Urban Poverty Spaces in Kilis

Year 2023, , 39 - 56, 30.12.2023

Ömer Faruk İncili

https://doi.org/10.5152/EGJ.2023.22034

Abstract

Poverty is an important problem area that makes its impact felt in urban spaces with its changing and transforming structure. Especially intense waves of migration from rural to urban areas, excessive population growth, and changes in the labor market have increased the visibility of urban poverty. In this study, the distribution of urban poverty spaces on the Kilis sample and the basic dynamics that affect this distribution are discussed. The urban development process, migrations, and location preferences of the population constitute important factors in the distribution pattern of the poverty places. In the study, poverty rates were calculated using three types of datasets on the scale of Kilis city neighborhoods, and the findings were supported by tables and maps, and descriptive analysis was used. The dataset of the study, the distribution of the population according to education levels at the neighborhood scale of Turkstat, the farmer registration system data of the Kilis Chamber of Agriculture, and the number of families receiving fuel (coal) aid from the Kilis Social Assistance and Solidarity Foundation. Poverty rates were calculated by proportioning the obtained data to the neighborhood populations, and by transferring these data to maps, the spatial distribution pattern of urban poverty was obtained. The areas where urban poverty is high are the periphery neighborhoods located in the north and northeast of the city and the central neighborhoods where the Syrian immigrant population is concentrated. In the development process of the city of Kilis, it is seen that poverty has an increasing effect on the rate of urbanization, and in recent years, the city has developed horizontally and vertically with the pressure of overpopulation. In addition, it is seen that the urban elites tend to congregate in the newly established periphery neighborhoods. Especially in neighborhoods where poverty is dominant, there are unplanned urbanization, infrastructure problems, and environmental problems. Reducing poverty is important for a more balanced urbanization process. The ideal recipe for poverty would be to reduce unemployment, to provide good education opportunities, and to reduce informality.

Keywords

Kilis, places of poverty, poverty, social assistance, urban poverty

Kilis’te Kentsel Yoksulluk Mekânları

Abstract

Yoksulluk değişen ve dönüşen yapısıyla kentsel mekânlarda etkisini hissettiren önemli bir problem sahasıdır. Özellikle kırsaldan kente yoğun göç dalgaları, aşırı nüfus artışı ve emek piyasasındaki değişimler kent yoksulluğunun görünürlüğünü artırmıştır. Bu çalışmada Kilis örneklemi üzerinde kentsel yoksulluk mekânlarının dağılışı ve bu dağılış üzerinde etkili olan temel dinamikler ele alınmıştır. Yoksulluk mekânlarının dağılış örüntüsünde kentsel gelişim süreci, göçler ve nüfusun lokasyon tercihleri önemli olan etkenleri meydana getirir. Çalışmada Kilis kenti mahalleleri ölçeğinde üç tip veri seti kullanılarak yoksulluk oranları hesaplanmış, elde edilen bulgular tablo ve haritalarla desteklenerek betimsel analiz yoluna gidilmiştir. Çalışmanın veri setini; TÜİK’in mahalle ölçeğinde eğitim kademelerine göre nüfusun dağılış sayıları, Kilis Ziraat Odası Başkanlığı’nın çiftçi kayıt sistemi verileri ve Kilis Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’ndan yakacak (kömür) yardımı alan aile sayıları oluşturmaktadır. Elde edilen veriler mahalle nüfuslarına oranlanarak yoksulluk oranları hesaplanmış ve bu veriler haritalara aktarılarak kent yoksulluğunun mekânsal dağılış örüntüsü elde edilmiştir. Kentsel yoksulluğun yüksek olduğu alanlar kentin kuzey ve kuzeydoğusunda yer alan çeper kuşak mahalleler ile Suriyeli göçmen nüfusun yoğunlaştığı merkez mahallelerdir. Kilis kenti gelişim sürecinde yoksulluğun kentleşme hızını artırıcı bir etki yarattığı ve son yıllarda aşırı nüfus baskısı ile kentin yatay ve dikey yönde gelişim gösterdiği görülmektedir. Ayrıca kent elitlerinin yeni kurulan çeper mahallelerde toplulaşma eğiliminde oldukları görülmektedir. Özellikle yoksulluğun baskın olduğu mahallelerde çarpık kentleşme, altyapı sorunları ve çevresel problemler de söz konusudur. Daha dengeli bir kentleşme süreci için yoksulluğun azaltılması önem arz etmektedir. Yoksulluk için sunulacak en ideal reçete ise işsizliğin azaltılması, iyi eğitim olanakları ve kayıt dışılığın azaltılması olacaktır.

