Türkiye'deki Arkeolojik Alanların Kültürel Miras Çerçevesinde İncelenmesi

Year 2025, Volume: 30 Issue: 53, 147 - 156, 30.06.2025

Arzu Ersöz Tüğen

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.1495478

Abstract

Kültürel miras günümüzde pek çok disiplinin ortak olarak ele aldığı multidisipliner bir alanı oluşturmaktadır. Küreselleşmenin artık kaçınılmaz bir hal aldığı bu zamanda toplumların geçmişten getirdikleri kültürel değerler, milletlerin geleceğe aktaracakları bir nevi hafıza kartlarıdır. Kültürel miras aynı zamanda geçmişin değerlerini geleceğe aktaran köprüdür. Topluma aidiyet bilinci kazandırmak ve geçmişin izlerini takip etmek açısından da önemli kaynakları oluşturan bu değerlerin öncelikle farkındalığının artırılması, korunması ve aktarılması ayrı basamakları olan bir bütünün parçalarıdır. Anadolu’yu mesken tutan medeniyetler kendi kültürlerini yine bu topraklara adeta aşılamışlardır. Aşılanan her bir değer bir sonraki medeniyetin havuzunda tekrar büyümüş ve şekil değiştirerek dönüşmüştür. Dolayısıyla batıdan doğuya, kuzeyden güneye kadar farklı coğrafi koşulların hâkim olduğu ülkemizde bu koşullara göre medeniyetler var olmuştur. Günümüzde arkeolojik alanları çok sayıda turist ziyaret etmektedir. Araştırmanın amacı, Türkiye'deki arkeolojik alanların mekânla ilişkisini incelemek ve arkeolojik alanların ziyaretçi sayıları ile analizini yapmaktır. Bu kapsamda DÖSİMM'e kayıtlı 98 arkeolojik alanın verileri incelenmiş ve Arcmap 10.8 programı ile arkeolojik alanların dağılımı çizilmiştir.

Keywords

Kültürel miras , ören yeri , arkeolojik alan , kültür turistleri

Ethical Statement

Araştırma özgün bir çalışmadır. Araştırmanın her aşamasında bilimsel ilkelere uygun davranılmıştır.

Supporting Institution

Destekleyen kurum yoktur.

Review of Archaeological Sites in Türkiye Within the Framework of Cultural Heritage

Abstract

Cultural heritage is now a multidisciplinary field, involving many disciplines. At a time when globalisation has become inevitable, the cultural values that societies bring from the past are a kind of memory card that nations will carry into the future. Cultural heritage is also a bridge that carries the values of the past into the future. Awareness-raising, protection and transfer of these values, which are important resources in terms of giving society a sense of belonging and following the traces of the past, are parts of a whole with separate steps. The civilisations that have inhabited in Anatolia have grafted their own cultures onto these lands. Each transplanted value has grown again in the pool of the next civilisation and has been transformed by changing its form. Therefore, in Türkiye, where there are different geographical conditions from west to east, from north to south, civilisations have existed according to these conditions. Nowadays, many tourists visit archaeological sites. The aim of this research is to investigate the relationship between archaeological sites in Türkiye and space and to analyse archaeological sites in terms of the number of visitors. In this context, the data of 98 archaeological sites registered in DOSIMM were examined and the distribution of archaeological sites was drawn with Arcmap 10.8 software.

