TÜRK BASININDA ARTİN PENİK OLAYI

Year 2025, Volume: 8 Issue: 12, 144 - 167, 30.04.2025

Berrin Bayburt

https://doi.org/10.56448/ataddergi.1653816

Abstract

Fransız İhtilali’nin getirdiği milliyetçilik akımı, Osmanlı Devleti ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu gibi çok uluslu devletlerin parçalanmasını hızlandırırken, Osmanlı Devleti’nde ortaya çıkan ayrılıkçı hareketler devletin siyasal bakımdan güç kaybetmesinde etkili olmuş, bu konu Batılı devletlerin Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahalesi için gerekçe olarak da kullanılmıştır. Günümüzde sürekli gündeme getirilen asılsız Ermeni iddialarının temeli I. Dünya Savaşı döneminde Osmanlı Devleti’nin cephe gerisinde asayişi sağlamak için uyguladığı tehcir politikasına dayandırılmaya çalışılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de yaşanan Artin Penik olayından hareketle tarihi olayların taraflı bir şekilde değerlendirilerek bir politika aracı olarak kullanılmasının olası sonuçları üzerinde değerlendirmelerde bulunmaktır. Araştırmada verilerin elde edilmesinde literatür taraması yapılmış ve nitel betimleyici bir araştırma gerçekleştirilmiştir. 1982 yılında Esenboğa Havalimanı saldırısının ardından meydana gelen Artin Penik olayı Türkiye’de, Osmanlı Devleti’nden günümüze yüzyıllardır dostane bir şekilde yaşayan insanların, asılsız iddialar karşısında istenmeyen refleksler gösterebildiğini ve geçmişin art niyetli olarak değerlendirilmesinin olumsuz neticeleri olduğunu göstermekte ve tarihin ele alınmasında nesnelliğin önemine işaret etmektedir.

Keywords

Tarih, Nesnellik, Artin Penik, Ermeni İddiaları

Ethical Statement

Bu araştırma için Etik Kurul izni gerekmemektedir.

Supporting Institution

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Artin Penik Incident in the Turkish Press

Abstract

While the nationalism movement brought by the French Revolution accelerated the disintegration of multinational states such as the Ottoman Empire and the Austro-Hungarian Empire, the separatist movements that emerged in the Ottoman Empire were effective in the political loss of power of the state, and this issue was also used as a justification for the intervention of Western states in the internal affairs of the Ottoman Empire. The unfounded Armenian allegations, which are constantly brought to the agenda today, are tried to be based on the deportation policy implemented by the Ottoman Empire during World War I in order to maintain order behind the front lines. The aim of this study is to evaluate the possible consequences of using historical events as a policy tool by evaluating them in a biased manner based on the Artin Penik incident in Turkey. A literature review was conducted to obtain the data and a qualitative descriptive research was carried out. The 1982 Artin Penik incident, which took place after the Esenboğa Airport attack, shows that people in Turkey, who have been living amicably for centuries since the Ottoman Empire, can show undesirable reflexes in the face of unfounded allegations and that the malicious evaluation of the past has negative consequences and points to the importance of objectivity in the handling of history.

Keywords

History, Objectivity, Artin Penik, Armenian Allegations

حادثة أرتين بينيك في الصحافة التركية

Abstract

بينما سرّعت الحركة القومية التي جلبتها الثورة الفرنسية من تفكك الدول متعددة القوميات مثل الإمبراطورية العثمانية والإمبراطورية النمساوية المجرية، فإن الحركات الانفصالية التي ظهرت في الإمبراطورية العثمانية كانت فعالة في فقدان الدولة لسلطتها السياسية، كما استخدمت هذه القضية كمبرر لتدخل الدول الغربية في الشؤون الداخلية للإمبراطورية العثمانية. وتحاول الادعاءات الأرمنية التي لا أساس لها من الصحة، والتي يتم طرحها باستمرار على جدول الأعمال اليوم، أن تستند إلى سياسة الترحيل التي نفذتها الدولة العثمانية خلال الحرب العالمية الأولى من أجل الحفاظ على النظام خلف خطوط المواجهة. الهدف من هذه الدراسة هو تقييم العواقب المحتملة لاستخدام الأحداث التاريخية كأداة للسياسة من خلال تقييمها بطريقة متحيزة استنادًا إلى حادثة أرتين بينيك في تركيا. وقد تم إجراء مراجعة للأدبيات للحصول على البيانات، كما تم إجراء بحث وصفي نوعي. تُظهر حادثة أرتين بينيك التي وقعت عام 1982 بعد هجوم مطار إيسنبوغا أن الناس في تركيا، الذين عاشوا في ودية لقرون منذ الإمبراطورية العثمانية، يمكن أن يظهروا ردود فعل غير مرغوب فيها في مواجهة ادعاءات لا أساس لها من الصحة، وأن التقييم المغرض للماضي له عواقب سلبية ويشير إلى أهمية الموضوعية في التعامل مع التاريخ.