Keywords

Kilis, yoksulluk mekânları, yoksulluk, sosyal yardımlar, kentli yoksulluk

References

• Akdemir, İ. O. (2018). Küresel beslenme açlık ve yoksulluk. İçinde H. Akengin & İ. Dölek (Eds.). Günümüz dünya sorunları (ss. 101–140). Pegem Akademi.
• Akdemir, İ. O., & Akengin, H. (2013). Coğrafya biliminin tanımı, ilkeleri, konusu, bazı temel kavramları ve öğretimi. Içinde H. Akengin & İ. Dölek (Eds.). Genel Fiziki coğrafya (ss. 1–34). Pegem Akademi.
• Aktan, C. C., & Vural, İ. Y. (2002). Yoksulluk: Terminoloji, temel kavramlar ve ölçüm yöntemleri. Içinde C. C. Aktan (Ed.). Yoksullukla mücadele Stratejileri (s. 1–32). Hak-İş Konfederasyonu Yayını.
• Aktan, E. Ö. (2006). Kent biçimi–ulaşım etkileşimine ilişkin (tarihsel ve güncel) yaklaşımlar ve İstanbul örneği (Tez No: 201270). [Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Ulusal Tez Merkezi.
• Alcock, P. (2007). Understanding poverty (2 ed). Macmillan Press Ltd. Aygen, M. (2016). Türkiye’de yoksulluk ve sosyal yardım yaklaşımı üzerine: Elâzığ örneği. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4(8), 150–179. [CrossRef]
• Aytaç, Ö., & Akdemir, İ. O. (2003). Türkiye’de yeni kentli yoksulluk sorunu. Içinde A. E. Bilgili ve ark. (Ed.). Yoksulluk sempozyumu (ss. 50–77). Deniz Feneri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Yayınları.
• Bahadır, Z., & Daşlı, Y. (2010). Şartlı nakit transferinden yararlanan aileler: Sivas örneği. Içinde Uluslararası yoksullukla mücadele Stratejileri sempozyumu: Deneyimler ve yeni fikirler (ss. 489–506). SYDGM Yayınları.
• Baloğlu, F. (2011). Kentsel yoksulluk: İstanbul’dan küçük bir kesit. İstanbul Journal of Sociological Studies, (31), 231–249.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve yeni yoksulluk (Ü. Öktem, Çev.). Sarmal Yayınları.
• Beyazıt, E. (2020). Sosyal politika, yoksulluk ve kent yoksulluğu. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(30), 2966–2993. [CrossRef]
• Boltvinik, J. (1998). Poverty measurement methods an overvie. In SEPED Series on Poverty Reduction. United Nations Development Program.
• Bookchin, M. (1999). Kentsiz kentleşme. Ayrıntı Yayınları.
• Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür. İstanbul bilgi üniversitesi Yayınları.
• Castles, S., & Miller, M. J. (2008). Göçler Çağı. İstanbul bilgi üniversitesi Yayınları.
• Dansuk, E. (1997). Türkiye’de yoksulluğun ölçülmesi ve sosyo-ekonomik yapılarla ilişkisi (Tez No: 2472). [Uzmanlık Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı]. Ulusal Tez Merkezi.
• Daşlı, Y. (2015a). Yoksulluğun bir nedeni olarak kamusal sosyal yardımlar: Sivas merkez ilçe örneği (Tez No: 385421). [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Ulusal Tez Merkezi.
• Daşlı, Y. (2015b). Sosyal yardımların sorunlu alanı: Muhtaçlık tespiti. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 39(2), 135–155.
• Demir Şeker, S. (2008). Türkiye’de Sosyal Transferlerin Yoksulluk üzerindeki etkileri (Uzmanlık Tezi). Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
• Demirtürk, R. B., Bozkuş, N., Cephe, A., Aktaş, B., Taşdemir Afşar, S., & Çıngı, H. (2011). Yoksulluk düzeyinin modellenmesi üzerine bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 14(1), 30–67.
• Dumanlı, R. (1996). Yoksulluk ve Türkiye’deki boyutları (Tez No: 2449). [Uzmanlık Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı]. Ulusal Tez Merkezi.
• Erdem, T. (2006). Yoksulluk. Içinde T. Erdem (Ed.). Feodaliteden Küreselleşmeye temel kavramlar ve süreçler (ss. 321–365). Lotus Yayınevi.
• Erdoğan, G. (2004). Yoksulluk tanımları ve yoksulluk araştırmaları. İçinde 2004 IV. Aile Şurası: Aile ve Yoksulluk.
