Körtik Tepe Bulguları Işığında Diyarbakır Bölgesinde Constantius II Dönemi / Constantius II Period in the Light of Körtik Tepe Findings in Diyarbakır Region

Year 2011, Issue: 47, 55 - 64, 29.03.2018

Feridun S. Şahin

Abstract

Ö Z E T

Anadolu’nun Fırat ve Dicle ile sulanan toprakları geçmişten günümüze birçok

uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Kalıntıları günümüze gelen uygarlık izleri

arasında, bölgede Roma hakimiyetini de algılatanlar giderek artmaktadır. Son

zamanların önemli kazılarından biri olan Körtik Tepe kazıları da bölgede Roma

varlığının algılanması açısından bazı bulgular vermiştir. 2008 yılı kazılarında bir

mezarda ortaya çıkarılan ve Constantius II dönemine ait olduğu algılanabilen

sikkelerden oluşan bulguları konuyla bağlantılı bilinenlere katkıda bulunanlar

açısından önem arz etmektedirler. Uygarlıkların çeşitli coğrafyalardaki varlığını

algılama açısından diğer bulguların yanı sıra sikkelerin de önemi büyüktür ki, bu

durum Roma İmparatorluğu için de geçerlidir. Augustus döneminden itibaren

imparatorluk ile ilgili konular sikkeye hakim olmaya başlamıştır. Principatlık

ilerlemeye başlayınca, sikke tiplerinde sivil yaşamdan sahneler azalmaya, buna

karşın askeri konularda gözle görülür bir artış görülür. Sikke tiplerindeki çeşitlilik

geleneği İ.S. 4. yüzyıl içlerine kadar sürer. Sikkelerdeki sahnelere propaganda

egemen olur ki, bu olgu, onur ve saygı kazandırmaktan ziyade, inandırmak

biçiminde sosyal statüsünü kuvvetlendirmeye çalışan imparatorların başvurduğu

yöntemlerden birisiydi. Sikkeler üzerindeki imaj, yalnızca, iktidardaki kişilerin

Romalılara hükmetme hakları olduğu fikrini vermez; aynı zamanda, Romalıların

dünyaya hükmetme hakkı olduğu fikrini de verir. Savaş, kazanılan zaferler ve

başka tipleri de içeren ve burada incelediğimiz sikkelerin arka yüz tipini oluşturan

sahneler bu konu ile ilgilidir. Halklar ve bölgeler yenilgiye uğratılmış olarak

gösterilirler; düşmanları Romalıların önünde ya diz çökmüşler, ya da

öldürülmektedirler. Bunu yaparken de genellikle soyut kavramların

kişileştirilmesinden, yani personifikasyonlarından faydalanmışlardır.

Anahtar Kelimeler: Constantius II, Sikke, Körtik Tepe

AB S T R AC T

The fertile land which is irrigated by Tigris and Euphrates –Anatolia- has served as

host to many civilizations from past to present. There is an increase of Roman

domination in following the traces of civilizations. Körtik Tepe, one of the latest

important excavations, is providing evidence to understand the presence of Roman

Empire in the region. In 2008, in a tomb, coins which are dated to Constantius II,

have been uncovered. These findings has importance because of tributing to

acknowledgement about this subject. To perceive the presence of civizilations in

various geographies, coins have great importance, this situation also includes the

Roman Empire. The imperial issues started to appear on coins from the Augustine

Period. The more the principates became powerful, the less the scenes of civilian life appeared on the coins. Hence the military issues on the coins started to increase noticeably. The diversity in the types of coins lasted to the mid 4th

Century AD. Propaganda on the scenes of the coins was one of the methods used by

the emperors trying to boost their social status not for gaining honour and respect

but for convincing his people. The image on the coins not only advised that the

rulers have the right to dominate Romans but also the Romans have the right to

dominate the world. The wars, the victories and the scenes on the backside of the

coins we have studied in this paper are related to the idea of having the right to

dominate. Peoples and the regions were shown as defeated whereas the enemies

were shown as kneeling down in front of the Romans or they were simply

murdered. While doing this, the abstract concepts were personified.

Keywords: Constantius II, Coin, Körtik Tepe

Keywords

Constantius II, Sikke

References

• Mehmed Fuad Köprülü, Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, İstanbul 1986, s. 123-124, 127-128; Georg Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi, trc. Fikret Işıltan, Ankara 1981, bkz. indeks: pronoia (s. 571).
• Köprülü, Bizans Müesseselerinin Tesiri, indeks: ikta (s. 253); Osman Turan, “İkta”, İA, V/2, s. 949-959; Mustafa Demirci - Sadi S. Kucur - Beşir Gözübenli, “İkta”, DİA, XXII, s. 43-52; Vladimir Gordlevski, Anadolu Selçuklu Devleti, trc. Azer Yaran, Ankara 1988, s. 123 vd.; Ziya Kazıcı, İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, İstanbul 2003, s. 424-430; M. Altuğ İmamoğlu, Mülkiyet ve Toprak Sistemleri, Ankara 2006, s. 110 vd.
• Köprülü, Bizans Müesseselerinin Tesiri, s. 128-129n.230; Seyfettin Erşahin, Akkoyunlular: Siyasal, Kültürel, Ekonomik ve Sosyal Tarih, Ankara 2002, s. 240-252, ayrıca bkz. indeks: suyurgal (s. 315); Hayrunnisa Alan, Bozkırdan Cennet Bahçesine Timurlular (1360-1506), İstanbul 2007, indeks: suyurgal (s. 338); Kazım Paydaş, “Moğol ve Türk-İslam Devletlerinde Suyurgal Uygulaması”, Bilig, 39, Güz 2006, s. 195- 218.
• Ömer Lütfi Barkan, “Timar”, İA, XII/1, s. 286-333; Yusuf Halaçoğlu, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara 1998, s. 94-100; Kazıcı, İslam Medeniyeti, s. 430-431; İmamoğlu, Mülkiyet ve Toprak Sistemleri, s. 233 vd.