GAP BÖLGESİ’NDE KENTLEŞME HAREKETLERİ (1927–2000)

Year 2008, Volume: 13 Issue: 19, 301 - 324, 04.03.2011

Mehmet Zeydin Yıldız Süreyya Bayram

Abstract

Basit anlamda kent olarak kabul edilen yerlerin demografik
büyümelerinin ifadesi olarak tanımlanan kentleşme, aslında, salt nüfussal
büyüme değil, aynı zamanda ekonomik, kültürel, politik ve psikolojik faktörlerin
eşliğinde gerçekleşen bir gelişim sürecidir. Kentleşme, toplumsal – ekonomik
değişimlerin hem nedeni, hem de sonucudur. Türkiye’de, Cumhuriyetin
kuruluşunda günümüze geçen sürede gerek dünya ekonomisindeki değişimlerin
ve yönelimlerin etkisi, gerekse ulaşım – iletişim araçlarındaki gelişmelerle
beraber insan hareketliliğinin artması, kentleşme hareketleri açısından farklı
dönemlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, Güneydoğu
Anadolu Projesi (GAP) dahilindeki illerin Türkiye kentleşme hareketleri
içerisindeki yeri, kentsel gelişimin seyri ve bunda gerek ülkedeki yapısal
değişimlerin ve gerekse bölgeye özgü koşullardan kaynaklanan nedenlerin
etkileri tartışılacaktır.

Keywords

Kentleşme, Kentlileşme, Göç, Güneydoğu Anadolu Projesi

References

• Akşit, B. ve Akçay, A., 1999, “GAP Bölgesinde Nüfus Hareketleri”, 75 Yılda Köylerden Şehirlere içinde, Tarih Vakfı Yayını, s. 323-332.
• Ataay, F., 2004, “Türkiye’de Kentsel ve Bölgesel Gelişme Dinamikleri (1923-2000)”,
• Küreselleşme Kıskacında Kent ve Politika içinde, Detay Yayıncılık, s. 5-62, İstanbul.
• Darkot, B., 1955, “Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri Hakkında”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:13-14, s. 141-149.
• DİE, 2003, 2000 GNS Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri (Adıyaman, Diyarbakır,
• Gaziantep, Mardin, Siirt, Batman, Şırnak ve Kilis illeri), Ankara.
• DİE, 2003, 2000 GNS Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri: Türkiye, DİE Yayını, Ankara.
• DİE, Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş (Muhtelif Yıllar).
• Doğanay, H., 1994, Türkiye Beşeri Coğrafyası, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
• Erinç, S., 1953, Doğu Anadolu Coğrafyası, İst. Üniv. Coğrafya Enst. Yay., İstanbul.
• Güran, T., 1997, Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı 1897, DİE Tarihi İstatistikler Dizisi, Cilt:5, Ankara.
• Gürsoy, C. R., 1957, “Türkiye’nin Coğrafi Taksimatında Yapılması İcabeden Bazı Tashihler”, Ankara Üniv. Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt:15, Sayı:1- 3, s. 219-239.
• İçduygu, A. ve Sirkeci, İ., 1999, “Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Göç Hareketleri”, 75 Yılda Köylerden Şehirlere içinde, Tarih Vakfı Yayını, s. 249-268.
• Karpat, K. H., 2003, Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Kayalak, S. ve Kiper, T., 2006, “İstatistiki Bölge Birimleri Nomenklatörü’ne (NUTS) Göre, Türkiye’de Bölgesel Farklılıklar”, Avrupa Birliği Süreci’ndeki Türkiye’de Bölgesel Farklılıklar (IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 25-26 Mayıs 2006- Ankara), Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araşt. ve Uyg. Merk., Ankara, s. 45- 54.
• Keleş, R., 2004, Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, Ankara.
• Keser, E., 2002, Tur Abdin, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul.
• Komisyon, 2003, Tarihi ve Kültürüyle Siverek, Siverek Kaymakamlığı Yay.Ankara.
• Kurt, H., 2003, Türkiye’de Kent-Köy Çelişkisi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Özçağlar, A., 1997, Türkiye’de Belediye Örgütlü Yerleşmeler (Kasabalar-Şehirler), Ekol Yayınevi, Ankara.
• Özçağlar, A., 2006, “Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri İle İstatistik Bölgelerinin uygulamada Yarattıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Avrupa Birliği Süreci’ndeki Türkiye’de Bölgesel Farklılıklar (IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 25-26 Mayıs 2006- Ankara), Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araşt. ve Uyg. Merk., Ankara, s. 5-20.
• Özer, İ., 2004, Kentleşme, Kentlileşme ve Sosyal Değişme, Ekin Kitabevi, Bursa.
• Özgüç, N. ve Tümertekin, E., 2000, Coğrafya: Geçmiş, Kavramlar, Coğrafyacılar, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Özgür, M., 1996, “İl ve İlçe Merkezlerimizin, Faal Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı bakımından Sınıflandırılması”, Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Dergisi, Sayı:5, s. 53-71.
• Sencer, Y., 1979, Türkiye’de Kentleşme, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Şengül, H.T., 2001, Kentsel Çelişki ve Siyaset, WALD Yayını, İstanbul.
• Tandoğan, A., 1994, Türkiye Nüfusu, Kıyı Kitabevi, Trabzon.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N., 2002, Beşeri Coğrafya, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Tümertekin, E., 1973, Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• Yıldız, M. Z., 2007, “Mardin’in Cumhuriyet Dönemi Demografik Gelişimi”, Makalelerle Mardin içinde, Cilt:II, Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi Yayını, İstanbul, s. 145- 182.
• Yiğit, A., 2006, “Geçmişten Günümüze Türkiye’yi Bölgelere Ayırma Çalışmaları ve Yapılması Gerekenler”, Avrupa Birliği Süreci’ndeki Türkiye’de Bölgesel Farklılıklar (IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 25-26 Mayıs 2006-Ankara), Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araşt. ve Uyg. Merk., Ankara, s. 33-44.