According Maarif Yearbooks, Education and Cultural Life in Van at the End of the 19th Century

Year 2016, Volume: 21 Issue: 35, 197 - 208, 03.02.2016

Mehmet Zeydin Yıldız Orhan Deniz

https://doi.org/10.17295/dcd.86109

Abstract

Van, before the First World War, was one of the developed cities of the region in terms of education and cultural life. Educational institutions belonging to Muslims and non-Muslims which located both in the city center and different districts of the province, is an important indication of the multicultural structure of the province. On the other hand, libraries in the city center and newspapers in various languages are also given as examples to mentioned life. But the destructions, deportations and migrations caused by the war years, has led to enter into a major economic downturn as well as social structure.In other words, the decline occurring in the educational-cultural life and economic field were feeding each other. The trend that access in terms of the issues mentioned in Van at the end of the 19th century, it can be said easily that after half a century can not be caught. In this study, in the light of education yearbooks which is one of the major sources of Historical Geography, the educational structure of Van were examined and the information in yearbooks was supported by domestic and foreign several studies which made in this period.

Keywords

Historical Geography, Maarif Yearbooks, Van City

MAARİF SALNAMELERİNE GÖRE, 19. YÜZYIL SONUNDA VAN’DA EĞİTİM VE KÜLTÜREL HAYAT

Abstract

Van, Birinci Dünya Savaşı öncesinde eğitim ve kültür hayatı açısından bölgenin gelişmiş kentlerinden birisiydi. Gerek kent merkezinde ve gerekse vilayetin çeşitli kazalarında bulunan farklı kademelerdeki hem Müslümanlara hem de Gayrimüslimlere ait eğitim kurumları, vilayetin çokkültürlü yapısının da önemli göstergelerinden birisidir. Diğer taraftan kent merkezindeki kütüphane ve çeşitli dillerdeki gazeteler de sözü edilen renkli yaşama örnek olarak verilebilir. Ancak savaş yıllarının yarattığı yıkımlar, tehcir ve göç hareketleri sosyal yapının yanı sıra, ekonomik açıdan da Van'ın büyük bir gerileme sürecine girmesine neden olmuştur. Başka bir anlatımla, ekonomik alanda meydana gelen çöküntüler ile eğitim ve kültürel yaşamda ortaya çıkan gerilemeler birbirini beslemiştir. 19. yüzyılın sonunda Van’ın sözü edilen hususlar bakımından eriştiği trendi, yarım yüzyıl sonrasında bile yakalayamadığı rahatlıkla söylenebilir. Bu çalışmada da, Tarihi Coğrafyanın önemli kaynaklarından biri olan Maarif salnamelerinin ışığında Van’ın eğitim yapısı irdelenmiş ve Maarif Salnamelerindeki bilgiler, bu dönemde yapılmış yerli-yabancı bazı çalışmalar ile de desteklenerek çalışma tamamlanmıştır.

Keywords

Tarihi Coğrafya, Maarif Salnameleri, Van Kenti

References

• ALKAN, M. Ö., 2000, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Eğitim İstatistikleri: 1839-1924, Ankara: DİE Yayınları.
• CUINET, V., 1891, La Turquie d’Asie: Geographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnee de Chaque Province De L'Asie–Mineure, Tome: II, Paris.
• DİA, 2009, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Salname Maddesi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• GÜMÜŞÇÜ, O., 2006, Tarihi Coğrafya, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• GÜRAN, T., 1997, Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı: 1897, Ankara: DİE Yayınları.
• İA, 1997, İslam Ansiklopedisi Salname Maddesi, Cilt:10, Eskişehir: Milli Eğitim Bakanlığı.
• KARDAŞ, A., 2013, Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Van’da Basın (1908-1915), Turkish Studies, sayı: 8/13, s. 1189-1204.
• KARPAT, K. H., 2003, Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• KEVORKIAN, R. H. ve PABOUDJIAN, P. B., 2013, 1915 Öncesinde Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeniler, İstanbul: Aras Yayıncılık.
• LYNCH, H. F. B., 1901, Armenia: Travels and Studies, Vol. II, London: Longmans Grens and Co.
• ÖZDEMİR, H., 2012, “Osmanlı İdaresinin Ermeni Okullarına Yaklaşımı”, Tarih Okulu, Sonbahar-Kış 2012, sayı: XIII, s. 115-148.
• SD, 1853, Salname-i Devlet 1269, İstanbul.
• SD, 1854, Salname-i Devlet 1270, İstanbul.
• SD, 1857, Salname-i Devlet 1273, İstanbul.
• SD, 1858, Salname-i Devlet 1274, İstanbul.
• SD, 1866, Salname-i Devlet 1283, İstanbul.
• SD, 1877, Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye 1294, İstanbul.
• SD, 1889, Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye 1306, İstanbul.
• SM,1898, Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye 1316, İstanbul.
• SM,1899, Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye 1317, İstanbul.
• SM,1900, Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye 1318, İstanbul.
• SM,1901, Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye 1319, İstanbul.
• SM,1903, Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye 1321, İstanbul.
• SV, 1899, Van Vilayeti Salnamesi 1315 (Defa 1), Van.
• SÜTÇÜ, T., 2004, “Sosyal Bilimlerde Araştırma Kaynağı Olarak Almanaklar, Salnameler ve Yıllıklar”, İlmi Araştırmalar, sayı: 18, s. 79-92.
• TAŞKIN, Ü., 2009, “1317 (1899-1900) Maarif Salnamesi’ne Göre Trabzon Vilayeti’nde Eğitim Kurumları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı: 2/7, s. 244-262.
• TEMİZER, A., 2013, “Van’da Amerikan Board Misyonerlerinin Faaliyetleri ve Van Amerikan Hastanesi”, İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsü Avrasya İncelemeleri Dergisi, sayı: II/2, s. 169-204.