SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABET ÜSTÜNLÜĞÜNDE ENTELEKTÜEL SERMAYENİN ÖNEMİ: KAYNAK TABANLI BİR YAKLAŞIM

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 14, 119 - 134, 31.12.2020

Deniz Yıldız , Kurtuluş Yılmaz Genç

https://doi.org/10.31455/asya.756687

Cited By: 2

Öz

Günümüzde işletmeler için küreselleşmeyle genişleyen pazar sınırları, hızla değişen teknoloji, müşterilerin isteklerindeki çeşitliliğin geçmiş yıllara göre daha hızlı değişmesi ve ürün çeşitliliğinde artış, rekabet edilebilirliği oldukça zorlaşmıştır. İşletmeler böyle bir rekabet ortamında hayatlarını sürdürebilmek için hem iç çevresinde hem de dış çevresindeki unsurları iyi analiz edip uygun stratejiler geliştirmelidir. Bunun içinde öncelikle sahip olduğu varlık ve yeteneklerinin ne olduğunu bilmeli ve bunları en uygun şekilde yönetebilmelidir. Buda kaynak temelli yaklaşım stratejisini ortaya çıkarmaktadır. İşletmelerin en temel kaynağı ise, insan sermayesidir. Geçmişte büyük bir maliyet kalemi olarak görülen insan sermayesi, günümüzde önemini arttırarak, önemli bir rekabet aracı olmuştur.
Bu çalışmada amaç; Ordu İl’indeki işletmelerde insan sermayesi, insan sermayesinin işletmeye özgü olması ve örgütsel performans ölçütü olarak rekabet üstünlüğüne ulaşma düzeyi arasındaki ilişkiler ve yine bu değişkenlerle demografik değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemektir. Araştırmamızın evrenini Ordu İl’indeki işletmeler oluşturmaktadır. Bu nedenle değişik sektörlerdeki işletmelerden oluşan 33 işletme araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Örneklem verileri IBM SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir.
Çalışmanın sonucunda, insan sermayesi ile örgütsel performans arasında, istatistiksel olarak anlamlı ilişki olmadığı sonucuna varılmıştır. Başka önemli bulguya göre ise örgüte özgü insan sermayesinin nitelikleri daha üstün hale geldikçe örgütsel performans da yükselmektedir. Diğer bir ifadeyle, örgüte özgü insan sermayesi ile örgütsel performans arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif ilişki vardır. 

Anahtar Kelimeler

Rekabet Stratejileri, Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğü, Kaynak Tabanlı Yaklaşım, Entelektüel Sermaye, İç Kaynaklar

THE IMPORTANCE OF INTELLECTUAL CAPITAL IN SUSTAINABLE COMPETITIVE ADVANTAGE: A SOURCE BASED APPROACH

Öz

Nowadays, the market boundaries expanding with globalization, rapidly changing technology, the diversity of the customers' requests that change faster than the previous years and the increase in the product variety have made competitiveness quite difficult. To survive in this environment, businesses should analyze the elements both inside and outside their business environment and develop appropriate strategies. For this, first, they need to know what their assets and abilities are and need to be able to manage them in the most appropriate way. This leads to a resource-based approach strategy. The most basic source of business is human capital. Human capital, seen as a big cost item in the past, has become an important competition tool by increasing its importance today.
The aim of this study is to determine the relationship between human capital in businesses in Ordu province, business-specific human capital and competitive advantage as organizational performance measure and the relationship between these variables and demographic variables. Field study was conducted in businesses in Ordu province. The universe of the research consists of businesses in Ordu Province. For this reason, 33 examples selected among the businesses from various sectors constitute the sample of the study. Sample data were analyzed using IBM SPSS program.
As a result of the study, it was concluded that there is no statistically significant relationship between human capital and organizational performance within the scope of this sample. According to another important finding, as the qualities of the business-specific human capital become superior, organizational performance also increases. In other words, there is a statistically significant and positive relationship between business-specific human capital and organizational performance. 

Anahtar Kelimeler

Competition Strategies, Sustainable Competitive Advantage, Resource Based Approach, Intellectual Capital, Internal Resources

