DIŞ TİCARET VERGİLERİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİLERİ

Yıl 2013, Cilt: 27 Sayı: 4, 188 - 209, 29.07.2013

Menşure Kolçak

Öz

Maliye politikası araçlarından birisi olarak, dış ticaret üzerinden çeşitli adlar altında vergiler alınmaktadır. Ülkemizde de bu anlamda gerek ithalat, gerekse ithalat işlemlerine vergiler uygulanmaktadır. Uygulanan vergilerin büyük çoğunluğu da ithalat faaliyetlerinde yoğunlaşmaktadır. Uzun yıllar vergi gelirleri içerisinde önemli bir payı bulunan gümrük vergileri, ekonomik bütünleşmeler, çift ve çok taraflı anlaşmalarla yerini eş etkili diğer vergilere bırakmıştır. Günümüzde eş etkili vergilerin daha çok Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi olduğu görülmektedir. Ülkemizde de özellikle AB ile yapılan anlaşmalar doğrultusunda dış ticaret vergilerinde önemli sayılabilecek değişiklikler yapılmış bulunmaktadır. Bu çalışmada; ülkemizde dış ticaret üzerinden alınan vergilerin ekonomimiz üzerindeki etkileri ve toplam vergi gelirleri içerisindeki payı incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, Vergi, Dış Ticaret Vergileri, Gümrük Vergisi,

THE AFFECTS OF FOREIGN TRADE TAXES ON TURKISH ECONOMY

Öz

Being one of the tools of fiscal policy, different taxes under various names are imposed on foreign trade (transactions). In this context, taxes are imposed both on imports and import transactions in our country.Most of the taxes intensify on import activities. Customs duties which have had a great share within the tax incomes for years have been replaced with equally effective taxes by means of economic integrations,mutual and multi-party treaties. These equally effective taxes are mostly seen as Value Added Tax and Special Consumption Tax currently.Recently, important changes in foreign trade taxes have been realized from the point of treaties between our country and EU. In this study,the affects of taxes received from foreign trade on our economy, and the share of these taxes in total tax incomes have been tried to be investigated.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade, Tax, Foreign Trade Taxes, Customs , Duties, VAT, SCT