• Erdoğan, N. (2007). Yoksulluk halleri-Türkiye’de kent yoksulluğunun toplumsal görünümleri. İletişim Yayınları.
• Ergun, C., Gül, H., & Sallan Gül, S. (2013). Neoliberal küreselleşme ve küresel kent. İçinde C. Ergun, M. Güneş & A. D. Ergun (Eds.). Kent üzerine özgür yazılar. Bağlam Yayınları.
• Firidin Özgür, E. (2006). Sosyal ve mekânsal ayrışma çerçevesinde yeni konutlaşma eğilimleri: Kapalı siteler, İstanbul, Çekmeköy örneği. Planlama, 4, 79–95.
• Gallopin, G. (1994). Impoverishment and sustainable development, a system approach. International Institute for Sustainable Development (IISD).
• Göney, S. (2017). Şehir Coğrafyası-I (M. Bayartan, Düz.) Beta Basım.
• Gottdiener, M. (1994). The new urban sociology. McGraw-Hill, Inc.
• Grannis, R. (2002). Discussion: Segregation indices and their functional inputs. Sociological Methodology, 32(1), 69–84. [CrossRef]
• Gül, H., & Şen, B. (2018). Yoksulluk: Tanım, olgu ve yaklaşımlar. Içinde B. Şen & M. Ö. Taşkesen (Eds.). Yoksulluk ve sosyal hizmet (ss. 11–29).Eğitim Yayınevi.
• Güneş, S. (2009). Yoksullukla mücadelede mikro kredi uygulamaları ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü proje destekleri [Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü].
• Hamnett, C., & Cross, D. (1998). Social change, social polarisation and income inequality in London 1979–1993. GeoJournal, 46(1), 39–50. [CrossRef]
• Harvey, D. (2002). Sınıfsal yapı ve mekânsal farklılaşma kuramı. Içinde B. Duru & A. Alkan Çev., 20. Yüzyıl Kenti (ss. 147–172). İmge Kitapevi.
• Harvey, D. (2009). Sosyal adalet ve şehir (M. Moralı, Çev.). Metis Yayınları. Işık, O., & Pınarcıoğlu, M. M. (2018). Nöbetleşe yoksulluk: Sultanbeyli örneği. İletişim Yayınları.
• İncili, Ö. F. (2021). Cumhuriyetten günümüze Kilis’te göç ve dinamikleri. Içinde İ. Kalaycı & G. Kalmış (Eds.), Çağlar boyu göç (tari h-kül tür-m edeni yet) (ss. 471–506). Gazi Kitabevi.
• Kaygalak, S. (2001). Yeni kentsel yoksulluk, göç ve yoksulluğun mekânsal yoğunlaşması: Mersin/Demirtaş mahallesi örneği. Praksis, 2, 124–172.
• Kıray, B. (1998). Kentleşme Yazıları. Bağlam Yayınları.
• Knox, P., & Pinch, S. (2006). Urban Social Geography. Pearson Education Ltd.
• Kule, H., & Es, M. (2010). Türkiye’de kentsel yoksulluk: Kocaeli örneği. Journal of Social Policy Conferences, 50, 259–300.
• Kurtuluş, H. & Türkün, A. (2005). Giriş. Içinde H. Kurtuluş (Ed.), İstanbul’da Kentsel Ayrışma, (ss. 9–25). Bağlam Yayınları.
• Li, Z., & Wu, F. (2006). Socio-spatial differentiation and residential inequalities in Shanghai: A case study of three neighbourhoods. Housing Studies, 21(5), 695–717. [CrossRef] Mahiroğulları, A. (2010). Yoksullukla mücadelede sosyal politika önlemleri: Sivas örneği. Içinde 11. Çalışma Ekonomisi ve endüstri İlişkileri kongresi kitabı (ss. 115–124). TÜRK-İŞ Sendikası Yayınları.
• Moser, C. (1996). Summary of household responses to poverty and vulnerability in four poor urban communities. Içinde Confronting crisis. World Bank Publishing.
• Musterd, S., & Ostendorf, W. (2009). Residental segregation and integration in the Netherlands. Journal of Ethnic and Migration Studies, 35(9), 1515–1532. [CrossRef]
• Oyan, O. (2002). Kentleşme, göç ve yoksulluk. In A. A. Dikmen (Ed.), 7. Ulusal sosyal bilimler kongresi, Türkiye sosyal bilimler Derneği. İmaj Yayıncılık.
• Ören, K. (2013). Sosyal politika. Nobel Yayınevi.
• Özbay, F. (2009). Kent yoksulluğu ve sosyal dışlanma (Tez No: 262589). [Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Ulusal Tez Merkezi.
• Özdek, Y. (2002). Yoksulluk, şiddet ve insan hakları. TODAİE Yayınları, Yayın No: 311.
• Özdemir, E. (2010). Kültürel kimliklerin kentsel gerilim odağına dönüşmesinde toplumsal süreçler: Mersin örneği. Içinde Uğurlu, Ö., Pınarcıoğlu, N. Ş., Kanbak, A., & Şiriner, M. (Eds.), Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları (ss. 375–408). Örgün Yayınevi.