Keywords

التاريخ, الموضوعية, أرتين بينيك, الادعاءات الأرمنية

References

• Akşin, Sina. “Ermeni Meselesinin Genel Bir Değerlendirmesi”. Ermeni Araştırmaları, 50 (2015): 87-106.
• Altınbaş, Deniz. “Avrupa Birliği Kurumlarında Ermeni Meselesi”. Ermeni Araştırmaları, 39 (2009): 67-142.
• Armaoğlu, Fahir H. Siyasî Tarih 1789-1960, 2. baskı, Ankara: Sevinç Matbaası, 1975.
• Aydın, Nurhan. (2011). “Asılsız Soykırım İddiası ve Ermeni Terörü”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Tam Metin Kitabı, C. 1, Ankara: 173-192.
• Balcı, Ergun. “Ekmekciyan Olayı”, Cumhuriyet, (09.09.1982)
• Beriş, Hamit Emrah. Demokrasiye Kara Bir Leke 12 Eylül 1980 Darbesi. Ankara: TBMM Prestij Eserler Dizisi, 2002.
• Beyoğlu, Süleyman. ”1915 Tehciri ve Soykırım İddiaları”. Uluslararası Türk Ermeni İlişkileri Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 2001.
• Birleşmiş Milletler. “Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, https://www.un.org, 9.12.1948.
• Bloch, March. Tarih Savunusu veya Tarihçilik Mesleği. çev: Ali Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Budak, Mustafa. “Balkanlarda Osmanlı Hoşgörüsü mü, Osmanlı Adaleti mi?”. Avrasya Etüdleri, 50. 2 (2016): 259-277. Collingwood, Robin George. Tarih Tasarımı. çev: Kurtuluş Dinçer, Ankara: Gündoğan Yayınları, 1996.
• Demirer, M. Arif. “Yuh Bize”. Anayurt, 10.08.2022.
• Doğan, O. “Ermeni Komiteleri Hınçak ve Taşnaksütun Rus Adalet Bakanı Y. Muravyev’in Ermeni Komitelerine İlişkin Raporu”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2008): 307-328.
• Durukoğlu, Salim. “Türklerin Uğradığı İşkence, Sürgün, Katliam ve Soykırımlar Sözlüğü”. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 3. 7 (2015): 211-258.
• Engin, Vahdettin. “Sultan II. Abdülhamid'e Düzenlenen Ermeni Suikastı ve Bu Sebeple Belçika ile Yaşanan Diplomatik Kriz. Belleten, 59. 225 (1995): 413-428.
• Erşan, Mesut. “Dünden Bugüne Türk-Ermeni İlişkilerine Genel Bir Bakış ve Ermeni Tehciri”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 1. 4 (2018): 1-10.
• Eryılmaz, Bilal. Osmanlı Devleti’nde Nüfus Sayımları ve Nüfusun Yapısı”. Türk İdare Dergisi, 380 (1998): 81-115.
• Hobsbawm, Eric J. Tarih üzerine, çev: Osman Akınhay, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2001.
• Karacalı, Alpay. Talat Paşa’nın Anıları. 19. baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2024.
• Karakaya, Recep. “Ermeni İddiaları Karşısında Türkiye’de Yapılan Çalışmalar (2008-2023)”. Tarih Dergisi, 81. 3 (2023): 147-194.
• Karakaya, Recep, Ünemlioğlu, Ümmihani, Kahriman, Salih, Dilber Seher, Durmuş, Cafer, Karaca, Yılmaz, Özdemir,
• Hüseyin, Uygun, Aziz Mahmut, Yekeler, Numan, Çakıcı, Mustafa, Torun, Ahmet Semih. Osmanlı Belgelerinde Ermenilerin Sevk ve İskânı, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No. 91, 2007.
