ÖĞRETMEN, REHBER ÖĞRETMENİ, VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN KAYNAŞTIRMA/BÜTÜNLEŞTİRME UYGULAMALARININ BAŞARISINI ETKİLEYEN ETMENLERİ DEĞERLENDİRMESİ

Year 2022, Issue: 44, 54 - 65, 31.03.2022

Yakup Burak , Emine Ahmetoğlu

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.848582

Abstract

Bu çalışma öğretmen, rehberlik öğretmeni ve okul yöneticilerinin kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarının başarısını etkileyen etmenleri değerlendirmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma verileri Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesinden Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmen, rehberlik öğretmeni ve okul yöneticilerinden kartopu örnekleme yöntemi ile toplanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Genel Bilgi Formu ve Kaynaştırma Uygulamalarının Başarısını Etkileyen Etmenler Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmaya 13 okul yöneticisi, 218 Öğretmen ve 15 Rehberlik Öğretmeni olmak üzere toplam 246 katılımcı dâhil edilmiştir. Araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin kaynaştırmanın başarılı bir biçimde gerçekleşmesinde fiziki koşulları, normal gelişim gösteren öğrencileri ve aileleri öncelikli etken olarak gördükleri, kendilerini (öğretmenler), rehberlik öğretmenlerini ve okul idarecilerini ise en son etken olarak gördükleri bulunmuştur. Bununla beraber okul yöneticilerinin kaynaştırmanın başarılı bir biçimde gerçekleşmesinde önemli bir etken olarak sivil toplum örgütlerini, normal gelişim gösteren öğrencileri ve fiziki koşulları gördükleri, kendilerini (okul idarecileri), rehberlik öğretmenlerini ve Rehberlik Araştırma Merkezi’ni ise en son etken olarak gördükleri, rehberlik öğretmenlerinin ise normal gelişim gösteren öğrencileri, fiziki koşulları ve aileleri öncelikli, ancak kendilerini (rehberlik öğretmenleri), Rehberlik Araştırma Merkezi’ni, Mevzuat ve Yönetmeliğini ise en son etken olarak gördükleri bulunmuştur. Son olarak araştırma bulgularına göre cinsiyet ve sınıfında kaynaştırma öğrencisi olup olmaması değişkenleri öğretmen, rehberlik öğretmeni ve okul yöneticilerinin kaynaştırma uygulamalarının başarısını etkileyen etmenlerle ilgili görüşlerinde farklılık göstermezken öğrenim durumu değişkeninin farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

Keywords

Başarılı kaynaştırma/bütünleştirme, Öğretmen, Rehberlik öğretmeni, Okul yöneticisi

