SOME OCCURENCES OF NEGATION IN TURKISH

Yıl 2019, , 1 - 7, 31.12.2019

Bilge Öztürk

https://doi.org/10.31455/asya.655443

Öz

Polarity defined with regard to objective epistemic modality, which
serves to code whether the speaker is certain about the occurrence of a
state-of-affairs. Regarding this definition, Dik asserts that negations should
be addressed both semantically and pragmatically, and a more comprehensive
negation scale should be comprised. Accordingly, he defined five levels of
analysis as phrase, proposition, predication, predicate and constituent.
Illocutionary negation is attained through the negation of performative verbs.
In propositional polarity, the speaker approves of or denies any affirmative or
negative proposition given or implied in a certain context. In both conditions,
the speaker provides their assessment of the truth of the proposition. The
negation of predication is considered a structure, in which a certain
state-of-affairs is represented objectively. This kind of a negation affects
the predicate only, and if this predicate is used in a state-of-affairs, it
cannot render the proposition negative. A distinct way to obtain negative
statements is constituent negation or negation through zero-quantification.
This study aims at explaining how negation in languages is addressed in
Functional Grammar (Dik, 1997), and revealing occurrences of negation in Turkish.
To this aim, the study will discuss what negation is and at which levels it
operates before scrutinizing negation in Turkish. It is observed that negation
in Turkish operates at all five levels proposed by Dik. However, the focus on
{-mE} and {değil} caused the investigation of negation at predicate and
constituent levels to fall behind.

Anahtar Kelimeler

Negation, Functional Grammar, Illocutionary Negation, Propositional Negation, Predicate Negation, Constituent Negation

TÜRKÇEDE OLUMSUZLUĞUN BAZI GÖRÜNÜMLERİ

Öz

Kutupsallık bilgisel nesnel kiplik çerçevesinde tanımlanmaktadır. Bilgisel kiplik ise konuşucunun bir olay-durumunun gerçekleşip gerçekleşmemesinden emin olup olmadığını kodlamayı sağlamaktadır. Dik bu tanımlamalardan hareketle olumsuzluğun anlambilimsel ve edimbilimsel açıdan ele alınması gerektiğini ve daha kapsamlı bir olumsuzluk türü ölçeği oluşturulması gerektiğini ileri sürmektedir. Buna göre tümce, önerme, yüklemleme, yüklem ve kurucu olmak üzere beş çözümleme düzeyi belirlemiştir. Edimzsözel olumsuzluk, edimsel eylemlerin olumsuzlanmasıyla elde edilmektedir. Önermesel kutupsallıkta, konuşucu bağlamda verilen ya da sezdirilen, olumlu ya da olumsuz bir önermeyi onaylamakta ya da reddetmektedir. Her iki durumda da konuşucu önermenin doğruluğu hakkındaki kişisel değerlendirmesini sunar. Yüklemlemenin olumsuzlanması ise,belli bir olay durumunun gerçekleşmemesinin nesnel olarak sunulduğu bir yapı olarak kabul edilmektedir. Bu tür olumsuzluk yalnızca yüklem üzerinde etkilidir ve eğer bu yüklem bir yüklemlemede kullanılırsa önermeyi olumsuz yapamamaktadır. Olumsuz bildirimlere ulaşmanın çok farklı bir yolu da kurucu olumsuzlama ya da sıfır-niceleme yoluyla olumsuzluktur. Bu ayrımlar göz önünde bulundurulduğunda, çalışmanın amacı dillerdeki olumsuzluk olgusunun İşlevsel Dilbilgisi (Dik 1997) çerçevesinde nasıl açıklandığının ortaya konması ve bu bağlamda Türkçedeki kimi olumsuzluk görünümlerinin açığa çıkartılması olarak belirlenmiştir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle olumsuzluğun ne olduğu ve hangi düzlemlerde işlediği ele alınacak, ardından Türkçedeki olumsuzluk incelenecektir. Türkçenin olumsuzluğu Dik’in belirttiği 5 düzlemde de kullandığı gözlemlenmiştir. Ancak Türkçede olumsuzluk üzerine yapılan çalışmaların daha çok {-mE} ve {değil} birimleri üzerine odaklanması özellikle yüklem ve kurucu düzeyindeki olumsuzluğun incelenmesini geri plana itmiştir.

Anahtar Kelimeler

Olumsuzluk, İşlevsel Dilbilgisi, Edimsözel Olumsuzluk, Önermesel Olumsuzluk, Yüklem Olumsuzluğu, Kurucu Olumsuzluğu

Kaynakça

• Dik, S. C. (1997). The Theory of Functional Grammar Part 2: Complex and Derived Cosntructions. K. Hengeveld (ed.). Berlin: Mouton de Gruyter.
• Erguvanlı-Taylan, E. E. (1984). Some aspects of negation in Turkish. 1986. (eds.) A. Aksu-Koç ve E. Erguvanlı-Taylan (haz.), Proceedings of the Turkish Linguistics Conference, 1984, (pp. 159-179) içinde. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. (Basım yılı 1986).
• Güven, M. (2002). Adverbs and the scope of negation in Turkish. K. İmer ve G. Doğan (haz.), Current Research on Turkish Linguistics (pp. 163-171). Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları.
• Kelepir, M. Turkish indefinites and negative polarity items. K. İmer ve G. Doğan (haz.), Current Research on Turkish Linguistics (pp. 163-171). Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları.
• Şener, S. ve İşsever S. (2003). The interaction of negation with focus: ne…ne phrases in Turkish. Lingua, 113, 1089-1117.
• Özkan, B. (2003). Sait Faik’in Üç Öykü Kitabında Olumsuzlama ve Olumsuzlamanın Metinsel Görünümleri. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.