ETİK İKLİM, ÖRGÜTSEL GÜVEN VE BİREYSEL PERFORMANS ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2011, Cilt: 25 Sayı: 1, 171 - 192, 08.07.2011

Mustafa Büte

Öz

Bu araştırmanın amacı; etik iklim, örgütsel güven ve bireysel
performans değişkenlerinin birbirleriyle olan ilişkilerini incelemek ve
birbirlerini nasıl etkilediğini ortaya koymaktır.
Veriler anket yardımı ile toplanmıştır. Araştırma, Gaziantep’te faaliyet
gösteren bir şirketin 437 çalışanını kapsamaktadır.
Bu araştırmanın sonuçlarına göre; etik iklimin örgütsel güven ve
bireysel performans üzerinde olumlu etkilere sahip olduğu bulgulanmıştır.
Bununla birlikte etik ikliminin örgütsel güven üzerindeki olumlu etkisinin
bireysel performans üzerindeki olumlu etkisinden daha güçlü olduğu
görülmüştür. Örgütsel güvenin ise bireysel performans üzerinde olumlu yönde
güçlü bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, örgütsel
güvenin çalışma arkadaşlarına güven boyutunun bireysel performans üzerinde
istatistiksel olarak anlamlı bir etkisine rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Etik iklim, örgütsel güven, yöneticiye güven, işletmeye güven, çalışma arkadaşına güven ve örgütsel bağlılık