Supporting Institution

Yok

References

• Ahmetoğlu, E., Ünal, A.M., & Ergin, D.Y. (2016). Kaynaştırma Uygulamalarının Başarısını Etkileyen Etmenler Ölçeği’nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2). 167-175.
• Akalın, S. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan rehber öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin gereksinimleri. International Journal of Early Childhood Special Education, 6(1), 115-142.
• Aker, G. (2014). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi hakkındaki tutumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Al-Fahham, A. A. (2018). Development of new LSD Formula when numbers of observations are unequal. Open Journal of Statistics, 8(2), 258-263.
• Altıntaş, E. & Şengül, S. (2014). Özel eğitim dersinin kaynaştırmaya yönelik tutumlar ve kazanımlar bakımından değerlendirilmesi. Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 1-12.
• Aral, N. & Gürsoy, F. (2007). Özel eğitim gerektiren çocukların eğitim ihtiyaçları. İstanbul; Morpa Kültür Yayınları.
• Aral, N. (2011). Okul öncesinde eğitimde kaynaştırma. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Atıcı, R. (2014). Kaynaştırma öğrencilerinin okul hayatında yaşadığı zorluklar. Electronic Turkish Studies, 9(5). 279-291.
• Atkın, N. (2013). Kaynaştırma. H. Avcıoğlu (Ed.), İlköğretimde özel eğitim. 3. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• Avramidis, E., & Norwich, B. (2002). Teachers' attitudes towards integration/inclusion: a review of the literature. European Journal of Special Needs Education, 17(2), 129-147.
• Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., ... & Çağlar, K. (2015). Normal gelişim gösteren öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilere bakışını etkileyen etkenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15(Özel Sayı), 218-230.
• Ayral, M., Özcan, Ş., Demirhan, Ş., … & İlkaya, M.A. (2011). “Kaynaştırma eğitiminde öğretmen tutumları ve bunu etkileyen etkenler” Altındağ RAM, Ankara.
• Bakkaloğlu, H., Yılmaz, B., Altun-Könez, N., & Yalçın, G. (2018). Türkiye’de okul öncesi kaynaştırma konusunda yapılan araştırmalar bize neler söylüyor? İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 119-150.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Batu, E. S. & Kırcaali-İftar, G. (2011). Kaynaştırma, Kök Yayıncılık, 6. Basım: Ankara.
• Batu, E.S., Cüre, G., Nar, S., Gövercin, D., & Keskin, M. (2018). Türkiye’de ilkokul ve ortaokullarda yapılan kaynaştırma araştırmalarının gözden geçirilmesi (2006-2016). Özel Eğitim Dergisi, 19(3), 577-614.
• Boer, A., Pijl, S.J. ve Minnaert, A. (2011). Regular primary school teacher’ attitudestowardsınclusiveeducation: A rewiew of the literature. International Journal of Inclusive Education. 15(3).
• Boonen, T., Van Damme, J., & Onghena, P. (2014). Teacher effects on student achievement in first grade: which aspects matter most?. School Effectiveness and School Improvement, 25(1), 126-152.
• Brubaker, R., Bundy, M. B., Winslow, M. P. & Belcher, K. (2010) School psychologists’ beliefs about autism: Impact on classroom intervention acceptability. Journal of the Trainer's of School Psychologists 29, 51-64.
• Bulutoğlu, H. E., & Özbaş, M. (2019, October). İlk ve ortaokullarda kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin yöneticilerin görüşleri. VIII.UMTEB Internatıonal Congress on Vocatıonal & Technıcal Scıences (p.363).
• Burak, Y. & Ahmetoğlu, E. (2020). “Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kaynaştırılması ve bütünleştirilmesinde öğretmenlerle ilgili değişkenlerin incelenmesi” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 19(73), 478-503.
• Burak, Y., & Ahmetoğlu, E. (2019). “Kaynaştırma/Bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarının başarısını etkileyen etmenler”, A. Doğanay & O. Kutlu (Ed.), Eğitim Bilimleri Araştırmaları II, 177- 195, Ankara: Akademisyen Yayınevi.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (3.Basım), Ankara: Pegem Akademi.
• Chopra, R. (2008). Factors ınfluencıng elementary school teachers’attıtude towards ınclusıve educatıon. Paper presented at the British Educational Research Association Annual Conference, Heriot-Watt University, Edinburgh, 3-6 September 2008.
• Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155.
• Collins, L. & White, G. P. (2001). Leading inclusive programs for all special education students: a pre-service training program for principals. Annual Meeting of the American Educational Research Association Annual Meeting (Seattle, WA, April 10-14, 2001).
