18. VE 19. ASIRDA AVRUPA’DA PARA, BANKA VE MEVDUAT ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELERİN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NA YANSIMALARI

Yıl 2014, Cilt: 28 Sayı: 1, 149 - 164, 03.02.2014

Nurullah Karta

Öz

Osmanlı Devleti’nde ekonomik yaşam, 18. yüzyıl ve sonrasında
Avrupa ülkelerinin ekonomik yapısından doğrudan etkilenerek şekillenmiştir.
Bu dönem aynı zamanda, Osmanlı ekonomisi ile Avrupa ekonomisinin
bütünleşmeye başladığı bir dönemi ifade etmektedir. Çünkü Osmanlı Devleti,
bütçe açıklarından ve dış borçların ödenememesinden kaynaklanan nedenlerle,
öncelikle Avrupa finans piyasalarını çözüm olarak görmüştür. Bu durumla
birlikte Osmanlı Devleti’nde yabancı bankalar kurulmaya başlanmış ve sermaye
piyasalarının gelişimi gündeme gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Para, Banka, Mevduat, Dış Borçlanma.

Kaynakça

• Açba, S. (1995). Osmanlı Devleti’nin Dış Borçlanması (1854 – 1914), Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Afyon.
• Akgüç, Ö. (1987). 100 Soruda Türkiye’de Bankacılık, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Anbar, A. (2009). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’yla Finansal Entegrasyonu: 1800 – 1914”, Maliye Finans Yazıları Dergisi, Yıl: 23, Sayı: 84, s. 17 – 37.
• Baechler, J. (1986). Kapitalizmin Kökenleri, Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay, Savaş Yayınları, Ankara.
• Bayraktar, K. (2002). “Osmanlı Bankası’nın Kuruluşu”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, s. 71 – 87.
• Beşirli, M. (2009). “Osmanlı’da Borsa: Dersaadet Tahvilât Borsası’ndan Eshâm ve Tahvilât Borsası’na Yeni Düzenleme Girişimleri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, s. 185 – 208.
• Cezar, Y. (1986). Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (18. Yüzyıldan Tanzimat’a Mali Tarih), Yeni Alan Yayıncılık, İstanbul.
• Eagleton Catherine-Williams J. (2011). Paranın Tarihi, Çeviren. Fadime Kâhya, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Eldem, E. (1999). Osmanlı Bankası Tarihi, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Fertekligil, A. (2000). Türkiye’de Borsanın Tarihçesi, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (IMKB) Yayınları, İstanbul.
• Hamitoğulları, B. (1986). Çağdaş İktisadi Sistemler, Savaş Yayınları, Ankara. Hasan Ferid (2008). Osmanlı’da Para ve Finansal Kredi, Cilt. I-III, Haz. Mehmet Hakan Sağlam, Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü Yayın No. 2, İstanbul.
• Karabıyık, L. E. (2001). Türkiye’de Finans Tarihi, Vipaş Yayınları, İstanbul.
• Karaman, K. ve Pamuk, Ş. (2009). “Osmanlı Bütçeleri ve Mali Yapının Evrimi: Avrupa Devletleriyle Bir Karşılaştırma”, Toplumsal Tarih Dergisi, Kasım Dönemi, Sayı: 191, s. 26 – 33.
• Karamursal, Z. (1989). Osmanlı Mali Tarihi Hakkında Tetkikler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Karal, E.Z. (1988). Osmanlı Tarihi, Cilt VII., TTK., Ankara.
• Kasaba, R. (1993). Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi, Çeviren, Kudret Emiroğlu, Belge Yayınları, İstanbul.
• Kazgan, H. (1997). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Bankacılık Tarihi, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, İstanbul.
• Kazgan, H. (2005). Osmanlı’da Avrupa Finans Kapitali, Cilt: I, Roma Yayınları Ekonomi Dizisi, Ankara.
• Kazgan, H. (2005). Galata Bankerleri, Cilt : I, Orion Yayınevi, Ankara.
