Trafikte Cinsiyetçilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Year 2020, Volume: 24 Issue: Özel Sayı, 151 - 165, 31.12.2020

Funda Karadoğan , Pınar Bıçaksız

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Trafik ortamına özgü bir cinsiyetçilik ölçeği geliştirmektir. İlk olarak, literatürdeki temel cinsiyetçilik boyutlarının tanımlarına dayanarak ölçek maddeleri geliştirilmiştir. Ardından, bu yeni geliştirilen ölçeğin psikometrik özelliklerini incelemek için toplamda 211 bireysel sürücüyü içeren nicel bir çalışma yürütülmüştür. Ölçeğin iki faktörlü yapıya sahip olduğu ve bu iki alt ölçeğin yeterli güvenirlik düzeyine sahip oldukları bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliğini ölçmek amacıyla, bu ölçeğin trafikte düşmanca cinsiyetçilik ve trafikte korumacı cinsiyetçilik alt ölçeklerinin literatürdeki genel cinsiyetçilik ölçeği olan Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeğinin (Glick & Fiske, 1996; Sakallı-Uğurlu, 2002) düşmanca cinsiyetçilik ve korumacı cinsiyetçilik alt ölçekleriyle korelasyon örüntüleri incelenmiştir. Korelasyon analizi bulguları yapı geçerliğini destekler niteliktedir. Son olarak yeni geliştirilen trafik ortamına özgü cinsiyetçilik ölçeğinin yordama geçerliğini ölçmek için, bu ölçeğin boyutlarının, trafikte kadın sürücülere yönelik öfke ifadesini ne derece yordadığı incelenmiştir. Bulgular, trafikte düşmanca cinsiyetçiliğin trafikte kadın sürücülere yönelik öfke ifadesinin tüm boyutlarını istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yordadığını göstermiştir.

Keywords

trafikte düşmanca cinsiyetçilik, trafikte korumacı cinsiyetçilik, sürücü öfke ifadesi

References

• Akşar, C., Alavcıl, T., Tekin, M.E. & Tekeş, B. (2018).Cinsiyetçiliğin Sürücü Öfkesi ve Sürücü Öfke İfadesi ile ilişkisi. Trafik ve Ulaşım Araştırmaları Dergisi, 1(1), 69–87.
• Albert, D. M. (1999). Psychotechnology and insanity at the wheel. Journal of the History of the Behavior Sciences, 35(3), 291-305.
• Alptekin, D. (2014). Çelişik duygularda toplumsal cinsiyet ayrımcılığı sorgusu: Üniversite gençliğinin cinsiyet algısına dair bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 203–211.
• Balkır, A. (1989). Kadınların Kendini Algılaması. Ankara: A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Berger, M. L. (1986). Women drivers!: The emergence of folklore and stereotypic opinions concerning feminine automotive behavior. In Women's Studies International Forum, 9(3), 257–263.
• Dinçer, F. (2016). Rehber öğretmenlerin kişilerarası ilişkilerinin yükleme karmaşıklığı ve Cinsiyetçilik bağlamında incelenmesi: İstanbul ili örneği (Unpublished master’s thesis). Marmara University, İstanbul.
• Deffenbacher, J. L., Oetting, E. R. & Lynch, R. S. (1994). Development of a driving anger scale. Psychological Reports, 74(1), 83–91.
• Deffenbacher, J. L., Lynch, R. S., Oetting, E. R. & Swaim, R.C. (2002). The driving anger expression inventory: A measure of how. Behaviour Research and Therapy, 40(6), 717–737.
• Eşiyok, B., Yasak, Y. & Korkusuz, İ. (2007). Trafikte Öfke İfadesi: Sürücü Öfke İfadesi Envanteri’nin geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3), 231-243.
• Franzoi, S. L. (2003). Social Psychology. New York: Mc Graw-Hill Education.
• Gargia- Vega, E., Rico, R. & Fernandez, P. (2017). Sex, gender roles and sexual attitudes in university students. Psicothema, 29(2), 178-183.
• Glick, P.& Fiske, S. T. (1996). The ambivalent sexism inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 491–512.
• Glick, P. & Fiske, S. T. (2001). An ambivalent alliance: Hostile and benevolent sexism as complementary justifications for gender inequality. American Psychologist, 56(2), 109–118.
• Lips, H. M. (2001). Sex and Gender: An Introduction. (4. ed.). Mountain View, California Mayfield Publishing Company.
• Sakallı-Uğurlu, N. (2002). Çelişik duygulu cinsiyetçilik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 47–58.
• Skinner, A. L., Stevenson, M. C. & Camillus, J. C. (2015). Ambivalent sexism in context: Hostile and benevolent sexism moderate bias against female drivers. Basic and Applied Social Psychology, 37, 56-67.
• Soysal, A. Ş., Can, H. & Kılıç, K. M. (2009). Üniversite öğrencilerinde a tipi davranış örüntüsü ile öfke ifadesi arasındaki ilişkinin analizi ve cinsiyetler açısından karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri, 12, 61–67.
• Starner, T. M. & Peter, R. M. (2004). Anger expression and blood pressure in adolescents. The Journal of School Nursing, 20(6), 335–342.
• Yasak, Y., Batıgün, D. A. & Eşiyok, B. (2016). Trafik ve stres: stress ile trafikte öfke ifadesi arasındaki ilişkide sürücü öfke düşüncelerinin aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi,31(78), 13–71.
• Yasak, Y. & Eşiyok, B. (2009). Anger amongst Turkish drivers: Driving Anger Scale and its adapted, long and its adapted, long and short version. Safety Science, 47(1), 138–144.
• Zaikman, Y. & Marks, M. J. (2014). Ambivalent sexism and the sexual double standard. Sex Roles, 71, 333-344.