Keywords

Cultural heritage , ruins , archaeological site , cultural tourists

References

• Ahunbay, Z. (2010). Arkeolojik alanlarda koruma sorunları kuramsal ve yasal açılardan değerlendirme. Tüba-Ked Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (8), 103-118.
• Akurgal, E. (2012). Anadolu tarihinin oluşmasında jeomorfolojik özelliklerin rolü. Anadolu Araştırmaları (10). Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2024). https://antalya.ktb.gov.tr/TR-67522/muzeler-ve-oren-yerleri.html
• Aslan, R (2012). Aşklar, kahramanlar ve Çanakkale Troya: İçinde; Mitolojiden , 203-217.YKY Yayınları. Culturel Heritage (2024,15 April). Vikipedi in. https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BClt%C3%BCrel_miras (Access Date: 15/04/2024).
• Dastgerdi, A.S., & De Luca G. (2019). Boosting city image for creation of a certain geographica. Pannonica, 23(1), 23-31.
• Durgun Şahin, Y., & Altınkasa, F. (2020). Antik kentlerin oluşum kurgularının analiz edilmesinde kullanılan coğrafi, sosyo-kültürel ve tarihsel belirleyiciler: Anavarza örneği. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(1), 2020, 68-83
• Eraslan, Ş. (2020). Dünya miras alanlarinda özgünlük ve bütünlük üzerine bir değerlendirme: Göbeklitepe arkeolojik alanı ve Alanya tarihi kenti örnekleri. Sanat Dergisi, (36), 51-62. Araştırma makalesi/Research article Doi: http://doi.org/10.47571/ataunigsfd.786498.
• Guilarte, Y. P., Gusman, I., & González, R.C.L. (2023). Understanding the significance of cultural heritage in society preschool: An educational practice with student teachers. Heritage, 6, 6172–6188. https://doi.org/10.3390/heritage6090324
• Hausmann, A. (2007). Cultural tourism: marketing challenges and opportunities for German cultural heritage. International Journal of Heritage Studies, 13(2), 170-184. DOI: 10.1080/13527250601121351
• Hughes, H. L. (2002). Culture and tourism: A framework for further analysis, Managing Leasure, 7, 164–17. ICOMOS (1964). The Venice Charter for the conservation and restoration of monuments and sites. https://www.icomos.org/charters/venice e.pdf (Access Date: 15/04/2024).
• ICOMOS (2024). Arkeolojik Mirasın Korunması ile İlgili Tüzük. http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr05742290 1536913919.pdf (Access Date: 15/04/2024).
• Jokilehto, J. (1999). A history of architectural conservation. Linacre House, Jordan Hill, Oxford.
• Karaca, Ö. (2017). Anadolu antik kentleri. Uluslararası Amisos Dergisi, 2(2), 88-108.
• Karacaoğlu, S. (2021). Paşabağlar Rahipler Vadisi, https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/pasabag-rahipler-vadisi
• Karacaoğlu, S. (2021). Paşabağ Rahipler Vadisi, İçinde, Kozak, N. (Editör), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi, https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/pasabag-rahipler-vadisi (Erişim tarihi: 15.04.2024).
• Kejanlı, T. (2005). Anadolu’da ilk yerleşmeler ve kentleşme eğilimleri. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 4(1), 89-97.
• Kervankıran, İ., Kurnaz, Z., & Başcı, E. (2021). Bir yer olarak Göbekli Tepe’nin ötekileş(tiril)en son sakinleri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi / Journal of Sociological Research, 24(3), 29-63.
• Kolaç, E. (2009). Somut olmayan kültürel mirası koruma, bilinç ve duyarlılık oluşturmada Türkçe eğitiminin önemi. Milli Folklor Dergisi, 82(21), 19-31.
• Kurt, A.O., & Göler, M.E. (2017). Anadolu’da ilk tapınak: Göbeklitepe. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21(2), 1107-1138, https://doi.org/10.18505/cuid.334942 Law on the Protection of Cultural and Natural Heritage (2004, 23 July). Official Gazette Order: 5 Volume: 22 Page: 444 (Access Date): 15/04/2024).
• MacDonald, G.M.E. (2004). Unpacking cultural tourism. (Unpublished MBA Thesis). Simon Fraser University, School of Communication.
• Mansel, A. (1999). Ege ve Yunan tarihi. Türk Tarih Kurumu.
• McKercher, B. (2002). Towards a classification of cultural tourists. International Journal of Tourism Research, 4, 29-38.
• Ministry of Culture and Tourism DOSIMM Data. (2022)
• Özçağlar, A. (1988). Türkiye’deki tarım alanlarının coğrafi dağılışının doğal çevreyle ilişkisi. A.Ü.D.T.C.F. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 11, 131-150.
• Günel, S. (2003). Batı Anadolu Bölgesi tarihöncesi dönemlerine yeni katkılar. Belleten, 67, 719-738. https://doi.org/10.37879/belleten.2003.719
• Strauss, A. L., & Corbin, J.M. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage Publications, Inc.
• Şimşek, C. (2017). Arkeoloji ve sanat. İçinde; 2015 yılında Laodikeia’da yapılan çalışmalar (ss. 49-91). Seçkin Yayınları. ArkeoEge Kitabevi.
• Tuluk, B. (2017). Türkiye’de bulunan ören yerleri ve müze ilişkileri. [Unpublished Doctoral Thesis, Istanbul University Institute of Social Sciences].
• Türker, A., & Çelik İ. (2012). Somut olmayan kültürel miras unsurlarının turistik ürün olarak geliştirilmesine yönelik alternatif öneriler. Yeni Fikir Dergisi, 9, 86-98.
• Uca Özer, S. (2010). City tourism and culture: A research on foreign tourists' evaluations on Istanbul as a cultural destination (Thesis No: 253919). [Unpublished Doctoral Thesis, Eskisehir Anadolu University Institute of Social Sciences]. YÖK Thesis Center.
• Unesco, (2024). Dünya kültürel ve doğal mirasinin korunmasina dair sözleşme, https://www.unesco.org.tr/Pages/161/177 (Access Date: 15/04/2024).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.