Kaynakça

• Arslan, Mahmut. (2005), İş ve Meslek Ahlakı, Siyasal Kitabevi, BRC Basım Matbaacılık, 2. Baskı, Mart-2005, Ankara.
• Arslan, Yahya. (2009), Kurumsallaşma ve Örgütsel Güven İlişkisi, G.Y.T.E. S.B.E. Doktora Tezi, Gebze-2003.
• Asunakutlu, Tuncer. (2002), “Örgütsel Güvenin Oluşturulmasına İlişkin Unsurlar ve Bir Değerlendirme”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:9.
• Bachmann, R. (2003). Trust and Power as Means of Co-Ordinating the Internal Relations of the Organization - a Conceptual Framework. In B. Nooteboom, & F. Six (Eds.), Trust Process in Organizations: Emprical Studies Of Determinants And The Process Of Trust Development. E. Elgar Publishing. U.S.A. s. 58-73.
• Barnett, T. ve E. Schubert. (2002). “Perceptions of The Ethical Work Climate And Covenantal Relationships”. Journal Of Business Ethics. 36, 279- 290.
• Barnard, Chester. (1994), The Functions of Executive, Harward University Press, 1994, s.65.
• Barutçugil, İsmet, (2004), Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, Kariyer Yayınları, İstanbul 2004, s.391.
• Biçer, Mehmet (2005), Satış Elemanlarının İş Tatmini, Örgüt Bağlılığı ve İşten Ayrılma Niyetinin Etik İklim İlişkisi”,Çukurova Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Cohen, Allan R. (1992), Effective Behavior in Organizations, Irwin Inc., Usa, s.192.
• Cullen, J.B., B. Victor ve C.Stephens. (1989). “An Ethical Weather Report: Assessing The Organization’s Ethical Climate”. Organizational Dynamics, 18.2, 50-62.
• Cullen, J.B, B. Victor ve J.W. Bronson. (1993). The Ethical Climate Questionnaire: An Assessment Of Its Developement And Validity. Psychological Reports, 73, 667-674.
• Cullen, J.B., K.P. Parboteeah ve B. Victor. (2003). “The Effects Of Ethical Climates On Organizational Commitment: A Two-Study Analysis”. Journal Of Business Ethics. 46, 127-141.
• Daft, Richard ve Steers Richard M., (1986), Organizations A Micro/Macro Approach, Harper Colins Publishers, 1986, s.6.
• Demircan N., (2003), “Örgütsel güvenin bir ara değişken olarak örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: eğitim sektöründe bir uygulama”, G.Y.T.E. S.B.E. Doktora Tezi, Gebze-2003.
• Dinç S., (2007), Örgütsel güven yaratmada örgüt kültürünün rolü, Marmara Üniversitesi S.B.E. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul-2007.
• Doğan, Selen (2005), Çalışan İlişkileri Yönetimi, Kare Yayınları, İstanbul 2005, s.318.
• Doney P. M. ve Cannon, J. P. (1997), “An Examination Of The Nature Of Trust n Buyer-Seller Relationships”, Journal Of Marketing, 61(2): 35-51.
• Dönertaş, F. Can. (2008), Etik İklimin Kuruma Güven Üzerindeki Etkisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul-2008.
• Engel, J.F., Blackwell, R.D. and Miniard, P.W. (1995). Consumer Behavior, USA, The Dryden Press.
• Eser, Gül. (2007), Etik İklim ve Yöneticiye Güvenin Örgüte Bağlılığa Etkisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul-2007.
• Fitz-Enz&Jack J. Philips (2001), İnsan Kaynaklarında Yepyeni Bir Vizyon, Sistem Yayıncılık, İstanbul 2001, s.104.
• Fromm, Erich. (1995). Erdem ve Mutluluk. (çeviren: Ayda Yörükan). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: 325.
• Haller, Gilmer Von. (1971), Industrial and Organizational Psychology, New York, 1971, s.27.
• İslamoğlu, G., Birsel, M., & Börü, D. (2007), Trust in Organization, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Lazarıc, N. (2003), Trust Building Inside The Epistemic Community: An Investigation With An Empirical Case Study. In B. Nooteboom, & F. Six (Eds.), Trust Process in Organizations: Empirical Studies of Determinants And The Process Of Trust Development. E. Elgar Publishing. U.S.A., ss. 147-167.
• Martin, K.D. ve J.B. Cullen. (2006). “Continuities And Extensions Of Ethical Climate Theory: A Meta-Analytic Review”. Journal Of Business Ethics. 69, 175-194.
• Matthai, J. M., (1989), Employee Perceptions Of Trust, Satisfaction and Commitment, As Predictors of Turnover Intentions in a Mental Health Setting, 1989, s.52.
• Mc Grath, Rita Gunther (1995), “Defining and Developing Competence”, Strategic Management Journal, Vol. 16, No.4, s.251.
• Morillo, Carolyn R. (1990), “The Reward Event and Motivation,” The Journal of Philosophy , Vol.87, No.4, s.270.
• Nyhan, R. C., and Marlowe, H. A. (1997), “Development and Psychometric Properties of the Organizational Trust Inventory”, Evaluation Review, Vol.21, No.5, October, 614-635
• Parboteeah, K.P., J.B. Cullen, B. Victor, T. Sakano.(2005). National Culture And Ethical Climates: AComparison Of U.S. And Japanese Accounting Firms. Management International Review. 45.4, 459-481.
• Paşa, Muammer. (2007), Stresin Bireysel Performans Üzerindeki Etkileri ve Bir Uygulama, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Bursa-2007.
• Savran, Güzin. (2007), Etik İklim ve Tükenmişlik Sendromunun Kalite Yönetim Sistemleri Üzerine Etkileri: Bir Laboratuar Uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir-2007.
• Sayın, Ufuk. (2009), “Güven: İşletmelerde Algılanan Örgütsel Adalet ve İş Tatmini Arasındaki İlişkide Bir Aracı – Bir Uygulama”Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum-2009.
• Schein, H., E. (1965). Organizational Psychology. Prentice-Hall Inc. United States of America, s. 8.
• Schneider B ve Rentsch J. (1988) “Managing climates and cultures: a future perspective, in futures of organizations.” In: Hage J, editor. Lexington, MA: Lexington Books, 1988. ss.181– 200.
• Schwepker, C.H. (2001). “Ethical Climate’s Relationship to Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Turnover Intentions In The Sales force”. Journal of Business Research. 54, 39-52.
• Tan, H ve C.S. Tan, (2000) “Towards the Differentiation of Trust in Supervisor and Trust in Organization”, Genetic, Social and General Psychology Monographs, 126:2.
• Topaloğlu, Işıl G. (2010), İşgörenlerin Adalet ve Etik Algıları Açısından Örgütsel Güven İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara-2010.
• Victor, B. ve J.B. Cullen. (1988). “The Organizational Bases of Ethical Work Climate”. Administrative Science Quarterly, 33.1, 101-125.
• Whitener, E. M. (1997). “The Impact of Human Resource Activities on Employee Trust”, Human Resource Management Review, 7(4), ss. 389-404.
• Wimbush, James C., ve Shepard, Jon M., (1994), “Toward an Understanding of Ethical Climate, Its Relationship to Ethical Behavior and Supervisory Influence”, Journal of Business Ethics, 1994, s.637 -647.
• Wimbush, C. James, Shepard M. Jon ve Markham E. Steven, “An Empirical Examination of The Multidimensionality of Ethical Climate in Organizations”, Journal of Business Ethics, 1997, s.67.
• Zehir, Cemal., Elçi, M., Savi, F., (2003), Ethical Climate’s Relationship To Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Turnover Intention), 1st International Business and Professional Ethics Congress of Turkey, Hacettepe, Ankara.