KÜRESEL FİNANSAL KRİZİN BIST’DE İŞLEM GÖREN OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜN SERMAYE YAPISI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2014, Cilt: 28 Sayı: 2, 179 - 197, 20.01.2014

M. Faruk Çatal

Öz

Finansal krizler hem finansçılar hem de ekonomistlerin ilgisini
çeken en önemli konulardan biri olmuştur. Bu konuda birçok teorik ve ampirik
çalışma yapılmıştır.
Bu çalışma ise 2008 küresel finansal krizin BİST’de işlem gören otomotiv
sektörünü nasıl etiketlediğini kriz öncesi ve sonrası firmaların sermaye
yapılarında ki değişikliği inceleyerek ölçmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, kriz
öncesi ve sonrası işletmelerin sermaye yapılarının farklılaşmasını incelemesi ile
diğer çalışmalardan ayrışmaktadır. Ayrıca çalışmada 2008 krizi ile 2001 kriz
dönemini de karşılaştırılmaya çalışılacaktır.
Çalışmada otomotiv sektöründeki işletmelerin mali tablolarından
yararlanılarak likidite, borçluluk, faaliyet ve kârlılık olmak üzere toplam dört
grupta 20 oran, 14 yıllık süre için hesaplanmıştır. Daha sonra elde edilen veriler
ile t-tesit yapılarak firmaların kriz öncesi ve sonrası sermaye yapılarının nasıl
değiştiği belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Krizler, Küresel Finansal Kriz, Sermaye Yapısı, Otomotiv Sanayi, BIST, T-Testi.

