Hamdullah Suphi Tanrıöver's İdeas On The Modernization (Westernization) Process Of Turkish Society (1908-1923)

Year 2024, Volume: 7 Issue: 11, 109 - 141, 31.12.2024

Tansu Şana

https://doi.org/10.56448/ataddergi.1569295

Abstract

This study examines Hamdullah Suphi Tanrıöver’s ideas on the modernization (Westernization) process of Turkish society between 1908-1923. In the last period of the Ottoman Empire, schools of thought such as Ottomanism, Westernism, Islamism and Turkism emerged in order to save the state. Ottoman intellectuals also shared their thoughts about the schools of thought they were close to. Westernism was one of the most frequently expressed and discussed of these. Westernization initiatives, which gained momentum from the last period of the Ottoman Empire, were particularly effective on education, women’s rights, society and state structure. While the Westernization process that continued from the Ottoman Empire to the Republic was evaluated by Turkish intellectuals in terms of its suitability for Turkish society, Hamdullah Suphi Bey also shared his ideas about this process and put forward his thoughts on issues such as women, education, language, and the modernization of state institutions. Since the ideas of Hamdullah Suphi Bey, who undertook important duties during the Republic period, in his youth are important in terms of the meaning of his attitudes and behaviors in the duties he held, an attempt was made throughout the study to shed light on his ideas during the transition period from the last years of the Ottoman Empire to the declaration of the Republic.

Keywords

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Westernization, Modernization, Turkish Society

أفكار حمد الله صوفى تانريوفر حول عملية التحديث (التغريب) للمجتمع التركي (1908-1923)

Abstract

تتناول هذه الدراسة أفكار حمد الله صوفى تانريوفر حول عملية التحديث (التغريب) للمجتمع التركي بين عامي 1908 و1923. في الفترة الأخيرة للدولة العثمانية؛ ومن أجل إنقاذ الدولة، ظهرت حركات فكرية مثل العثمانية، والتغريبية، والإسلاموية، والتركية. كما شارك المثقفون العثمانيون أفكارهم حول أي حركة كانوا قريبين منها. لقد كانت النزعة الغربية واحدة من أكثر هذه التوجهات التي تم التعبير عنها ومناقشتها. وكان لمبادرات التغريب، التي اكتسبت زخما منذ الفترة الأخيرة للإمبراطورية العثمانية، تأثيرها بشكل خاص على التعليم وحقوق المرأة والمجتمع وبنية الدولة. وبينما تم تقييم عملية التغريب، التي استمرت من الإمبراطورية العثمانية إلى الجمهورية، من قبل المثقفين الأتراك من حيث مدى ملاءمتها للمجتمع التركي، شارك حمد الله صوفى بك أيضًا بأفكاره حول هذه العملية وطرح أفكاره حول قضايا مثل المرأة، التعليم واللغة وتحديث مؤسسات الدولة. ولما كانت أفكار حمد الله صبحي بك، الذي تولى مناصب مهمة خلال فترة الجمهورية، في شبابه مهمة من حيث اكتساب معنى لمواقفه وسلوكياته في المناصب التي شغلها، فقد جرت طوال فترة الدراسة محاولة التخلص من هذه الأفكار. الضوء على أفكاره في الفترة الانتقالية من السنوات الأخيرة للدولة العثمانية إلى إعلان الجمهورية.

Keywords

Hamdullah Suphi Tanrıöver, التغريب, تحديث, المجتمع التركي

Hamdullah Suphi Tanrıöver'in Türk Toplumunun Modernleşme (Batılılaşma) Sürecine Dair Fikirleri (1908-1923)