Kaynakça

• AKKAYA, Şahin, (1992), Dış Ticaretin Vergilendirilmesi ve Uluslararası Rekabet, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1-236
• AKKAYA, Şahin,(1994); "Dış Ticaret Vergilerinin Kamu Gelirleri İçindeki Yeri ve Gelişimi", İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırama Merkezi Konferansları Dergisi, Sayı:36, s:268-294
• AYDOĞMUŞ, Mahmut(2013), “Tütün Fonu”, www.vergisorunlari.com, Erişim 02013
• BURGESS, Robin, Nicholas Stern(1993); "Taxation and Development" Journal of Economic Literature, Vol.XXXI, June 1993, s793-794
• CORDEN, W.Max,(1974); Trade Policy and Economic Welfare, Clerandon Press, Oxford 1974, s76-77
• ÇAĞAN, Nami,(19839; Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul
• ÇELİK, Binnur,(1999); “İthalde Alınan Katma Değer Vergisi ve Günümüzdeki Önemi”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, s:117-125
• DUE, John F,(1975);"Customs in Developing Countries", Readings of Taxation in Developing Countries, Third Edition İçinde, (Editörler Rchhard M.Bird ve Oliver Oldman), The John Hpkins Press, Baltimore 1975, s, 175-176
• EDİZDOĞAN, Nihat(1981); Teoride ve Uygulamada Özel Tüketim Vergileri, Bursa
• EDİZDOĞAN, Nihat, Niyazi ÖZKER, Emrah FERHATOĞLU, (2003); Türk Vergi Sistemi, Ekin Yayınevi, Bursa
• EDİZDOĞAN, Nihat(2012), Kamu Maliyesi, Ekin Yayınevi, Bursa
• ERBAŞ,S.N, HEWİTT,D.P,(1990), “The Value –Added Tax and Trade Performance in Turkey”, Public Finance Trade and Development Proceeding Congress of the International Institute of Public Finance, İstanbul, 1998, (ed. Vito Tnzi), Wayne State Universty Press, Detroit
• FRIEDLAENDER, Ann, John F. DUE, (1981); Government Finance : Economics of the Public Sector, McGraw-Hill Higher Education
• GEDİK, Melek AKDOĞAN;(2010); “Vergi Politikalarının Dış Ticaret Üzerindeki Etkileri: Türkiye İçin Hesaplanabilir Genel Denge Modeli”.Maliye Dergisi, Sayı:159, Temmuz-Aralık, Ankara
• HEMMİNG, Richard, Kalpona COCHNAR; "Büyümeyi Esas Alan Bir Maliye Politikasının Tespiti", Çeviren; Fevzi DEVRİM, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi Prof. Dr. Bedi N. FEYZİOĞLU'na Armağan, Sayı 35, Yıl 1993, S:83-89 İTO(2013), Dâhilde İşleme - Hariçte İşleme Rejimi Ve İhracatçı Birlikleri’nin Bu Kapsamdaki Görevleri, Erişim 12.07.2013, İTO Raporu, www.belgeler.com
• KAYA, Sait,(2011); Türkiye'nin Cari Açık Sorunu: Kısa Bir Değerlendirme, İzmir Ticaret Odası, AR&GE Bülten 2011 Eylül – Ekonomi, s, 1-5
• KIZILYALLI, Hüsnü,(1969); Türk Vergi Sisteminin Ekonomik Analizi, Sevinç Matbaası, Ankara
• KOLÇAK, Menşure(2003); “Avrupa Birliği ve Türkiye’de Özel Tüketim Vergisi”, EKEV Akademi Dergisi, Yıl 2003, Cilt 7, Sayı 16, Erzurum KORKMAZ, Esfender,(1982); Vergi Yapısı ve Gelişimi, Gür-Ay Matbaası, İstanbul
• LEVİN, Jonathan,(1972); Public Finance in Under Developed Countries, Second Edition, Redwood Press Ltd. Trowbridge, Wild Shire, 1972, s, 67-68
• MORGİL, Orhan(2003);”Türkiye –Avrupa Birliği Ekonomik İlişkileri”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi,s,103-116
• NART, Ela Çolpan(2010); “Gümrük Birliğinin Türkiye’nin Dış Ticareti Üzerine Etkileri”, Journal of Yasar University, 2010, 17(5) 28742885
• SEYİDOĞLU, Halil, (2013); Uluslararası İktisat, Geliştirilmiş 18. Baskı, Güzem Can Yayınları No:26,143-151
• ŞAHİNER, Gültekin(2013), İthalatta Katma Değer Vergisi Uygulaması, www.belgeler.com .
• TOKATLIOĞLU, YILDIZ Mircan(2005); “Türkiye’de Dış Ticaretin Vergilendirilmesi ve Avrupa Birliği”, Akdeniz Üniversitesi, İİBF Dergisi, Sayı 10:, S:46-72
• TOMANBAY, Mehmet(2011); Dış Ticaret Rejimi ve İhracatın Finansmanı, Hatiboğlu Yayınevi, Ankara
• TUNCER, Selahattin(2002); “ÖTV: Özel Tüketim Vergisi”, Mükellefin Dergisi, S.117, Eylül 2002, s. 199-213.
• TUNCER, Selahattin,(2000), “İthalde Gümrük Vergisi Dışında Alınan Vergi Resim ve Fonlar”, Yaklaşım, Yıl 8, Sayı:96 (Aralık), s19-25
• UTKULU, Utku ve İsmail AYDEMİR, (2009); Türkiye’de Dış Ticaret İşlemleri ve Uygulaması (Teoriden Pratiğe), Gazi Kitapevi, Ankara. S11-12 www.igm.gov.tr(2012), İhracat Mevzuatı, Erişim 26.07.2013,s,378-385