Kaynakça

• Bakırtaş, İ. ve Bakırtaş, H. (2008). Firmaların Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğüün Bir Kaynak Olarak Temel Yetenek:Genel Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bİlgiler Dergisi, 19, 101-119.
• Bal, Y. (2010). Rekabet Avantajı Yaratmada Kaynak Temelli Yaklaşım Bağlamında İnsan Kaynaklarının Rolü. SÜ İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırma Dergisi, 10(20), 267-278.
• Barney, J. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17(1), 99-120.
• Baş, M.; Yangın, F. M. ve Aygün, S. (2014). Entelektüel Sermaye Alanında Yapılan Lisansüstü Tez Çalışmalarına Yönelik Bir İçerik Analizi: 2002-2012. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 207-226.
• Bülbül, H. (2003). Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Ürün ve Süreç Yeniliği: Bilişim Teknoloji Uygulaması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Hasan Kürşat Güleş), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Campbell, A. ve Luchs, K. S. (2002). Temel Yetenek Tabanlı Strateji. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Cantürk, N. ve Çiçek, H. (2016). İşletmelerde Fırsat ve Kaynak Tabanlı Yaklaşımların Rekabet Stratejisi Tercihleri İle İlişkisi: Burdur Mermer İşletmelerinde Bir Araştırma. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(13), 95-121.
• Collins, D. J. and Montgomery, C. A. (1997). Corporate Strategy: Resources and the Scope of the Firm . Boston: Irwin McGraw-Hill Press.
• Çavuş, M. F.; İnce, Z.; Yakut, E.; Akbulut, M.; Güloğlu, U. ve Kalkan, A. (2016). Kaos ve Durumsallık: Bir Değerlendirme. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 205-224.
• Çınaroğlu, E. ve Doruk, N. (2017). Temel Yetenek Farkındalığı: Kayseri’de Faaliyet. Kesit Akademi Dergisi , 3(12), 569-588.
• Day, G. (1984). Strategic Market Planning: The Pursuit of Competitive Advantage.Minneapolis: West Publishing Company.
• Dexhurst, F. and Navarro, C. (2004). External Communities of Practice and Rleational Capital. Learning Organzation, 11(4/5), 322-331.
• Doğan, H. (2004). İşletmelerde Bir Rekabet Avantajı Kaynağı Olarak Öz Yetenek Keşif Matrisi ve Gelişim Rotası. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 23-38.
• Edvinsson, L. (1997). Developing İntellectual Capital At Skandia. Long Range Planning, 30(3), 320–321, 366–373.
• Eğin, E.; Binboğa, G. ve Alaca, S. (2018). Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Yeşil Temel Yeteneğin Rolü. M.C.B.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 1-20.
• Elmacı, O. ve Tutkavul, K. (2016). İşletmelerde Sürdürülebilir Rekabet Gücü Nasıl Sağlanır? Endüstri 4.0 Perspektifi Değer Zinciri Analizi İle Entegere Edilmiş Kaynak Tüketim Muhasebesi Model Önerisi ve Gerçekleştirme Koşulları, 3rd International Congress on Social Sciences, İKSAD China to Ardiatic Bildiriler Kitabı (s.733-745). Antalya: İKSAD Yayınları.
• Grant, R. (1991). The Resource- Based Theory of Competitive Advantage: Implications for Strategy Formulation. California Management Review, 33(3), 114-135.
• Guthrie, J. (2001). The Management Measurement and the Reporting of Intellectual Capital. Journal of Intellectual Capital, 2(1), 27-41.
• Güleş, H. K. ve Özilhan, D. (2010). Kaynak Temelli Teori Bağlamında Üretim vePazarlama Stratejilerinin İşletme Performansı Üzerinde Etkisinin İncelenmesi. SÜ İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi , 10(19), 477-489.
• Hakkak, M. and Ghodsi, M.(2015). Development of a Sustainable Competitive Advantage Model Based On Balanced Scorecard. International Journal of Asian Social Science, 5(5), 298-308.
• Harel, G. H. and Tzafrir, S. S. (1999). The Effect of Human Resource Management Practices on the Perceptions of Organizational and Market Performance of the Firm. Human Resource Management, 38(3), 185-200.
• Hyperlink. (27 October 2011). “Business Skills for a Changing World: An Assesment of What Global Companies Need from Business Schools” "http://www.unprme.org/resource-docs/wecnetimpactreport2011.pdf" http://www.unprme.org/resource-docs/wecnetimpactreport2011.pdf adresinden 28.04.2019 tarihinde erişildi.
• İleri, H. ve Horasan, A. (2010). Küresel Rekabet Ortamında İşletmelerin Teknoloji ve AR-GE Yönetimlerinin Rekabete Etkileri Üzerine Araştırma ve Örnek Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 13(1-2), 171-190.
• Javidan, M. (1998). Core Complete: What Does It Mean In Practice? Long Range Planning, 31(1), 60-71.
• Karacaer, S. ve Aygün, M. (2009). Entlektüel Sermayenin Firma Performansı Üzerindeki Etkisi. H.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 27(2), 127-140.
