Öz
Asker ve eczacı olan Avanzade Mehmed Süleyman 19-20. asrın en üretken yazarlarındandır. Hedef kitlesi genel okuyucu olan yazar edebiyat, sağlık ve ahlak kitapları yanında okültist metinler de kaleme almıştır. Bunlardan biri; Ulûm-ı Hafiyeden Âyine ile Keşf-i İstikbâl (Gizli İlimlerden Ayna ile Geleceğin Keşfi)’dir. Eser yalnızca ayna ile değil çeşitli fal yöntemleri, tefeül ve istihare ile geleceğin öğrenilmesi usullerini de anlatmaktadır. İnsanların nereden gelip nereye gittiklerini merak ettiğini düşünen Avanzade genellikle geleceğin daha çok merak edildiğini, bu sebeple çeşitli vasıtalar aracılığıyla geleceğin öğrenilmesi için büyü ve fal pratiklerinin ortaya çıktığını düşünür. Bu eserinde ise söz konusu usullerden bazılarına yer verdiğini söyler. 20. yüzyılın başında İstanbul’da pek çok popüler fal kitabının basıldığı bilinmektedir. Herhangi bir kalıcılığı olmayan ve kısa sürede unutulan bu metinler hem fal kültürüne hem de dönemin sosyal hayatına dair kayda değer bilgiler içermektedir. Yazar, fal ile ilgili tarihi bilgilerle ve çeşitli hükümdarların fal merakına dair anekdotlarla zenginleştirdiği eserinde, falın hangi amaçlarla bakıldığına dikkat çekmektedir. Âşıklar sevgili tarafından bir karşılık görüp görmeyeceklerini, genç kızlar ise kiminle nişanlanacaklarını öğrenebilmek için fala başvurur ki bu husus hâlâ geçerlidir. Dikkat çeken başka bir husus ise sosyal medya aygıtlarının henüz yaygınlaşmadığı o dönemde uzaktaki insanların sıhhat ve afiyetlerine dair merakların fal yoluyla giderilmeye çalışılmasıdır. Bu durum falın yalnızca bir keyif aracı değil aynı zamanda bir ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada Avanzade’nin söz konusu eseri tanıtılmış ve Latin harfleriyle okuyucuya sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adalı, S. F. (2016). The Transmission of Solar Eclipse Omens in Anatolia and the Near East: Textual Agreements Between Malhama Texts and Omens From Enuma Anu Enlil. Colloquium Anatolicum, 0(15), 12-20.
- Ahmed Cemâlî. (1327). Falnâme. İstanbul: Matba‘a-i Metîn.
- Ahmed Zenâtî. (1333). Kolay Remiller (Çev.: Seyyid Süleyman el-Hüseynî). Dersaadet: Cemiyet Kütübhanesi.
- Atay, D. (2019). Avanzade Mehmet Süleyman. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmet-suleyman-avanzade adresinden 27.10.2022 tarihinde erişildi.
- Avanzade Mehmed Süleyman. (1330). ‘Ulûm-ı Hafiyyeden Âyine ile Keşf-i İstikbâl. İstanbul: Keteon Matba‘âsı.
- Aydın, M. (1995). Fal. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 12, s. 134-138. İstanbul: TDV Yayınları.
- Çelebi, İ. (1995). Fal. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 12, s. 138-139. İstanbul: TDV Yayınları.
- Erdoğan Çeltik, S. (2017). Avanzâde Mehmet Süleyman – Kültür ve Edebî Hayatımıza Katkıları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Es-Seyyid Süleyman el-Hüseynî. (1333). Tesbih Falı. İstanbul: İstanbul Cemiyet Kütübhanesi.
- Gür, N. (2012). Osmanlı Fal Geleneği Bağlamında Yıldıznâme, Falnâme ve Tâlinâme Metinleri. Milli Folklor, 0(96), 202-215.
- Kitabı Mukaddes. (1981). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi.
- Kur’an-ı Kerim. (2022). https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf adresinden 28.10.2022 tarihinde erişildi.
- Madam Duetep. (1332). Serâirü’l-yed Yâhud Mükemmel El Falı. (Çev.: Râgıb Rıfkı). Dersaadet: İkbâl Kütübhânesi.
- Morbis, E. (1925). İlm-i Kef, Elim ve Kısmetim. (Çev.: Voya Vukoviç). İstanbul.
- Müneccimbaşı Hüseyin Nazmî. (1339). Muhbir-i Tâli‘. Dersaadet.
- Orhun, M. (2009). Hititlerde Karaciğer Falı, Kuş Uçuşu Falı ve Bunların Etrüskler’deki Uzantısı. Akademik Bakış, 3(5), 231-250.
- Sümer, N. (2016). Cahiliye Araplarında Falcılık. Milel ve Nihal, 13(1), 134-157.
