Sokrates ve Descartes’in Bilgi Kuramları Bağlamında Analog ve Dijital Fotoğrafçılığın Karşılaştırılması

Year 2025, Volume: 29 Issue: 1, 152 - 164, 25.03.2025

Yaşar Öztürk

https://doi.org/10.53487/atasobed.1618542

Abstract

Fotoğraf, icat edildiği günden bu yana sürekli gelişen ve dönüşen bir medyumdur. Görme ve algılama biçimimizi köklü şekilde değiştiren fotoğraf makinesinin icadı, insanlara zamanı durdurma, önemli olayları ve gündelik yaşamı ölümsüzleştirme ve deneyimlerini uzak mesafelerdeki insanlarla paylaşma imkânı sunmuştur. İnsanlığın çevresindeki dünyayı kayıt altına alma arzusu, fotoğrafın doğuşunun en temel nedenlerinden biridir. Fotoğraf teknolojisinin analog süreçten dijital sürece evrilmesi, fotoğraf makinelerinin çalışma prensipleri ile bilgi kuramları arasında felsefi bir bağ kurulmasına olanak tanımaktadır. Analog fotoğrafçılıkta görüntü kimyasal süreçlerle elde edilirken, dijital fotoğrafçılıkta ise fotoğraflar sayısal teknolojiler aracılığıyla üretilmektedir. Bilgi edinme, insanın en temel ve ayırt edici özelliklerinden biridir. İnsan, var olduğu ilk andan itibaren bilgiyle sürekli bir etkileşim içinde olmuştur. Descartes’in bilgi edinme anlayışına göre, bilgi sonradan kazanılırken, Sokrates’e göre bilgi doğuştan
insan zihninde var olup hatırlama yoluyla açığa çıkmaktadır. Bu çalışmada, her iki düşünürün bilgi kuramları ile analog ve dijital fotoğraf makinelerinin çalışma prensipleri karşılaştırılmıştır. Araştırmada betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır.

Keywords

Analog Fotoğraf, Dijital Fotoğraf, Sokrates, Descartes, A Priori, A Posteriori

Comparison of Analog and Digital Photography in the Context of Socrates and Descartes' Theories of Knowledge

Abstract

Photography is a medium that has been constantly evolving and transforming since the day it was invented. The invention of the camera, which radically changed the way we see and perceive, gave people the opportunity to stop time, immortalize important events and daily life, and share their experiences with people at a distance. Humanity's desire to record the world around it is one of the most fundamental reasons for the birth of photography. The evolution of photography technology from analog to digital allows for a philosophical connection between the working principles of cameras and theories of knowledge. In analog photography, images are obtained through chemical processes,
while in digital photography, photographs are produced through digital technologies. Acquiring knowledge is one of the most fundamental and distinctive characteristics of human beings. Human beings have been in constant interaction with knowledge since the first moment of their existence. According to Descartes' understanding of knowledge acquisition, knowledge is acquired later, whereas according to Socrates, knowledge is innately present in the human mind and is revealed through recollection. In this study, the theories of knowledge of both thinkers and the working principles of analog and digital cameras were compared. Descriptive analysis method was used in the study.

Keywords

Analog Photography, Dijital Photography, Socrates, Descartes, A Priori, A Posteriori