Abstract

Bu çalışma, Hamdullah Suphi Tanrıöver’in Türk toplumunun 1908-1923 yılları arasındaki modernleşme (Batılılaşma) sürecine dair fikirlerini ele almaktadır. Osmanlı’nın son döneminde; devleti kurtarmak için Osmanlıcılık, Batıcılık, İslamcılık ve Türkçülük gibi fikir akımları ortaya çıkmıştır. Osmanlı aydınları da hangi fikir akımına yakınlarsa o akımla ilgili düşüncelerini paylaşmışlardır. Batıcılık, bunların içinde en çok fikir beyan edilen ve tartışılanlardan biri olarak yer almıştır. Osmanlı Devleti’nin son döneminden itibaren hız kazanan Batılılaşma girişimleri, özellikle eğitim, kadın hakları, toplum ve devlet yapısı üzerinde etkili olmuştur. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devam eden Batılılaşma süreci, Türk aydınları tarafından Türk toplumuna uygunluğu açısından değerlendirilirken Hamdullah Suphi Bey de bu süreçle ilgili fikirlerini paylaşmış, kadın, eğitim, dil, devlet kurumlarının modernleştirilmesi gibi konularda düşüncelerini ortaya koymuştur. Cumhuriyet döneminde önemli görevler üstlenmiş olan Hamdullah Suphi Bey’in gençlik yıllarındaki fikirleri, yer aldığı görevlerdeki tutum ve davranışlarının anlam kazanması açısından önem arz ettiği için çalışma boyunca Osmanlı’nın son yıllarından Cumhuriyet’in ilanına kadar olan geçiş dönemindeki fikirlerine ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Keywords

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Batılılaşma, Modernleşme, Türk Toplumu

References

• Abou-El-Haj, R. A. (2006). Modern Devletin Doğası: 16.Yüzyıldan 18.Yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu. Ankara: İmge Kitapevi.
• Adıvar, H. E. (1996). Mor Salkımlı Ev. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Akçura, Y. (1976). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Akder, N. (1966). “Hamdullah Suphi Tanrıöver’de Milliyet Fikri ve Milliyetçilik Meturesi, Türk Kültürü Dergisi, S.45, 747-789. Altıntaş, R. (2008). “Batılılaşmış Bir Doğulu: Kılıçzade Hakkı ve Projesi”, Eskiyeni Dergisi, S.8, 93-102.
• Arıburnu, K. (1975). Millî Mücadelede İstanbul Mitingleri. Ankara: Yeni Desen Matbaası. Baydar, M. (1968). Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları. İstanbul: Menteş Kitabevi. Berkes, N. (2003). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.
• Berktay, F. (2007). “Doğu ile Batı’nın Birleştiği Yer: Kadın İmgesinin Kurgulanışı”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık, ed. Uygur Kocabaşoğlu, 278-281. İstanbul: İletişim Yayınları. Çam, İ.D. (2013). “II. Meşrutiyet Dönemi Garpçılık Fikrinin Cumhuriyet’in Düşünsel Temellerine ve Eğitime Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 61-87.
• Çelik, E. T. (2019). “Kılıçzade Hakkı’nın Yazılarında Din ve Laiklik”, Turkish Studies CUDES, C.14, S.5, 253-276.
• Çiğdem, A. (2007). “Türk Batılılaşmasını Açıklayıcı Bir Kavram: Türk Başkalığı, Batılılaşma, Modernite ve Modernizasyon”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık, ed. Uygur Kocabaşoğlu, 68-73. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir, M. (2010). “Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver’in Eğitim ve Kültür Anlayışı”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 226.
• Edip, E. “Hamdullah Suphi Beyefendi’nin Maarife Müteallik Mesail-i Muhtelife Hakkındaki Nokta-i Nazarları I”, Sebilürreşad (Sırat-ı Müstakim) Dergisi, C.19, S.477, 23 Nisan 1921, 90-92.
• Edip, E. “Hamdullah Suphi Beyefendi’nin Maarife Müteallik Mesail-i Muhtelife Hakkındaki Nokta-i Nazarları II”, Sebilürreşad (Sırat-ı Müstakim) Dergisi, C.19, S.479, 7 Mayıs 1921, 108-110.
• Eski, M. (1997). “Hamdullah Suphi Tanrıöver ile Kastamonu’da Yapılan İki Mülakat”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.8, S.37,89-98.