BAĞIMSIZ TÜRK CUMHURİYETLERİNDEKİ TAHIL ÜRÜN DESENİ, ÜRETİM VE TİCARETİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 23, 237 - 258, 30.03.2023

Güven Şahin

https://doi.org/10.31455/asya.1193541

Öz

Günümüzde toplam 4,6 milyon km²yi aşan Bağımsız Türk Cumhuriyetleri nihai yapısını 1991’de SSCB’nin dağılmasıyla kazanmıştır. Toplam 7 Bağımsız Türk Cumhuriyeti ise uluslararası kamuoyunun ilgisini çeken başta yeraltı zenginlikleri olmak üzere büyük potansiyelleri haiz ülkeler olmasıyla öne çıkmaktadırlar. Zenginliklerinin yanı sıra bunlar arasında Türkiye, Azerbaycan ve KKTC’nin stratejik konumu ise bahis konusu ülkelere olan ilgiyi ayrıca artırmaktadır. Öte yandan başta eski SSCB ülkelerinden olan günümüz Türk Cumhuriyetlerinin tarımsal üretimi ve de potansiyeli ise çoğu zaman araştırmaya fazlaca konu olmamış bir alanı teşkil etmektedir. Bir ülkenin tarımsal üretiminde temel besin maddelerini oluşturan tahılların üretimi ise üzerinde ayrıca durulması gereken bir konudur. Bunlar içerisinde ise buğday, arpa, çeltik ve mısır genel manada sadece tahıllar içerisinde değil tüm bitkisel üretim noktasında en önemli ürünleri oluşturmaktadırlar. Üretimin yanı sıra söz konusu ürün grubunun dış ticareti de ayrıca üzerinde durulması gereken bir husustur. Tahıllar ve bunlardan elde edilen belli başlı ürünler (Ekmek, makarna, bira ve çok çeşitli unlu mamuller gibi) insan beslenmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle de söz konusu ürünlere yılın her dönemi ihtiyaç duyulmakta ve bu ürünler uluslararası pazarlarda yaygın bir şekilde işlem görmektedir. Bu çalışmada da Bağımsız Türk Cumhuriyetlerinin tahıl üretim durumları, birbirileriyle ve diğer ülkelerle olan tahıl alışverişi ile bu alanda yapılması gerekenler ele alınmıştır. Özellikle Türk Cumhuriyetlerinin birbirleriyle olan zayıf tarımsal iş birliği noktasına dikkat çekilerek alınması gereken tedbirler üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Agro-Ekonomi, Tahıllar, Bağımsız Türk Cumhuriyetleri, Ziraat Coğrafyası

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

GRAIN PRODUCT PATTERN, PRODUCTION AND BUSINESS SITUATION IN INDEPENDENT TURKISH REPUBLICS

Öz

Today, the independent Turkish Republics, which exceed a total of 4.6 million km², gained their final structure in 1991 with the dissolution of the USSR. A total of seven independent Turkish Republics stand out as being the countries with great potential, especially the underground wealth, that attracts the attention of the international public. In addition to their wealth between Türkiye, Azerbaijan and TRNC’s strategic location is of interest to further increase the country theme. On the other hand, the agricultural production and potential of the modern Turkish Republics, one of the former USSR countries, is often an area that has not been subject to much research. The production of cereals, which constitute the main nutrients in a country's agricultural production, is an issue that needs to be addressed. In addition to production, international trade of the product group in question is also an issue that should be emphasized. Cereals and certain products obtained from them (such as bread, pasta, beer and a wide variety of bakery products) have a significant place in human nutrition. For this reason, these products are needed in every period of the year and these products are widely traded in international markets. In this study, grain production conditions of Independent Turkish Republics, grain exchange with each other and with other countries and the things to be done in this field are discussed. Particular attention has been paid to the weak agricultural cooperation of the Turkish Republics with each other and the measures to be taken.

Anahtar Kelimeler

Agro-Economy, Cereals, Independent Turkish Republics, Agricultural Geography

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Anonim (2017). The Data Collection Survey on Agriculture Sector in Republic of Uzbekistan Final Report. Japan International Cooperation Agency (JICA), Hokkaido Intellect Tank NTC International Co. Ltd.
• Bulut, İ. (2006). Genel Tarım Bilgileri ve Tarımın Coğrafi Esasları / Ziraat Coğrafyası. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Dikkaya, M. (1999). Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri Arasındaki Ekonomik İlişkiler. Bilig, 0(9), 1-17.
• Doğanay, H. (2007). Ekonomik Coğrafya 3 – Ziraat Coğrafyası. Erzurum: Aktif Yayınevi.
• Dönmez, Y. (1987). Türk Dünyasının Beşeri ve İktisadi Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No. 1878, Coğrafya Bölümü Yayınları No: 74.
• FAO (2012). Turkmenistan Agricultural Sector Review. Italy/Rome: FAO Investment Centre, Report No: 7.
• FAO (2016). Evaluation of FAO’s Contribution to the Kyrgyz Republic. Italy/Rome: Office of Evaluation Country Programme Evaluation Series.
• FAO (2022). International Agricultural Production Statistics. http://www.fao.org/faostat/en/#data adresinden 19.10.2022 tarihinde erişildi.
• ITC (2022). Trade Map – Trade Competitiveness Map. http://www.intracen.org/ adresinden 19.10.2022 tarihinde erişildi.
• Kayalı, H. & Merve K. (2017). Orta Asya Cumhuriyetleri’nde Üzüm Yetiştiriciliği. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 87-105.
• Koçman, A., İbrahimov, A., Öner, E., Temuçin, E., Ölgen, M.K., Sezer, L.İ., Işık, Ş., Soykan, F. & Mutluer, M. (1994). Azerbaycan Coğrafyası, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• OECD (2022). The Organisation for Economic Co-operation and Development / Agriculture Statistics. https://stats.oecd.org/ adresinden 19.10.2022 tarihinde erişildi.
• Stanchin, I. & Lerman, Z. (2015). Wheat Production in Turkmenistan: Reality and Expectations. Discussion Paper No. 3.15, (pp. 13). Israel: The Hebrew University of Jerusalem.
• Taşlıgil, N. (2010). Türkiye Ziraatının Problemleri. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Taşlıgil, N. (2015). Türk Dünyası Coğrafyası Ders Notları. İstanbul: Basılmamış Ders Notları.
• Taşlıgil, N. & Şahin, G. (2011). Türkiye’de Çeltik (Oryza Sativa L.) Yetiştiriciliği ve Coğrafi Dağılımı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst. Dergisi, 0(4), 182-203.
• TÜİK (2022). Türkiye Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr adresinden 19.10.2022 tarihinde erişildi.
• Uludağ, İ. (1992). Sovyetler Birliği Sonrası Bağımsız Türk Cumhuriyetleri ve Türk Gruplarının Sosyo-Ekonomik Analizi Türkiye ile İlişkileri. İstanbul: TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yayın No: Genel: 249, AYDB: 128.
• Yalçınkaya, H. S. & Aktaş, M. A. (2016). Avrupa Birliği’nin Tarım Entegrasyon Süreci ve Türk Cumhuriyetlerinin Tarım Entegrasyon Projeksiyonu. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 59-87.