- Şenödeyici, Ö. & Koşik, H. S. (2015). En Muteber Kaynaktan Gaybı Öğrenmek: Bir Kuran Falı Manzumesi. Littera Turca, 1(1), 71-96.
Öz
Avanzade Mehmed Süleyman, whose main profession is pharmacy and military service, is one of the most prolific writers of the 19-20. century. The author, whose target audience is a general reader, has written occultist texts as well as literature, health and morality books. One of them is Ayine from Ulum-ı Hafiye’den Keşf-i İstikbâl (Discovery of the Future with a Mirror from the Hidden Sciences). Although this is the name of the work, the author describes the methods of learning the future not only with a mirror, but also with fortune telling, tefeül and istikhara. Thinking that people are wondering where they came from and where they are going, Avanzade thinks that the future is generally more curious by people, and therefore, magic and fortune-telling practices have emerged to learn about the future through various means. In this work, he says that he includes some of the methods in question. It is seen that many popular fortune books were published in Istanbul at the beginning of the 20th century. These texts, which do not have any permanence and are forgotten in a short time, may contain significant information about both the fortune-telling culture and the social life of the period. The author draws attention to the purposes for which fortune-telling is used, in his work enriched with historical information about fortune-telling and anecdotes about the fortune-telling interest of various rulers. Lovers use fortune telling to find out whether they will receive a response from their beloved, and young girls to find out with whom they will be engaged, which is still true. The situation that is not valid today is trying to learn the curiosities about the health and well-being of distant people through fortune-telling when the telephone was not yet widespread. This situation both reveals the desperation of the people of that period and shows that fortune-telling is not only a means of pleasure, but also a necessity. In this study, it is aimed to introduce the aforementioned work of Avanzade and to present the work to the reader in Latin letters.
Anahtar Kelimeler
Fortune Telling Tefeül İstihare Occultism Avanzade Mehmed Süleyman
Kaynakça
- Adalı, S. F. (2016). The Transmission of Solar Eclipse Omens in Anatolia and the Near East: Textual Agreements Between Malhama Texts and Omens From Enuma Anu Enlil. Colloquium Anatolicum, 0(15), 12-20.
- Ahmed Cemâlî. (1327). Falnâme. İstanbul: Matba‘a-i Metîn.
- Ahmed Zenâtî. (1333). Kolay Remiller (Çev.: Seyyid Süleyman el-Hüseynî). Dersaadet: Cemiyet Kütübhanesi.
- Atay, D. (2019). Avanzade Mehmet Süleyman. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmet-suleyman-avanzade adresinden 27.10.2022 tarihinde erişildi.
- Avanzade Mehmed Süleyman. (1330). ‘Ulûm-ı Hafiyyeden Âyine ile Keşf-i İstikbâl. İstanbul: Keteon Matba‘âsı.
- Aydın, M. (1995). Fal. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 12, s. 134-138. İstanbul: TDV Yayınları.
- Çelebi, İ. (1995). Fal. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 12, s. 138-139. İstanbul: TDV Yayınları.
- Erdoğan Çeltik, S. (2017). Avanzâde Mehmet Süleyman – Kültür ve Edebî Hayatımıza Katkıları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Es-Seyyid Süleyman el-Hüseynî. (1333). Tesbih Falı. İstanbul: İstanbul Cemiyet Kütübhanesi.
- Gür, N. (2012). Osmanlı Fal Geleneği Bağlamında Yıldıznâme, Falnâme ve Tâlinâme Metinleri. Milli Folklor, 0(96), 202-215.
- Kitabı Mukaddes. (1981). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi.
- Kur’an-ı Kerim. (2022). https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf adresinden 28.10.2022 tarihinde erişildi.
- Madam Duetep. (1332). Serâirü’l-yed Yâhud Mükemmel El Falı. (Çev.: Râgıb Rıfkı). Dersaadet: İkbâl Kütübhânesi.
- Morbis, E. (1925). İlm-i Kef, Elim ve Kısmetim. (Çev.: Voya Vukoviç). İstanbul.
- Müneccimbaşı Hüseyin Nazmî. (1339). Muhbir-i Tâli‘. Dersaadet.
- Orhun, M. (2009). Hititlerde Karaciğer Falı, Kuş Uçuşu Falı ve Bunların Etrüskler’deki Uzantısı. Akademik Bakış, 3(5), 231-250.
- Sümer, N. (2016). Cahiliye Araplarında Falcılık. Milel ve Nihal, 13(1), 134-157.
- Şenödeyici, Ö. & Koşik, H. S. (2015). En Muteber Kaynaktan Gaybı Öğrenmek: Bir Kuran Falı Manzumesi. Littera Turca, 1(1), 71-96.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Edebi Çalışmalar (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Kasım 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |
Asya Studies dergisinde yer alan eserler Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.