References

• Ajdukiewicz, K. (1994). Felsefeye giriş temel kavramlar kuramlar (3. Baskı). (A. Cevizci, Çev.). Gündoğan Yayınları.
• Akto, A. (2020). Sokrates felsefesinin dinamikleri. S. Öztürk (Ed.). Sosyal ve beşerî bilimlerde teori ve araştırmalar içinde (ss. 3-19). Gece Kitaplığı.
• Alanka. Ö. (2015). Postmodern fotoğrafta mitosun yeniden üretilişi: annie leibovitz örneği. Ekev Akademi Dergisi. 19(64), 183 194.
• Arslan, A. (2009). Felsefeye giriş. Adres Yayınları.
• Atış, N. (2015). Descartes felsefesinde cogito ve tanrı’nın konumunun bilgi ve inanç konusuna etkisi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy. 5(1). 1-15.
• Audi, R. (2018). Bilgi teorisine çağdaş bir giriş. H. Y. Başdemir (Ed.). (M. Tuncel, Çev.). Nobel Akademik Yayımcılık. Aydın, H. (2008). Sokrates’in felsefesi ışığında sokratik yönteme analitik bir yaklaşım. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 4(16), 1-8.
• Benjamin, W. (2013). Fotoğrafın kısa tarihi. (O. Akınhay, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Berger, J. (2015). Bir fotoğrafı anlamak. G.Dyer. (Ed.). (B. Eyüpoğlu, Çev.). Metis Yayınları.
• Cevizci, A. (2013). Bir bakışta felsefe. Dumat Ofset
• Craver, B. D. (2014). A priori/a posteriori. dıctıonary of phılosophy of mind. Wayland Baptist University
• Curtin, D. P. (2011). The textbook of digital photography. AbeBooks.
• Çakmak, E. (2021). Kant’ın yargı türlerinin eleştirileri üzerine bir inceleme. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar. 15(2), 126-141.
• Çebi, C. (2022). A posteriori zorunlu doğruluklar var mıdır? Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi. 1(1), 413-431. https://doi.org/10.20981/kaygi.1073584 L.
• Çetin, U. (2022). Dijitalin dönüştürdükleri: analogdan dijital fotoğrafa süreklilik ve kopuş. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi. 9(1), 215-234. https://doi.org/10.17572/mj2022.1.215234
• Çilingir, (2022). “Kendini bil!” buyruğu üzerine. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 34, 65-86. https://doi.org/10.53844/flsf.1146539
• Çimen, Ü. (2020 (a)). Analog fotoğraftan dijital fotoğrafa geçişte fotoğrafik gerçekliğin dönüşümü. A. Gülcü (Ed.) Turkish studies-ınformation technologies and applied sciences içinde (ss. 15-37).
• Çimen, Ü. (2020 (b)). Cep telefonlarına entegre dijital fotoğraf teknolojilerinin gerçekliği değiştirmesi/güzelleştirmesi üzerine bir analiz: oppo marka cep telefonu reklamı. G. Gürçay (Ed.). Karadeniz 3. uluslararası sosyal bilimler kongresi içinde (ss.502-512). Ubak Yayınevi.
• Çimen, Ü. (2020 (c)). İletişimsel etki bağlamında mezartaşı fotoğrafları. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8 (3), 895-902.
• Çüçen, A. (2003). Bilgi kuramına giriş. bilimname ıı. 3, 3-12.
• Darmavan, Y. S., Piliang, Y. A., Saidi, Y. A., Mutiaz, I. R. (2023). Analog photography in the digital age: examining transformation, alienation and authenticity in modern photographic practice. Indonesıan Journal Of Art And Desıgn Studıes (Ijads). 2(2), 217-232. https://doi.org/10.55927/ijads.v2i3.11019
• Değirmenci, K. (2017). The ontology of dıgıtal photographs and ımages. Art-Sanat Dergisi. 8, 553-570.
• Değirmenci, K. (2018). Etnografik bir veri olarak fotoğraf: temsil, düşünümsellik ve gerçekçilik. Antropoloji. 36, s. 87-102. https://doi.org/10.1501/antro_0000000360
• Delmas, D. (2005). Why 1839? The philosophy of vision and the ınvention of photography. [Y. Lisans Tezi. Kanada: McGiII Universitesi].
• Duschinsky, R. (2012). Tabula rasa and human nature. Philosophy. 87(4), 509-529.
• Gökalp, Ö. M. (2022). Makine öğrenmesi. Gazi Üniversitesi, Gazi Bilişim Enstitüsü, Adli Bilişim Bölümü, 1-14.
• Gülaçtı, İ. A. (2020). Dijital fotoğraflar ve bilgisayar aracılığıyla üretilen görüntüler birbirinden ne kadar farklı?. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 13(69). 570-579. doi:10.17719/jisr.2020.3979
