Muş Ovasında Beyaz Lahana Üreticiliği: Bağlar Köyü Örneği

Year 2025, Volume: 30 Issue: 53, 73 - 82, 30.06.2025

İrfan Baytar

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.1572143

Abstract

Bitkisel üretim, insanların temel besin maddesi ihtiyacını karşıladığından dolayı önemini korumaktadır. Son yıllarda tarım alanlarının amacı dışında kullanımının artması ve küresel ölçekte etkili olan pandemi ve bölgesel savaşların gıdaya erişimi zorlaştırması, bitkisel üretimin önemini daha da arttırmıştır. Bu durum elverişli tarım arazilerinin verimli şekilde kullanılması, ekonomik ve katma değeri yüksek olan bitkisel ürünlerin üretilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Bitkisel üretim potansiyeli olan Muş ili önemli tarım alanlarına sahiptir. İldeki bu tarım alanlarında farklı bitkisel ürünler yetişmektedir. Bu ürünler arasında özellikle beyaz lahana kalitesi ve verimiyle öne çıkmaktadır. Beyaz lahanadan yapılan Çorti Aşı ve Çorti Turşusu coğrafi işaret almasına rağmen ülke çapında bilinirliliği sınırlı kalmıştır. İlin genelinde bazı ailelerin ev tüketim ihtiyacı için üretilen beyaz lahana özellikle Bağlar Köyü ve çevresinde ticari boyut kazanmıştır. Bu çalışmada, Türkiye’deki önemli tarım alanları arasında yer alan ve bitkisel desen çeşitliliği çok olan Muş Ovası’nda özellikle beyaz lahananın üretiminin yaygınlaştırılması için öneriler sunulmuştur. Beyaz lahanayla özdeşleşen Bağlar köyünde üretimin yoğunlaşması nedeniyle bu köyde yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle bir saha çalışması yapılmıştır. Çalışma alanının lokasyon haritası ArcMap 10.5 programıyla çizilmiş, katılımcıların görüşleri ise MAXQDA paket programıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre beyaz lahana üreticiliğinin Bağlar köyünde yaygın olmasının nedenleri arasında köyün toprak özellikleri, su kaynaklarına erişim kolaylığı, üreticilerin kuşaktan kuşağa bu işi yaparak uzmanlaşmaları, üreticiler arasında küçük ölçekte dayanışma kültürü ve ortak pazar oluşumu sayılabilir.

Keywords

Lahana , Muş , Bağlar Köyü

White Cabbage Production in the Muş Plain: A Case Study of Bağlar Village

Abstract

Crop production maintains its importance as it meets the basic nutritional needs of people. In recent years, the increasing misuse of agricultural land and the global pandemic and regional wars, which have made access to food difficult, have further increased the importance of crop production. This situation has shown that it is necessary to use the available agricultural land efficiently and to produce plant products with high economic and added value. Muş province, which has potential for crop production, has important agricultural areas. Different crops are cultivated in these agricultural areas. Among these crops, white cabbage stands out with its quality and yield. Although Çorti Aşı (Soup) and Çorti Turşusu (Pickle) made from white cabbage have received geographical indications, their recognition in the country has remained limited. White cabbage, which is produced for the home consumption needs of some families throughout the province, has gained a commercial dimension especially in and around Bağlar village. In this study, recommendations were made for the promotion of white cabbage production in the Muş Plain, which is one of the significant agricultural areas in Türkiye and characterized by a high diversity of crop patterns. Due to the intensification of production in Bağlar village, which is identified with white cabbage, a field study was conducted in this village using semi-structured interview technique. The location map of the study area was drawn with ArcMap 10.5 program and the opinions of the participants were analyzed with MAXQDA package program. According to the results, the reasons for the prevalence of white cabbage production in Bağlar village include the soil characteristics of the village, easy access to water resources, specialization of producers from generation to generation, small-scale solidarity culture among producers and common market formation.

Keywords

Cabbage , Muş , Bağlar Village

Ethical Statement

Bu çalışma için etik komite onayı Muş Alparslan Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan (15.04.2024, sayı 6, karar no 81) alınmıştır.