• Pattison, W. D. (Y. Arı, Çev.) (2003). Coğrafyanın dört geleneği. Ege Coğrafya Dergisi, 12, 119–125.
• Salim, M. (2020). Türkiye’de yoksullukla mücadelede kamusal sosyal yardımlar ve bir kurum incelemesi: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(36), 1658–1679.
• Saunders, P. (2004). Towards a credible poverty framework from income poverty to deprivation. Social Policy Research Centre Discussion Paper No.: 131.
• Sen, A. (2004). Özgürlükle kalkınma (Y. Alogan, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Sirkeci, I., Cohen, J. H., & Yazgan, P. (2012). Turkish culture of migration: Flows between Turkey and Germany, socio-economic development and conflict. Migration Letters, 9(1), 33–46. [CrossRef]
• Sirkeci, İ., & Yüceşahin, M. M. (2014). Editörden: Türkiye’de göç çalışmaları. Göç Dergisi, 1(1), 1–10. [CrossRef]
• Soja, W. (2002). Postmetropolis üzerine altı söylem. Içinde B. Duru & A. Alkan (Çev.), 20. Yüzyıl Kenti (s. 285–306). İmge Kitapevi.
• Şan, M. K., & Küçük, M. (2018). Kentsel yoksulluk, göç ve yoksulluğun mekânsal yoğunlaşması-ayrışması. Göç Dergisi, 5(2), 185–204. [CrossRef]
• Şener, Ü. (2010). Yoksullukla mücadelede sosyal güvenlik, sosyal yardım mekanizmaları ve iş gücü politikaları. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV). http: //www .tepa v.org .tr/t r/yay in/s/ 277. Erişim Tarihi: 19.02.2022.
• Şenses, F. (2001). Küreselleşmenin öteki yüzü yoksulluk. İletişim Yayınları.
• Şentürk, M. (2015). Dışarıda ve dışında olmak: Yoksul gençlerin mekânla ilişkileri. Sosyoloji Dergisi, 3(31), 169–203. [CrossRef]
• Şimşek, H. (2009). Mikrofinans yoluyla yoksullukla mücadele: Muğla örneği (Tez No: 235298). [Yayınlanmamış Doktora Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Taş, Y. H., & Özcan, S. (2012). Dünya’da ve Türkiye’de yoksulluk üzerine bir araştırma. In S. Sarı ve ark. (Ed.), International Conference On Eurasian Economies, 2012 (ss. 423–430). Almaty.
• Tekeli, İ. (2010). Mekânsal ve toplumsal olanın Bilgibilimi Yazıları. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekindal, M. (2018). Türkiye’de sosyal yardımların yapısal işlevsel yaklaşıma göre analizi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 29(2), 335–362.
• Tekkanat, S. S., & Türkmen, S. N. (2018). Tarih boyunca kent formlarının biçimlenişi üzerine bir inceleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 107–124.
• TÜİK (2017). Gelir ve yaşam Koşulları Araştırması 2016. TÜİK Haber Bülteni, 24579, 1–1. http: //www .tuik .gov. tr/Pr eHabe rBult enler i.do; jsess ionid =LYQz h1pQ2 rC6ll HbBTf Q9NsLTN5yh XBvGc QnD6N Tl3bt 2kNBM6jw!985759792?id=24579. Erişim Tarihi: 02.08.2021.
• TÜİK (2019). Gelire Dayalı yoksulluk İstatistikleri. http: //www .tuik .gov. tr/PreTabl o.do? alt_i d=101 3. Erişim Tarihi: 02.08.2021.
• TÜİK. (2006-2022). Gelir ve yaşam Koşulları Araştırması. https ://da ta.tu ik.gov.tr/ Kateg ori/G etKat egori ?p=Ge lir,- Yasam ,-Tuk etim- ve-Yo ksull uk-10 7Wessel, T. (2000). Social polarisation and socioeconomic segregation in a welfare state: The case of Oslo. Urban Studies, 37(11), 1947–1967.[CrossRef]
• Wirth, L. (2002). Bir yaşam biçimi olarak kentlileşme. Içinde B. Duru & A. Alkan (Çev.), 20.Yüzyıl Kenti (s. 77–106). İmge Kitapevi.
• Yavan, N. (2014). Nicel araştırma Tasarımı. Içinde Y. Arı & İ. Kaya (Eds.). Coğrafya araştırma yöntemleri (pp. 175–198). Balıkesir.
• Yüceşahin, M. M., & Tuysuz, S. (2011). Ankara kentinde sosyo-mekânsal farklılaşmanın örüntüleri: Ampirik bir analiz. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), 159–188. [CrossRef]