• Koçel, T. (2014). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta.
• Newbert, S. (2007). Empirical Researh on the Resource- Based View of the Firm: An Assessment and Suggestions for Future Research. Strategic Management Journal, 28(2), 121-146.
• Özbağ, G. K. (2016). Rekabet Avantajı Yaratmada İki Temel Yaklaşım; Kaynak Tabanlı ve Endüstri Tabanlı Yönetim Modeli. Yeni Türkiye, 88, 888-899.
• Pablos, P. O. (2002). Evidence of Intellectual Capital Measurement From Asia, Europe and the Middleeast. Jorunal of Intellectual Capital, 3(2), 287-302.
• Peteraf, M., 1993. The Cornerstones of Competitive Advantage: A Resource-Based View. Strategic Management Journal, 14(1), 179-191.
• Porter, M. (1985). Creating and Sustaining Superior Performance. New York: Free Press.
• Prahalad, C. ve Hamel, Gary (1990). The Core Competence of the Corporation. Harvard Business Review, 68, 79-91.
• Sağsan, M.; Yücel, R. ve Sözen, C. (2010). Küresel Krizin Aşılmasında Alternatif Bir Yol: Sosyal Sermayede Enformasyon Edinimi ve Kullanım Kapasitesi. Bilgi Dünyası Dergisi, 11(1), 140-154.
• Seviçin, A. (2009). “Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğü” Kavramı Üzerine Bir İnceleme. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 171-185.
• Srivastava, M.; Franklin A. ve Martinette, L. (2013). Building a Sustainable Competitive Advantage. Journal of Technology Management & Innovation. 8(2), 47-60.
• Sullivan, P. H. (1998). Profiting from Intellectual Capital. New York: John Wiley & Sons.
• Şahin, K. ve Kaplan, T. (2017). Kaynak Tabanlı Görüşten Dinamik Yeteneklere Tarihsel Bir İnceleme. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3(2), 105-131.
• Şenlik, İ. (2018). “İş Dünyası İçin Sürdürülebilirlik Neden Önemlidir?”, http://anahtar.sanayi.gov.tr: http://anahtar.sanayi.gov.tr adresinden 03.07.2020 tarihinde erişildi.
• Takeuchi, R. (2003). How do We Get from There to Here? Understanding The Black Box in Strategic HRM Research Resource-Based and Social Exhange Perpectives, Dissertain Submitted to the Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, College Park in Partial Fullfillment of the Requirement for the Degree of the Doktor of Philosophy, USA.
• Teece, D.; Pisano, G. and Shuen, A. (1997). Dynamic Capatilities and Strategic Management. Strategic Management Journal, 18(7), 509-533.
• Turan, A. (2014). Temel Yetenek ve Dış Kaynaklardan Yararlanma Tekniklerine Felsefefik Bir Bakış: Dinamik Beceriler ve İş Modeli Yaklaşımlarıyla İlişkilendirme. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(7), 147-170.
• Ülgen, H. ve Mirze, S. (2013). İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Beta.
• Wang, C. and Ahmed, P. (2007). Dynamic Capatilities: A Review and Research Agenda. Internatioanl Journal of Management Reviews, 5(2), 31-51.
• Wang, W. and Chang, C. (2005). Intellectual Capital and Performance in Casual Models, Evidence from the Information Technology in Taiwan. Journal of Intellectual Capital, 6(2), 222-236.
• Wring, P. M.; Dunford, B. B. ve Snell, S. A. (2001). Human Resoruces and the Resource Based View. Journal of Management, 27, 701-721.
• Yavuz, A. (2010). Sürdürülebilirlik Kavramı ve İşletmeler Açısından Sürdürülebilir Üretim Stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 63-86.
• Yıldız, S. (2010). Entelektüel Sermaye Teori ve Araştırma. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Yılmaz, N. (2004). Sanayi İşletmelerinde Yenilik Yönetimi ve Gıda Sektöründe Bir Araştırma, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Hasan Kürşat Güleş), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, Y. (2006). Entelektüel Sermaye Yönetiminde Yeni Bir Sistem: Bilgi Bilançosu. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 21(1), 511-526.
• Youndt, M. A. (1998). Human Resource Management Systems, Intellektual Capital, and Organizational Performance, (A Doctor Of Philsophy Thesis in Business Administration), USA: The Pennsylvania State University, The Graduate School, The Mary Jean And Frank P. Smeal Collega Of Business Administration.
• Yörük, N. ve Erdem, N. S. (2008). Entelektüel Sermaye ve Unsurlarının, İMKB'de İşlem Gören Otomotiv Sektörü Firmalarının Finansal Performans Üzerine Etkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 397-413.
• Zor, İ. ve Cengiz, S. (2013). Entelektüel Sermaye ile Firma Değeri Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul'da Bir Araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 3(1), 37-56.