References

• Aydoğan, M., Aydın, B., Topçu, N., & Terzi, Y. E. (2019). Samsun ili sebze ve meyve üreticilerinin iyi tarım uygulamalarına (İTU) yaklaşımı. Toprak Su Dergisi, Özel Sayı, 51-60. https://doi.org/10.21657/topraksu.654804
• Balkaya, A., & Demir, E. (2005). Samsun ekolojik koşullarında yaprak lahana genotiplerinde (Brassica oleracea var. acephala) tohum olgunlaşma dönemlerinin belirlenmesi, OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(2), 52-56.
• Balkaya, A., Yanmaz, R., Demir, E., & Ergün, A. (2004). Karadeniz Bölgesindeki yaprak lahana (Brassica oleracea var. acephala l.) gen kaynaklarının karakterizasyonu. Resimli Katalog, 137s.
• Baytar, İ., & Doğan, M. (2021). Muş ilinde tarım ve hayvancılık faaliyetleri. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(2), 302-320. https://doi.org/10.33712/mana.943607
• Baytar, İ. (2021). Muş ili kırsal alan potansiyeli ve kalkınmaya etkisi. [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Bozkoyun, M., & Elmastaş, N. (2023). Hoşap Çayı Havzası’nda (Van) tarımsal arazi kullanımı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(4), 1185-1210. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1088255
• Cervenski, J., Vlajic, S., Ignjatov, M., Tamindzic, G., & Zec, S. (2022). Agroclimatic conditions for cabbage production. Ratar Povrt, 59(2), 43-50. https://doi.org/10.5937/ratpov59-36772 Doğan, M. (2011). Türkiye’de uygulanan nüfus politikalarına genel bakış, Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 293-307. Doğanay, H., & Coşkun, O. (2020). Tarım coğrafyası (5. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2024. https://www.fao.org/news/countries-good-practices/en/
• Hazineci, H. (2016). Amiodaron ile oluşturulan toksisitede beyaz lahana (brassica oleracea L. var. capitata) ekstraktinin sıçan kalp dokusuna etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• Hazneci, K., & Anakök, E. (2021). Samsun ili Alaçam ilçesinde köy ürünleri pazarında doğrudan pazarlama ve pazarlama etkinliği. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 7(3), 485-494. https://doi.org/10.24180/ijaws.1022501
• Işık, S., Işık, H., Aytemiş, Z., Güner, S., Aksoy, A., Çetin, B., & Topalcengiz, Z. (2022). Mikroyeşillikler: besinsel içeriği, sağlık üzerine etkisi, üretimi ve gıda güvenliği. Gıda the Journal of Food, 47(4), 630-649. https://doi.org/10.15237/gida.GD22041
• Kadanalı, E. (2018). Tarım hayvancılık ve ormancılık, Ağrı ilinin sosyo-ekonomik profili. (Ed: Kerem Karabulut), Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, Ağrı.
• Kalekahyası, S., & Göktaş, B. (2022). Coğrafi İşaret Almış Yöresel Ürünlerin Bilinirlik Düzeyi ve Tüketici Tutumlarına Etkisi: Bayburt ili örneği. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 673-702. https://doi.org/10.30692/sisad.1142517
• Köksal, E. (2022). Lahana (Brassica Oleracea var. Capitata L.) bitki ekstresinde S-Metilmetiyonin (Vitamin U) belirlenmesi: Mikrokapsülasyon, karakterizasyon ve salınım çalışmaları. [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Muleke, E. M., Saidi, M., Itulya, F. M., Martin, T., & Ngouajio, M. (2013). The Assessment of the use of eco-friendly nets to ensure sustainable cabbage seedling production in Africa. Journal Agronomy, 3, 1-12. https://doi.org/10.3390/agronomy3010001
• Muş İli Çevre Durum Raporu. (2022). https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/mus_-cdr2022-20230706104937.pdf
• Riberio da Silva, A. L. B., Candian, J. S., Zotarelli, L., Coolong, T., & Christensen, C. (2020). Nitrogen fertilizer management and cultivar selection for cabbage production in the southeastern United States. HortTechnology, 30(6), 685-691. https://doi.org/10.21273/HORTTECH04690-20
• Rud V.P., Terokhina L.A., Leus L.L., Shablia O.S., Vitoptova V.A., & Dmytrenko N.M. (2024). State and prospects of white head cabbage production in Ukraine. Evaluation of technologies, Vegetable and Melon Growing, 75, 94-106. https://doi.org/10.32717/0131-0062-2024-75-94-106
• Sadıkoğlu, B., Doğan, M., & Güngör, Ş. (2023). Tarımsal ürünlerde markalaşmanın kırsal kalkınmadaki rolü: Zap markası örneği (Hakkâri-Çukurca). 3. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi, 21.-23 Haziran 2023, İstanbul.
• Samancıoğlu, A. (2016). Bakteri uygulamalarının farklı sulama seviyelerinde yetiştirilen lahanada (brassica oleracea L. Var. Capitata) su kullanım etkinliği, bitki gelişimi, verim ve kalite üzerine etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Siddiqui, A. O. (2019). Determination of chemical and physical parameters of different cabbage varieties under good agricultural practices (Gaps) (Thesis No: 575138). [Unpublished Master Thesis, Niğde Ömer Halisdemir University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Plant Production and Technologies]. YÖK Thesis Center.
• Sikora, J., Niemiec, M., Sikora, A. S., Szostak, Z. G., Kubon, M., & Komorowska, M. (2020). The impact of a controlled-release fertilizer on greenhouse gas emissions and the efficiency of the production of chinese cabbage. Energies, 13, 2063, 1-14. https://doi.org/10.3390/en13082063
• Soyergin, S. (2003). Organik tarımda toprak verimliliğinin korunması, gübreler ve organik toprak iyileştiricileri. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Şahin, K., Bağcı, H. R., Özlü, T., & Usta, S. (2017). Bulancak’da (Giresun) coğrafi özelliklerin yemek kültürüne etkileri. Studies of the Ottoman Domain, 7(13), 248-265. https://doi.org/10.19039/sotod.2017.73
• Tazhybekov, B. (2023). Salamura lahananın bakteriyal ve bazı fizikokimyasal özellikleri üzerine tuz konsantrasyonunun etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Turan, M. (2002). Farklı azotlu gübrelerin Erzurum yöresinde yetiştirilen beyaz lahana (Brassica Olereca var. Capitate)’nın verim, nitrat birikimi, toprak ve bitkisel özelliklerine etkisi, [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024. Bitkisel üretim istatistikleri.
• Yulafcı, A ve Cinemre, H. A. (2007). Çarşamba ovasında yaş meyve ve sebze pazarlama sorunları ve çözüm önerileri. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 22(3): 260-268.