TÜRKİYE’DE İLLER VE BÖLGELERİN EKONOMİK GELİŞME DÜZEYLERİ ARASINDAKİ UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİLER

Year 2007, Volume: 10 Issue: 2, 269 - 286, 18.02.2010

Alaattin Kızıltan Ş. Mustafa Ersungur

Abstract

Dengesiz gelişme yaklaşımına göre , iktisadi gelişme ile birlikte belirli
bölgelerin ya da merkezlerin ön plana çıkması, bu bölgelerin zamanla diğer
bölgelerin gelişmesi ya da gerilemesine yol açması muhtemeldir. İşleyen bu süreç,
serbest piyasa mekanizması içerisinde gelişmenin zamanla tüm bölgelere
yayılmasını ve böylece ülkelerin aynı zamanda genel kalkınma düzeylerinin ileri
gitmesini beraberinde getirir. 1987-2001 dönemini kapsayan zaman serisi GSYİH
verilerine göre Türkiye’de gerek bölge ve gerekse iller arasındaki gelişme
ilişkilerinde, gelişmiş bölgeler diğer bölgeleri mutlak anlamda geri
bırakmamaktadır. Diğer bir ifadeyle bütün bölgelerin GSYİH verileri, zaman
içerisinde aynı yönde hareket etmekte ve aralarında yüksek ve anlamlı
korelasyonlar bulunmaktadır. Ancak bölge ve iller arasındaki gelişme farklılıkları
da azalmamakta, hatta göreceli olarak artmaktadır. Bunun nedeni, zaman serisi
verileri kullanılarak elde edilen uzun dönemli ortalama büyüme oranlarının farklı
büyüklüklere sahip olmasıdır. Geri kalmış bölgeler düşük büyüme oranlarına
sahip iken, gelişmiş bölgeler daha yüksek büyüme oranlarına sahiptir. Buna göre
Türkiye’de bölgelerarasında gelişme düzeyi itibariyle bir ıraksama sürecinin
yaşandığını ifade edebiliriz. Ayrıca, uzun dönemde bölge ve iller arasında
merkezden çevreye doğru bir gelişme yayılımı da izlenememektedir. Bu da
ülkede bölgesel gelişme farklılığı sorununun daha da derinleşmesine yol
açmaktadır.

Keywords

Bölgesel kalkınma, ıraksama, yakınsama

References

• Berber, M., Yamak, R., Artan, S.(2000), “Türkiye’de Yakınlaşma Hipotezinin Bölgelerarası Geçerliliği Üzerine Ampirik Bir Çalışma , 1975-1997 ”, 9.ulusal Bölge Bilimi Bölge Planlama Kongresi Bildirileri Kitabı, Ekim, Trabzon.
• Bröcker, J. (2002), Schlussfolgerungen aus der Theorie endogenes Wachstum für eine ausgleichende Regionalpolitik, Raumforschung und Raumordnung 3-4, Bonn.
• Dinler, Z. (2001), Bölgesel İktisat, 6.Basım, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• DPT, (2002)İllere ve Bölgelere Göre Çeşitli Göstergeler, Ağustos 2002, Ankara.
• Erkan, H. (1987), Sosyo-Ekonomik Bölgesel Gelişme, Teori ve Uygulamalı Bir Yaklaşım, Kavram Matbaası, İzmir.
• Filiztekin, A., (1998), “Convergence Across Industries and Provinces in Turkey” Koç Üniversitesi, Working Paper, 1998-08, February.
• ……………, (1999) , “Convergence Across Turkish Provices and Sectoral Dinamics” Koç Üniversitesi, Working Paper, March.
• ……………, (2001), “Opennes and Productivity Growth in Turkish Manufacturing Industry ”Sabancı Üniversitesi , Discussion Paper Series, in Economics 2001.
• Gezici, F. ve Hewings, G.( 2001), “ Regional Convergence and the Economic Performance of Peripherial Areas in Turkey, Regional Economics Application Laboratory, Working Papers No: REAL 01-T-13, November.
• Hölz W. und Hofer R.( 2001), Industriedinamik, Wachstum und Beschäftigung in regionaler und nationaler Sicht, Wien.
• http://ekutup.dpt.gov.tr/bölgesel/1999/07.xls (S.E.T. 1 Ekim 2003)
• http://ekutup.dpt.gov.tr/bölgesel/1999/08.xls (S.E.T.1 Ekim 2003)
• Lammers, K.(2002), Die Osterweiterung aus raumwirtschaftlicher Perspektive- Prognosen regionalökonomischer Theorien und Erfahrungen aus der bischerigen Integration in Europa, HWWA Diskussionbeiträge, 195, Hamburg.
• Maier, G. Ve Tödling, F.(2002), Regional-und Stadtökonomik II, 2.Auflage, Wien.
• Martin, R. ve Sunley, P.(1998), “Slow Convergence? Post-Neoclasical Endogenous Growth Theory and Regional Development” Economic Geography, Vol:74, No:3, July, ss. 201-227.
• Riedel, J. ve Untiedt, G.(2001), EU- Osterweiterung und deutsche Grenzregionen. Strukturpolitik und Raumplanung in den Regionen an der mitteleuropäischen EU-Aussengrenze zur Vorbereitung auf die EU- Osterweiterung. Ifo Studien, 28/II Dresden.
• Savaş, V.( 1986), Kalkınma Ekonomisi, Beta Yayınları, İstanbul.
• Tansel, A. ve Güngör, N.D.(1999), “Economic Growth and Convergence An Application to the Provinces of Turkey , 1975-1995 ”, ERF Working Paper Series,1999-08.
• Temel, T. Tansel, A. ve Albersen, P.J.( 1999), “ Convergence and Spatial Patterns in Labor Productivity : Nonparametric Estimations for Turkey”, ERF Working Paper Series,1999-31.
• Timmerman, V.( 1982), Entwicklungstheorie und Entwicklungspolitik, GDSw,30, Göttingen.
• Woll, A.(1992), Wirtschaftslexikon, 6.Auflage.R.Oldenbourg Verlag, München.
• www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/GSYIH/160503t7.gif (S.E.T. 7 Ocak 2007)
• Yılmaz, Ö.(2001), Bölgesel Eşitsizlik: Türkiye Örneği, A.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi, Cilt:15, Sayı:1-2, ss.1-19.