s.154-164.
• Şimşek, Bahattin - Sıddık Bakır (2016). “Uluslararası Öğrenci Hareketliliği ve Atatürk Üniversitesi’nin Uluslararasılaşma Süreci”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED). S.55, s.509-542.
• Taş, Barış - Okan Türkan - Çolak, Merve (2017). “Şehir ve Üniversite Tercihleri Üzerine Bir Araştırma: Çankırı Karatekin Üniversitesi”. Akademik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. C. 5, S. 60, s. 27-40.
• Torlak, Ömer - Volkan Doğan (2011). “Üniversite Adaylarının Üniversite Marka Algılarının Üniversite Tercihlerine Etkilerinin Ölçümü: Eskişehir Örneği”. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. C. 12, S. 1, s. 97-113.
• Uğur, Abdullah (2003). Aydın Şehir Coğrafyası. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünal, Çiğdem (2004). Şehir Coğrafyası Açısından Tokat. Erzurum: Aktif Yayınevi.
• Yakar, Mustafa (2013). “Türkiye’de İller Arası Net Göçlerle Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Arasındaki İlişkinin Coğrafi Ağırlıklı Regresyon ile Analizi”. Ege Coğrafya Dergisi. C. 22, S. 1, s. 27-43.
• Yaralı Akkaya, A. (2020). “Eğitim Hareketliliğinin Gençliğe Etkisini Beklentiler ve Sonuçları Üzerinden Okumak: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği”. Alternatif Politika Dergisi. C. 12, S. 2, s. 353-381.
• Yazgan, Pınar (2015). “Üniversite Öğrencilerinin Ülke İçi Hareketliliği”. Akademik İncelemeler Dergisi. C. 10, S. 1, s. 181-207.
• Yüceşahin, Murat - Murat Ertuğrul Özgür (2006). “Türkiye’nin Güneydoğusunda Nüfusun Zorunlu Yerinden Oluşu: Süreçler ve Mekânsal Örüntü”. Coğrafi Bilimler Dergisi. C. 4, S. 2, s. 15-25.
• YÖK (2019). Yükseköğretime Geçişte İl-Bölge Başarıları ve Nüfus Hareketliliği. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2018_YKS_il_karnesi.pdf. (E.T.: 15 Haziran 2020).
• YÖK (2020). istatistik.yok.gov.tr. (E. T.: 5 Kasım 2020). YÖKATLAS. https://yokatlas.yok.gov.tr/meslek-lisans.php?b=10036. (E.T.: 15 Ağustos 2016-15 Kasım 2020).