Fıkıh Metinlerini Doğru Anlamanın ve Metin İnşâ Etmenin Bazı Engelleri ve Bunları Aşmada el-Hidâye’nin Örnekliği

Year 2022, Volume: 26 Issue: 2, 192 - 207, 13.06.2022

Zeki Koçak

https://doi.org/10.5152/JSSI.2022.958354

Abstract

Çalışmamızda fıkhın sabit alanıyla değişken alanına işaret edilip anlamayı ve metin inşasını zorlaştıran bazı tarihî ve ilmî sebepler ve engeller incelenmiş ve bunları aşmada Merginânî’nin el-Hidaye’si örnekliğinden hareketle bir değerlendirme yapılmıştır. Fıkıh tarihinde metinlerin genelde nasların harmanlanmasıyla inşa edildiğine ve bunun mahiyetine işaret edilmiştir. Ayrıca Müslümanların tarihin bazı dönemlerinde geçirdikleri sıkıntıları müteakip refleks gösterip yeni ve başarılı metinler inşa ederken bazı dönemlerde neden bu başarıyı gösteremedikleri üzerinde durulmuştur. Metin inşa etmenin külli bir durum olup cüzi parçalarla kolayca oluşamayacağı vurgulanmış ve bu doğrultuda nazireler ve misaller verilmiştir. Merginânî’nin metin inşasındaki başarısında kendi birikimi yanında onu kuşatan şartların da etkili olduğu ihsas edilmeye çalışılmıştır. Geleneğimizdeki metinlerin anlamaya halel getiren kısalığının sebeplerine işaret edilirken günümüzde yazılan metinlerle mukayesesine de gidilmiştir.

Keywords

Fıkıh, fıkıh usulü, hukuk, anlama, metin, zaman, mekân

References

• Ahsîkesî, H. M. (2015). Müntehabü’l-Hüsamî mea Şerhihi’n-Namî Abdü’l-Hak Hakkanî. Büşra.
• Akal, C. B. (2019). “Hukukun Bir Bilimi Yoksa, Hâkimiyet ve Sözde Hakikatten Başka Ne Olabilir?” Pasajlar Hukuk Düşüncesi, Doğu Batı.
• Apaydın, H. Y. (2006). “Fıkhın Yenileşmesi ve Ekol Sistematiği”, İslam Fıkhının Dinamizmi Sempozyumu, Bursa, 71-76.
• Apaydın, H. Y. (2017). “Usûl-i Fıkhın Geçmişi ve Günümüzdeki Müfredatı”. Kelam İlmi ve İslam Hukukunda İçerik Sorunları, Ensar.
• Apaydın, H. Y. (2018), Din ve Fıkıh Yazıları, Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı.
• Arslan, H. (2018). Epistemik Cemaat. Paradigma.
• Askerî, E. H. (2006). Hasan b. Abdullah, el-Furûk fi’l-Lüga. (thk. C. Abdulgaynî), Müessesetü’r-Risale.
• Avcı, M. (2014). Osmanlı Ceza Hukuku. Mimoza.
• Aydın, M. Ş. (2018). Din Eğitimi Bilimi. Kimlik.
• Bâbertî, E. (2009). Şerhu Vasiyyeti’l-İmami Ebî Hanîfe. (thk. M. Subhi, Hamza M. Selim Bekri), Daru’l-Feth.
• Başgil, A. F. (1940). Esas Teşkilat Hukuku Dersleri. Sertel Matbaası.
• Bedehşânî, M. E. (1416). El-Belagatu’s-Safiye Teshîlü Muhtasaru’l-Meânî. Büşra.
• Bedir, M. (2011). Klasiklerle Aramızdaki Mesafe. Türkiye IV. Dinî Yayınlar Kongresi. TDV Yayınları.
• Bedir, M. (2017). “Usûl-i Fıkhın Geçmişi ve Günümüzdeki Müfredatı”. Kelam İlmi ve İslam Hukukunda İçerik Sorunları. Ensar.
• Beyazîzâde, A. E. (2016). İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’nin İtikadi Görüşleri. (çev. İ. Çelebi), İFAV Yayınları.
• Buhari, E. A. M. b. İ. (2001). El-Câmi'u's-Sahih. (thk. M. Z. b. Nâsırunasir), Dâru Tavki'n-Necât.
• Büyükkara, M. A. (2015). Çağdaş İslami Akımlar. Klasik.
• Cessâs, E. B. R. (1993). Ahkamu’l-Kur’an. Daru’l-Fikr.
• Çağıl, O. M. (1963). Hukuk Başlangıcı Dersleri. Nazir Akbasan Matbaası.
• Çaykara, E. (2001). Türk Aynştaynı “Oktay Sinanoğlu Kitabı”. İş Bankası.
• Çeker, O. (2014). İslam Hukukunda Akitler. Tekin.
• Çelebi, İ. (2000). Kelam İlminin Yeniden İnşasında İlke ve İçerik Sorunları. Kelamın İşlevselliği ve Günümüz Kelam Problemleri Sempozyumu, 24-25 Eylül 1999. (haz. A. Bülent Ünal, A. Bülent Baloğlu), DEÜİF, 89-92, 93-99.
• Dârekutnî, A. b. Ö. (1986). Sünenü Darekutnî. (thk. E. T. M. Abadi), Alemü’l-Kütü.
• Dönmez, İ. K. (2015). “İslam Hukukunda Modern İletişim Araçları ile Yapılan Akitler (Batı Hukuku ile Mukayeseli Olarak)”. Fıkıh ve Fıkıh Tarihi İncelemeleri, İSAM Yayınları.
• Duguit, L. (2019a). Hak Kavramı ve Devletin Dönüşümü Üzerine Üç Makale. (sad. E. Partalcı), Pinhan.
• Duguit, L. (2019b). Le Droit Social le droit individual et la transformation de I'Etat: Conferences faites a' I'Ecole des hautes etudes sociales. (çev. E. Serdengeçti), Pinhan.