• Curran, P.J., West, S.G., & Finch, J.F. (1996), The robustness of test statistics to nonnormality and specification error in confirmatory factor analysis. Psychological Methods, 1(1), 16-29.
• Çiçek, V. , Palavan, Ö. & Yıldırım, B.A. (2015). Elementary school teachers’ attıtudes towards ınclusıve educatıon. International Conference on Emerging Trends in Multidisciplinary Research, 15-210.
• Dahle, K. B. (2003). Services to include young children with autism in the general classroom. Early Childhood Education Journal, 31(1), 65-70.
• Daşbaş, S., Kesen, F.N. & Eryılmaz, C. (2013). Eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin engellilere yönelik tutumları. Sağlık ve Toplum Dergisi, (1), 39-46.
• De-Boer, A., Pijl, S.J., & Minnaert, A. (2011). Regular primary schoolteachers’ attitudes towards inclusive education: A review of the literature. International Journal of İnclusive Education, 15(3), 331-353.
• Delacre, M., Lakens, D., & Leys, C. (2017). Why psychologists should by default use welch's t-test ınstead of student's t-test. International Review of Social Psychology.
• Demir, M. K. & Açar, S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin düşünceleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 749-770.
• Devlet Denetleme Kurumu. (2009). T.C. Başbakanlık Engelliler İdaresi Başkanlığı faaliyetlerinin denetimi ile engelli bireyler, yakınları ve toplumun bütün kesimlerinde engellilik konusunda toplumsal bilinç ve duyarlılık oluşturulması amacıyla yapılan çalışmaların değerlendirilmesi ve bu tür çalışmaların düzenli ve verimli şekilde yürütülmesi ve geliştirilmesi için alınması gereken tedbirler
• Dilci, T. (2018). The vıews of the parents of normal development students on maınstreamıng practıces (Qualitative Study). Journal of Social And Humanities Sciences Research, 5(29), 3767-3776.
• Erdem, R., ve Güner-Yıldız, N . (2017). Kaynaştırma yoluyla eğitimde öğrenci başarısı: okul müdürleriyle bir odak grup görüşmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 90-115.
• Ereş, F. & Canaslan, A. (2017) Kaynaştırma eğitimi politikalarının değerlendirilmesine yönelik bir çalışma: engelli öğrencilerin okul sorunları İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi: 6(1), 553-570
• Erhard, R. & Umansky, T. (2005). School counsellors’ involvement in the process of inclusion in Israel. International Journal of Disability, Development and Education, 52, 175-194.
• Etikan, I., Alkassim, R., & Abubakar, S. (2016). Comparision of snowball sampling and sequential sampling technique. Biometrics and Biostatistics International Journal, 3(1), 6-7.
• Evans, I.M., Salisbury, C.L., Palombaro, M.M., Berryman, J., & Hollowood, T.M. (1992). Peer interactions and social acceptance of elementary-age children with severe disabilities in an inclusive school. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 17(4), 205-212.
• Garfinkle, A.N., & Schwartz, I.S. (2002). Peer ımitation: ıncreasing social ınteractions in children with autism and other developmental disabilities in ınclusive preschool classrooms. Topics in Early Childhood Special Education, 22(1), 26-38.
• Grubbs, P.R., & Niemeyer, J.A. (1999). Promoting reciprocal social ınteractions in ınclusive classrooms for young children. Infants & Young Children, 11(3), 9-18.
• Güzel-Özmen, R. (2005). Kaynaştırma ortamlarında öğretimsel düzenlemeler. A. Ataman. (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş (71-103). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık
• Güven, E. & Çevik, D.B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının kaynaştırma ilişkin görüşlerinin belirlenmesi yönelik bir çalışma (Balıkesir Üniversitesi örneği). Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 2(1), 160-165.
• Güven, Y., & Balat, G.U. (2006). Kaynaştırma uygulamalarına ilişkin rehber öğretmenler ve rehberlik araştırma merkezi çalışanlarının görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 24, 95-108
• Hutzler, Y., Meier, S., Reuker, S., & Zitomer, M. (2019). Attitudes and self-efficacy of physical education teachers toward inclusion of children with disabilities: a narrative review of international literature. Physical Education and Sport Pedagogy, 24(3), 249-266.
• Kara, Z. (2015). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi öğrencilerine yönelik tutumlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Kargın, T. (2014) Özel gereksinimli çocukların özellikleri. T. Kargın (Ed.) İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları yaklaşımlar yöntemler, teknikler. Kök Yayıncılık: (3. Basım). Ankara.
