Posof-Söğütlükaya Köyü Geleneksel Toprak Pileki Yapımı

Year 2020, Volume: 24 Issue: 2, 665 - 674, 21.06.2020

Filiz Öztürk

Abstract

Ateşin keşfedilmesi, hiç kuşkusuz insan yaşamının daha konforlu hale gelmesine yol açmış, bilinçli kullanılması da beraberinde yeni buluşları getirmiştir. Ateşin toprakla buluşması ile pişmiş toprak malzemelerin ortaya çıkması, insanın barınma, yeme-içme gibi temel ihtiyaçlarını karşılamada büyük bir rol oynamıştır. Bu gereksinimler doğrultusunda bazı yörelerde kendine özgü geleneksel yiyecek pişirim teknikleri geliştirilmiştir. Pişmiş toprak pilekide yemek ve ekmek pişirime geleneği de bunlardan biridir. Günümüzde pileki üreten ve kullanan yöreler araştırılmış, Ardahan İlinin Posof İlçesine bağlı Söğütlükaya köyünde bir kadın usta (Bağdagül Usta) tarafından geleneksel pileki yapımının devam ettirildiği bilgisine ulaşılmıştır. Pileki yapımı ve kullanımı hakkında bilgi almak için yöreye gidilerek bir saha çalışması yapılmıştır. Özellikle ekmek yapımında kullanılan pilekiler, günümüzde ekmek satışı yapan dükkan ve fırınların yaygınlaşması ile terk edilme noktasına gelmiştir. Geleneksel ekmek yapımının son bulması, geleneksel pişirim yöntemlerinin de zamanla ortadan kalkmasına ve unutulmasına neden olacaktır. Bu tür geleneklerin devam etmesi sonraki nesillere aktarılması ile mümkün olmaktadır. Ancak ulaşılan usta köyün son pileki ustasıdır ve bu durum geleneksel pileki üretiminin yakın bir zamanda son bulabileceğine işaret etmektedir. Bu nedenle geleneksel pileki yapımı ve kullanımı ile ilgili bilgilerin kayıt altına alınması önem arz etmektedir. Çalışma ile pileki üretim yöntemleri ve kullanım şekilleri araştırılmış ve belgelenmiştir.

Keywords

Tıkka, Tıkkalık, Söğütlükaya Köyü, Bağdagül Usta

Supporting Institution

Ardahan Üniversitesi

Project Number

2019-009

Thanks

Bu çalışma, Ardahan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

Posof-Söğütlükaya Village Traditional Soil Pileki Production

Abstract

The discovery of fire has undoubtedly led to a more comfortable human life, and the conscious use of fire has brought new discoveries. The emergence of terracotta materials thanks to the meeting of the fire with the soil played a big role in meeting the basic needs of people such as shelter and nutrition. Baked clay materials and construction techniques, shaped in line with the requirements, have revealed their own traditional production techniques over time. One of these is the tradition of cooking and baking bread in pileki made from baked clay. Today, the regions producing and using Pileki have been researched and it has been learned that a Pileki was made by a female master (master Bağdagül) in the village of Söğütlükaya in the Posof District of Ardahan Province. In order to get information about the production and use of stewpan, a field study was conducted by visiting the region. Especially the stewpans used in bread making have come to the point of abandonment with the spread of shops and bakeries selling bread today. The termination of traditional bread making will cause the traditional cooking methods to disappear and be forgotten over time. Continuation of such traditions is possible by transferring them to the next generations. However, the pileki master reached is the last master of the village and there are no other masters making stewpan. The current status of pileki production and use indicates that this tradition may end soon. For this reason, it is important to record information about the production and use of traditional stewpan. With the study, Pileki production methods and usage patterns have been researched and documented.

Keywords

Tıkka, Tıkkalık, Pileki, Terra-cotta tray

Project Number

2019-009

References

• Kaynaklar
• DİZMAN.S. (2017) “EDXRF Spektrometresi Kullanılarak Pileki Mağarası’ndan Çıkarılan Pileki Taşı ve Toprak Örneklerinde İz Elementlerinin Belirlenmesi”, Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, s.48
• KONUKÇU, E. (1999) “Ardahan Tarihi”, Ajans Türk Basın Basım A.Ş.
• ÖĞEL, B. (1978) Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı Yayınları
• ÖZTÜRK. F. (2018) “Ardahan-Sulakyurt Köyünde Toprak Pileki Kullanımı”, Kalemişi Dergisi, Cilt 6, Sayı 13, s.461-474
• UZUN, A., UZUN, S. (2001) Aşhaneden Taşhaneye: Taş Pilekiler, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:2, s.149-168
• İnternet Kaynakları Ardahan İli Haritası, Erişim Tarihi (19.01.2020) https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Bolgeler/18Bolge/Subeler/SbArdahan.aspx