• Kennedy, P. (1998). Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri: 1500’den 2000’e Ekonomik Değişme ve Askeri Çatışmalar, Çeviren: Birtane Karanakçı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Kıray, E. (2008). Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dış Borçlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Koraltürk, M. (1999). “Osmanlı Devleti’nde Şirketleşme: İlk Anonim Şirket ve Borsanın Kuruluşu”, Osmanlı, Cilt: III, Editörler: Kemal Çiçek ve Cem Oğuz, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• Köse, M. (2001). “Osmanlı’da Borsa ve Galata Bankerlerinin Devletin Mali Yapısındaki Yeri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 18, s. 30 – 39.
• Kuyucak, H.A. (1942). Para ve Banka, Maarif Matbaası, İstanbul.
• Küçükalay, A. M. (2001). Avrupa ve Osmanlı Devleti, Çizgi Kitabevi, Konya. Kütükoğlu, M. (1984). Osmanlı – İngiliz İktisadi Münasebetleri (1580 – 1838), Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü (TKAE) Yayınları, Ankara.
• Öner, E. (2001). Mali Olaylar ve Düzenlemeler Işığında Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Dönemi’nde Mali İdare, Maliye Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Öner, E. (2005). Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Cumhuriyet Dönemi’nde Mali İdare, T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Pamuk, Ş. (1994). Osmanlı Ekonomisinde Bağlılık ve Büyüme (1820 – 1914), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Pamuk, Ş. (1997). 100 Soruda Osmanlı – Türkiye İktisat Tarihi (1500 – 1914), Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Pamuk, Ş. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Pamuk, Ş. (2007). Osmanlı’dan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme: Seçme Eserler – II, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Quartaert, D. (1983). Osmanlı Devleti'nde Avrupa İktisadi Yayılımı ve Direniş (1881 – 1908), Çeviren: Murat Sarıca, İletişim Yayınları, Ankara.
• Sèdillot, R. (1982). Değiş Tokuştan Süpermarkete Tarih Boyunca Tacirlerin ve Ticaretin Öyküsü, Çeviren: Esat Nermi Erendor, Cep Kitapları Yayınları, İstanbul.
• Sefer, İ. (2010). “Osmanlı Devleti’nin 18. ve 19. Yüzyılları Arası Ekonomik Girişimlerinde Yabancı Sermayenin Etkisi”, Politika Dergisi, Aralık Sayısı, s. 21.
• Şahinkaya, S. (2007). “XIX. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Yapısı: Sanayileşme ve Bankacılık Özelinde Değinmeler”, Mülkiye Dergisi, Cilt: XXIII, Sayı: 218, s. 94.
• Tabakoğlu, A. (1995). Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Tabakoğlu, A. (2012). Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Takan, M. (2001). Bankacılık: Teori, Uygulama ve Yönetim, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Tanör, R. (2011). “Osmanlı Devleti’nin İlk Borçlanma Nedenleri ve Sonuçları: Bir İmparatorluğun Yıkılışı”, Ekodiyalog, s. 3.
• Tezcan, B. (2012).The Second Ottoman Empire Political and Social Transformation in the Early Modern World, Cambridge. Toprak, Z. (1985). “Osmanlı Devleti’nde Para ve Bankacılık”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, Ankara.
• Turgut, M. (1998). Osmanlı’da Devlet, Ekonomi ve Batılılaşmadaki Yanlışlıklar, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Urgancı, H. (1982). Para ve Banka, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Yerasimos, S. (2005). Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye: Tanzimat’tan Birinci Dünya Savaşı’na, Çeviren: Babür Kuzucu, Belge Yayınları Türkiye İncelemeleri Dizisi, İstanbul.
• Yıldırım, İ. (2010). “19. Yüzyıl Osmanlı Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme (1838 – 1918)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, s. 11 – 19.
• Yıldız, A. (2007). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Borçlanmasında Yabancı Sermayenin Etkisi”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ekim Sayısı: No: 37, s. 113 – 125.
• Yılmaz, B. E. (2002). “Osmanlı İmparatorluğu’nu Dış Borçlanmaya İten Nedenler ve İlk Dış Borç”, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, s. 186 – 198.