Tandır ve Tandırda Çanak-Çömlek Pişirimi

Year 2015, Issue: 27, 19 - 27, 08.02.2016

Nevin Ayduslu

Abstract

ÖZET
İnsanoğlunun var olmasıyla, ısınma ve beslenme ihtiyacı da birlikte doğmuştur. Düzenli ısınma ve pişirme, ateşin kontrol altına alınmasıyla sağlanmıştır. Bir süre toplayıcılıkla beslenip, kendi vücut ısısıyla yetinmek zorunda kalan insanoğlunun, hem ısınma hem de yiyeceklerini pişirmede ateşten faydalanmayı
keşfetmesi uzun sürmemiştir. Daha büyük bir gelişim ise aynı ateşin, çanak- çömleği dayanıklı kılmada da işe yaradığının fark edilmesidir. İlk ocak ve fırın örneklerinden sayılan tandırın yiyecek pişiriminin ötesinde yiyecek kültürünün
vazgeçilmez araçları olan küçük çanak-çömlek pişiriminde de kullanıldığı bilinir. Yani daha temel bir gereksinim olan ısınma ve beslenmede pişirme ihtiyacını gidermiş olan tandırlar zamanla çömlek pişirimine de aracı olmuşlardır.
Tandır; kilden et kalınlığı 3-5 cm olacak şekilde inşa edilen, iki açıklığı bulunan, silindir biçiminde başlayıp yukarıya doğru hafifçe konikleşen, toprağa gömülü olarak kullanılan bir tür ocaktır. Fırın özelliği de olan tandır, daha çok ısınma ve pişirme işleri için kullanılır. Tandırda çanak- çömlek pişirimi günümüzde neredeyse tamamen yok olmuş durumdadır. Ancakbugün seramiklerde ilkel pişirim teknikleriyle elde edilen etkiler yoğunlukla kullanılmaktadır. Dolayısıyla
Anadolu’da geleneği olan tandırda çanak-çömlek pişirimi, günümüz estetik anlayışıyla üretilen seramiklerin pişiriminde de değerlendirilebilir.

Anahtar kelimeler: İlkel Pişirim, Çanak- Çömlek Pişirimi, Tandır.

ABSTRACT
The needs for heating and feeding have arisen along with the appearance of human being. Regular heating and feeding have been achieved by controlling the fire. Human being, who lived by gathering, and had to survive with his own body temperature, explored using fire for heating and cooking before long.
The bigger development for him is, however, realizing that the same fire can be used in giving durability for earthenware. Beyond being a cooking device, tandir, one of the prototypes of oven and furnace, is known to be used in firing small pottery which is among essential tools of food culture. That is to say, tandir, which has fulfilled the very basic need of cooking in heating and feeding, has also been used for firing pottery. Tandir is a kind of buried furnace which is built with a wall thickness of 3 to 5 cm. and in a shape starting with a cylindrical style and getting a bit conical on top. It has also a feature of oven but it is
generally used for heating and cooking. Firing pottery in tandir has nearly disappeared today. Yet, the effects, obtained with primitive firing
techniques, have been used in ceramics today. Consequently, Anatolia’s tradition of firing pottery in tandir can be used for firing ceramics produced with contemporary sense of aesthetics.

Keywords: Primitive firing, pottery firing, tandır.