• Kargın, T., Acarlar, F. & Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, yönetici ve anne-babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55-76.
• Kılıç, S, (2014) Etki büyüklüğü. Journal of Mood Disorders;4(1), 44-56.
• Kim, H.Y. (2016). Statistical notes for clinical researchers: Sample size calculation 3. Comparison of several means using one-way ANOVA. Restorative Dentistry & Endodontics, 41(3), 231-234.
• Koçyiğit, S. (2015). Anasınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 391-415.
• Küçüker, S., Erdoğan, N.I., & Çürük, Ç. (2014). Peer acceptance of children with disabilities in inclusive kindergarten classrooms. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 163-177.
• Kwon, K.A., Hong, S.Y., & Jeon, H.J. (2017). Classroom readiness for successful inclusion: Teacher factors and preschool children’s experience with and attitudes toward peers with disabilities. Journal of Research in Childhood Education, 31(3), 360-378.
• Ladd, G.W. (1999). Peer relationships and social competence during early and middle childhood. Annual Review Psychology, 50, 333-359.
• Lakens, D. (2013). Calculating and reporting effect sizes to facilitate cumulative science: a practical primer for t-tests and ANOVAs. Frontiers in Psychology, 4. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2013.00863
• Lapointe, P., Poirel, E., & Brassard, A. (2013). Beliefs and responsibilities of educational stakeholders concerning student success and effective principal leadership. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 142.
• Lim, L., & Thaver, T. (2019). Disability awareness in teacher education in Singapore. In Global Perspectives on Inclusive Teacher Education (pp. 214-227). IGI Global.
• Lindsey, E.W. (2002). Preschool children’s friendships and peer acceptance: Links to social competence. Child Study Journal, 32(3), 145-156.
• Mastropieri, M.A. & Scruggs, T.E. (2016) Kaynaştırma sınıfı: etkililiği farklılaştırılmış öğretim için stratejiler M. Şahin & T. Altun (Çev.Ed.), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• MEB, (2010). İlköğretim okullarındaki kaynaştırma uygulamalarının değerlendirilmesi. MEB Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, EARGED Araştırma Raporu, Ankara.
• MEB, (2013). Çocuk gelişimi ve eğitimi: kaynaştırma eğitimi MEB Kaynaştırma eğitimi hakkında bilgi içeren öğrenme materyali. Ankara
• Melekoğlu, M.A. (2016) Özel eğitimde ekip çalışması ve özel eğitim ortamları. V. Aksoy (Ed.), Özel eğitim. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Metin, Ş. (2013). Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırmaya ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 159-185.
• Mutlu-Göçmen, N. Bozkurt, M. & Aydın, Ç., (2017) Sınıf öğretmeni adayları ile özel eğitim öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının karşılaştırılması Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 26-33.
• Newton, N., Carbridg, J. & Hunter-Johnson, Y. (2014). Teachers' perceptions of inclusive education and its implication for adult education in the Bahamas. Adult Education Research Conference.
• Noy, C. (2008). Sampling knowledge: The hermeneutics of snowball sampling in qualitative research. International Journal of Social Research Methodology, 11(4), 327-344.
• Odluyurt, S., & Batu, E. S. (2012). Kaynaştırmanın başarısını etkileyen faktörler. Özel Gereksinimli Öğrencilerin Kaynaştırılması Öğretmen El Kitabı. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Onur, M. (2009) Rehber öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi (Kâğıthane ilçesi örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Beykent Üniversitesi, İstanbul
• Özdemir, H. & Ahmetoğlu, E. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin yaşları ve mesleki deneyimleri açısından kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Educatıonal and Instructıonal Studıes In The World, 2(1), 68-74.
• Öztürk, H., Ballıoğlu, G. & Şen, G. (2014). Öğretmen adaylarının özel eğitimde kaynaştırma uygulamalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 2-13.
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2018). Resmi Gazete (Sayı:30471). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm.
• Pamuk, Y. (2016). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Pizarro, J., Guerrero, E., & Galindo, P.L. (2002). Multiple comparison procedures applied to model selection. Neurocomputing, 48(1-4), 155-173.
• Praisner, C. L. (2003). Attitudes of elementary school principals toward the ınclusion of students with disabilities. Exceptional Children, 69(2), 135-145. doi:10.1177/001440290306900201