• Keskin, Sabriye. “1960 Sonrası Toplumsal Hareket Teorileri ve Çerçeveleme Teorisinin Önemi. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi (JEBPIR), 9. 2 (2023): 143-166.
• Kurtuluş, Fehmi. Ermeni Tehciri ve Alınan Önlemler, (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, 2019.
• McCarthy, Justin. The Anatolian Armenians 1912-1922, Armenians in the Ottoman Empire and Modern Turkey (1912-1926), İstanbul: Boğaziçi University Publications, 1992.
• McCarthy, Justin. “Tarihten Korkmayın”. Milliyet, 28.08.2000.
• Munslow, Alun. Tarihin Yapısökümü, çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Okumuş, Ali. Kalust Sergiz Gülbenkyan ve Türk Petrol Şirketi. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2014.
• Özcan, Azmi. “Milliyetçilik”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 30, 2020.
• Özşavlı, Halil. “Ermeni Milliyetçilik Hareketlerinin Doğuşu Taşnak-İttihat ve Terakki İttifakı”. Ermeni Araştırmaları, 41 (2012): 141-190.
• Sezer, Cemal. “Osmanlı Devleti’nin Sevk Sırasında Ermenilere Yönelik Uygulamaları 1915-1917”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13 (2011): 30-53.
• Shaw, J. Shaw. The Ottoman Census System and Population 1831- 1914”. International Journal of Middle East Studies, 9 (1978): 325-338.
• Süslü, Azmi. Tehcir Olayındaki Gerçekler”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6. 1 (2014): 277-286.
• Şimşir, Bilal N. Şehit Diplomatlarımız (1972-1994). C. 1-2, Ankara: Bilgi Yayınevi, 2000. T.C. Genelkurmay Başkanlığı. I. Dünya Savaşı Sırasında Ermenilerin Türklere Yaptığı Katliam Fotoğrafları. Ankara:
• Genelkurmay Ataşe Başkanlığı Yayınları, 2000.
• Uzun, Turgay. “Osmanlı Devleti’nde Milliyetçilik Hareketleri”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 4 (2000): 257-275.
• Vayne, Paul. Tarih Nasıl Yazılır?. çev. Nihan Özyıldırım, İstanbul: Metis Yayınları, 2014.
• “Ermeni Teröristler Türkiye’ye 15 Gün Önce Girmişler”. Milliyet, 9.08.1982.
• “Esenboğa Olayı Meclis’te Kınandı”. Milliyet, 10.08.1982.
• “Bir Ermeni Vatandaş Taksim’de Kendini Yaktı”. Milliyet, 11.08.1982.
• “Saldırganların Açıklamaları”. Cumhuriyet, 06.10.1982.
• “Bir Ermeni Yurttaş Kendini Yaktı”. Cumhuriyet, 11.08.1982.
• “Patrik’in Açıklamaları”. Hürriyet, 9.08.1982.
• “Artin Bıraktığı Mektupta Şöyle Diyordu”. Hürriyet, 11.08.1982.
• “Ve Köpeğin Sonu”. Hürriyet, 8.08.1982.
• “Arkadaşı Artin Penik’i Anlattı: Ben Bir Yolculuğa Çıkıyorum”. Milliyet, 14.08.1982.
• “Ayaz, Penik’i Ziyaret Etti”. Milliyet, 14.08.1982.
• “Artin Penik Bugün Törenle Toprağa Veriliyor”. Milliyet, 18.08.1982.
• “Artin Penik Toprağa Verildi”. Milliyet, 19.08.1982.
• “Gülbey: Artin Penik’in Mezarı Duruşu Nedeniyle Bakımsız”. Milliyet, 26.02.2016.