• Güvenç, Z. (2021). Manevi danışmanlığın felsefi temelleri bağlamında sokratik doğurtma yöntemi. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi. (3) 87-105.
• Hanke, M. (1990). Socratic pragmatics: maieutic dialogues. Journal of Pragmatics, 14(3), 459–465.
• Hedgecoe, J. (2005). The book of photography. Dorling Kindersley Limited
• Ionescu, C. (2017). Elenchus, recollection, and the method of hypothesis in the meno, article in plato journal, 7(17), 9-29.
• Işık, A. (2023). Yapay zekâ ve makine öğreniminin güncel fotoğraf uygulamalarına etkisi. Bodrum Sanat ve Tasarım Dergisi. 2(2). 274-289. https://doi.org/10.58850/bodrum.1283006
• Kanburoğlu, Ö. (2012). Türkiye’de 1960 sonrası fotoğraf. F. Bodur (Ed.). Fotoğraf tarihi içinde (ss. 232-256). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kanburoğlu, Ö. (2013). A’dan z’ye fotoğraf. Say Yayınları. Kaptan, Y. (2019). Sayısal (dijital) fotoğrafçılık. H. T. Ünalan (Ed.). Temel fotoğrafçılık içinde (ss. 209-238). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Keightley, E., & Pickering, M. (2014). Technologies of memory: practices of remembering in analogue and digital photography. New Media & Society. 16(4), 576-593.
• Kıyar, N. (2012). İlkel us ve sanat algısı bağlamında tabula rasa kurgusu. Sanat Dergisi (22), 135-146.
• Loeb, S., Dynarski, S., McFarland, D., Morris, P., Reardon, S., Reber, S. (2017). descriptive analysis in education. a guide for researchers. Washington, DC: U.S. Department of Education, Institute of Education Sciences, National Center for Education Evaluation and Regional Assistance.
• Nelson, A. (2017). Logic and knowledge. D. Kaufman (Ed.). The routledge companion to seventeenth century philosophy içinde. Rutledge.
• Richards, C. K. (2010). Socrates and 21 st century knowledge-building. explorations in human spirituali. Global Vision Publishing. 1-17.
• Sagers, S., & Patterson, R. (2010). Mechanics of a digital camera. All Current Publications. 1467-1470.
• Shobeiri, A. (2023). Photography and memory. The Palgrave Encyclopedia of Memory Studies. 1-10.
• Sontag, S. (2008). Fotoğraf üzerine. (O. Akınhay, Çev.). Agora Yayınları.
• Şendeniz, Ö. (2015). Bakmak, biriktirmek, paylaşmak: fotoğraf, bellek ve sosyal medya ilişkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 21-31.
• Tagg, J. (1988). The burden of represantation essay on photographies and histories. Palgrave Macmıllan
• Tahko, T. E. (2011). A Priori and a posteriori: a bootstrapping relationship. Int Ontology Metaphysics, 12, 151–164.
• Tahko, T. E. (2020). A Priori or a posteriori? The Routledge Handbook of Metametaphysics. 353–363.
• Temizkan, V. (2016). Platon'un menon diyalogunda anamnesis kuramı. Journal of Turkish Studies. 11(2). 1173-1192.
• Toprak, M. (2018). Fotoğraf, fotoğrafın tanımı ve fotoğraf makineleri. H. T. Ünalan (Ed.). Temel fotoğrafçılık içinde (ss. 3-17). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Turan, E. (2011). Fotoğraf: belleği olan ayna. Sanat- Tasarım Dergisi. 1(2), 19-24
• Ulutaş, S. (2019). Analog fotoğrafçılık. H.T. Ünalan (Ed.). Temel fotoğrafçılık içinde (ss. 123-139). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ültay, E., Akyurt, H., & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188- 201.
• Ürper, O. (2018). Karanlık oda tekniği ve uygulamaları. H.T. Ünalan (Ed.). Temel fotoğrafçılık içinde (ss. 149-171). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Williamson, T., & Laquinto, S. (2012). Wıilliamson on the distinction between the a priori and the a posteriori. the priori in philosophy. A. Casullo, J. C. Thurow (Ed.). Oxford University Press.
• Zamorev, A., & Fedyukovsky, A. (2017). Socratic paradoxes: maieutic technique of communication. technologies in a multilingual environment. Technologies in a multilingual environment içinde (ss.163-176). doı:10.1007/978-3-03126783-3_15