• Riahta, R., & Kurniawati, F. (2019). The Sekolah Ramah Inklusi (SERASI) Training Program’s effectiveness in ımproving the attitude of primary teachers to ınclusive education. In 2nd International Conference on Intervention and Applied Psychology. Atlantis Press.
• Rief S.F & Heimburge, J.A. (2006) How to reach and teach all children in the inclusive classroom: practical strategies, lessons and activities San Francisco: Jossey Bass
• Rief, S.F., & Heimburge, J.A. (1996). How to reach & teach all students in the ınclusive classroom: ready-to-use, lessons and activities for teaching students with diverse learning needs.
• Rizzo, T.L., & Vispoel, W.P. (1992). Changing attitudes about teaching students with handicaps. Adapted Physical Activity Quarterly, 9(1), 54-63.
• Shpendi, T. & Ahmetoğlu, E., (2016) Social acceptance in preschool period (Ed.) R. Efe & I. Jażdżewska, Current advances in education Sofıa: St.Klıment Ohrıdskı Unıversıty Press.
• Sığrı, Ü. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Beya yayıncılık.
• Soodak, L.C., & McCarthy, M.R. (2006). Classroom management in ınclusive settings. Evertson, C.M., & Weinstein, C.S. (Ed.), Handbook of classroom management: Research, practice and contemporary ıssues, 3–15. Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Stevens, H.L. (2016). Successful inclusive practice In Canadian schools: a review of the literature–2009, (Unpublished Doctoral Dissertation), Trinity Western University. Canada.
• Styles, C., Patterson, P.G., & Ahmed, F. (2008). A relational model of export performance. Journal of International Business Studies, 39(5), 880-900.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 5(2), 15-25.
• Sucuoğlu, B. (2006). Etkili kaynaştırma uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınevi.
• Sucuoğlu, B. ve Bakkaloğlu, H. (2015) Okul öncesi kaynaştırma: öğretmen eğitimi Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Sünbül, A.M. & Sargın, N. (2002). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen tutumlarının (çeşitli değişkenler açısından) incelenmesi. XII. Ulusal Özel Eğitim Kongresi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Yayınları.
• Terpstra, J.E., & Tamura, R. (2008). Effective social interaction strategies for inclusive settings. Early Childhood Education Journal, 35(5), 405-411.
• Toprak-Karaer, N. (2010) İlköğretim okullarındaki yönetici, sınıf ve psikolojik danışma ve rehber öğretmenlerin kaynaştırma adayı özel gereksinimli öğrencileri tanıma ve yönlendirme yeterliliklerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Toy, S.N. (2015). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlikleri ile kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik inançlarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Turhan, C. (2007) Kaynaştırma uygulaması yapılan ilköğretim okuluna devam eden normal gelişim gösteren öğrencilerin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Uysal, A. (1995). Öğretmen ve okul yöneticilerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Uzun, G. (2009). Kaynaştırma uygulamalarında ilköğretim okulu müdürlerinin rolü ve kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüş ve önerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ünal, A.M. & Ahmetoğlu, E., (2017,September). Kaynaştırma uygulamalarının başarısını etkileyen etmenlerin değerlendirilmesi. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series Kırklareli/Turkey Proceedings Book.
• Ünal, A.M., (2017). Kaynaştırma uygulamalarının başarısını etkileyen etmenleri değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı. Edirne.
• Ünal, F. (2010). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflardaki, öğretmen, normal gelişim gösteren öğrenci ve engelli öğrenci velilerinin kaynaştırmaya yönelik tutumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Verma, G.K., Bagley, C.R. & Jha, M.M. (2007). International perspectives on educational diversity and ınclusion studies from America, Europe and India Madison Ave, New York, 10016
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yatkın, S., Sevgi, H.M. & Uysal, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin, kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve çeşitli değişkenlere göre mesleki tükenmişliklerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(ÖzelSayı), 167-180.
• Yıldız, N. & Pınar-Sazak, E. (2012). Examining teachers’ behavior related to students with special needs inclusive classrooms. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 475-488.