Kaynakça

• 99 2,64 2,05 1,17 0,21 00 1,71 1,19 0,54 0,20 01 1,59 1,11 0,31 0,13 02 1,93 1,41 0,40 0,17 03 2,37 1,67 0,49 0,16 04 1,75 1,18 0,34 0,19 05 2,31 1,64 0,69 0,21 06 2,32 1,67 0,74 0,22 07 1,91 1,37 0,41 0,22 08 3,66 2,91 1,07 0,16 09 2,73 1,99 0,98 0,19 10 3,42 2,66 1,27 0,22 11 2,99 2,40 1,17 0,22 12 2,48 1,87 0,96 0,27 Borsada işlem gören otomotiv sektöründeki işletmelerin likidite oranlarına kriz öncesi ve sonrası değişimlere bakıldığında tüm oranlar 2001 ve 2008 kriz yıllarına bir kötüleşme olduğunu görmekteyiz. Likidite oranları işletmelerin kısa vadeli borçlarını ödeme güçlerini göstermektedir. Bu oranlardaki kötüleşme ise işletmelerin kısa vadeli borçlarını ödemede sıkıntı çekebilecekleri anlamını taşır. Net işletme sermayesi ise firmaların günlük ihtiyaçlarını karşılama gücünü ifade eder. Kriz döneminde bu oranlardaki düşüşlerin sebebi firmaların artan kısa vadeli borçlanmalarıdır. Kriz dönemlerinde firmaların likidite yapıları bozulmakta sonuçta da firmaların risk düzeylerinin yükselmesi kaçınılmaz olmaktadır. Şekil 1: İşletmelerin Likidite Oranlarındaki Değişim
• B. Fi nansal Yapı Oranlarının Analizi İşletmelerin finansal yapı oranlarına bakıldığında, toplam borçların toplam varlıklara bölünmesi ile hesaplanan ve toplam varlıklarının yüzde kaçının borçla finanse edildiğini gösteren finansal kaldıraç oranı 1999 ve 2000 yılında %47 ve %53 den 2001 yılında %59’a yükselmiştir. 2001 krizinin sonlanması ile 2004 yılında bu oran %38’lere kadar gerilemiştir. 2008 krizi açısından değerlendirildiğinde ise 2007 yılında %43 olan oran 2008 de %51’e 2009 yılında %46’ya yükselmiştir. Krizin etkisinin azalmasına rağmen bu oran 2012 yılına kadar düşme eğilimi göstermemiştir. Bu oran gelişmiş ülkelerde %50 olması kabul edilebilir olarak değerlendirilirken gelişmekte olan ülkelerde tasarruf hacminin az olması nedeni ile %70’lere kadar uygun kabul edilmiştir. Dolayısıyla kriz dönemlerinde işletmelerin borçla finansman ihtiyaçlarının arttığı görülmesine rağmen oranın makul düzeylerde seyrettiğini söyleyebiliriz. Zira bu oran en yüksek 2001 yılına 0,59 ile ulaşmış, 2008’de %53 ve 2009 yılında da %46’yı görmüştür. Dolayısıyla bizim gibi gelişmekte olan bir ülke için bu oranlar makul kabul edilebilir.
• Aşıkoğlu, Rıza. Ögel, Serdar. (2006) “2001 Krizinin İMKB’de İşlem Gören İmalat İşletmelerinin Finansal Yapısı Üzerindeki Etkileri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, C. VIII, S.2, ss. 1-17.
• Akdoğan, Nalan. Tenker, Nejdet. (1998) “Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri”, Gazi Kitap evi, Baskı, Ankara.
• Berk, Niyazi. (1995), “Finansal Yönetim”, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Bilgili, Erhan, Tunahan, Hakan, (2002), “Döviz Krizlerinde İşletme Sermayesi Davranışı”, ERC/Metu VI. International Conference in Economics, 11-14 Ankara. http://content.csbs.utah.edu/~ehrbar/erc 2002/pdf/P103.pdf.
• Brealey, Richard A., Myers, Stewart C., Marcus, Alan J. Çev. Bozkurt, Ünal ve ark. (1997), “İşletme Finansmanının Temelleri”, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Ceylan, Ali. (1999), “İşletmelerde Finansal Yönetim”, Ekin Yayınevi, 6. Baskı, Bursa.
• Ercan, Metin Kamil. Ban, Ünsal. (2005), “Finansal Yönetim”, Gazi Kitapevi, 2. Baskı, Ankara.
• İMF. (2008), “World Economic Outlook”.
• Kolb, Robert W, Rodrigue z, Ricardo J, Çev: Karacan, İhsan Ali, (1996), “Finansal Yönetim”, SPK Yayınları, Yayın No: 35, Ankara.
• Kutlu, Hüseyin Ali. Demirci, N. Savaş. (2011), “Küresel Finansal Kriz (2007-?) Ortaya Çıkaran Nedenler, Krizin Etkileri, Krizden Kısmi Çıkış ve Mevcut Durum”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, sayı. 52, ss. 1211
• Öztürk, Serdar. Gövdere, Bekir. (2010), “Küresel Finansal Kriz ve Türkiye Ekonomisine Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F Dergisi, C.15, s.377-397.
• Phillips, Peter.C.B., Yu, Jun. (2011), Dating the timeline of financial bubbles during the subprime crisis, Quantitative Economics, Volume 2, Issue 3, p 455-491.
• Sevim, Cüneyt. (2012 ), “Öncü Göstergeler Yaklaşımına Göre Finansal Krizler ve Türkiye Örneği”, BDDK Yayınları N:11, Ankara.
• T.C Başbakanlık, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği. (2011), “Avrupa Birliği’nde Küresel Finansal Krize Karşı Alınan Önlemler ve Birliğin Rekabet Gücünün Artırılmasına Yönelik Girişimler: -Euro Rekabet Paktı-”, Ankara.
• T.C Maliye Bakanlığı, “Yıllık Mali Rapor 2013”.
• T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü (2011, )“Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı”.Yörük Nevin, Erdem Meziyet Sema. (2010). “Entelektüel Sermaye ve Unsurlarının, İMKB’de işlem Gören Otomotiv Sektörü Firmalarının Finansal Performansı Üzerine Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, ss 397-413.