BEYÂNÎ’NİN SİNOP ŞEHRENGİZİ

Year 2016, Issue: 57, 1637 - 1661, 15.09.2016

Gülçin Tanrıbuyurdu

https://doi.org/10.14222/Turkiyat1356

Abstract

Klasik Türk Edebiyatı bünyesinde vücuda getirilen türler arasında önemli bir yere sahip olan şehrengizler genel itibarıyla bir şehre ait güzellikleri ve oradaki güzelleri anlatan eserlerdir. Edebiyatımızda pek çok örneği bulunan bu tür, şehirlere ait güzellikleri anlatmasının yanı sıra yazıldığı döneme farklı açılardan ışık tutan bir kaynaktır. Bu yönüyle de gerek iktisadi gerek sosyal gerekse kültürel yönden bir belge olma özelliği taşımaktadır. Edebiyatımızda ilk örneklerinin 15. asır sonunda verilmeye başlandığı şehrengizler özellikle 16. asırda Edirne, İstanbul, Manisa, Bursa gibi pek çok şehri ve oradaki güzelleri tasvir etme yolunda gelişimini sürdürmüştür. Bu asırda şehrengiz türünde eser veren şairlerden biri de Sinoplu Beyânî’dir. Beyânî’nin Sinop şehrinin güzelliklerini ve oradaki güzelleri anlattığı Şehrengîz-i Sinob başlıklı eseri bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir.
Çalışmanın başında şehrengiz türü ve bu türde yazılmış eserler hakkında kısaca bilgi verildikten sonra Sinoplu Beyânî’nin hayatı ve edebi kişiliğinden söz edilmiş, ilerleyen bölümde eserin şekil ve muhteva özellikleri söz konusu edilmiştir. Çalışmanın sonunda ise eserin transkripsiyonlu metni ilim âleminin dikkatine sunulmuştur.

References

• Ergun, S.N. (1946). Türk şairleri. C 2. İstanbul: Suhulet Matbaası.
• Eroğlu, S. ve Akhan, A. (2013). Seyahatnamelerde Sinop. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 257-272.
• İsen, M. (haz.) (1994). Künhü'l-ahbar'ın tezkire kısmı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanığı Yayınları.
• İsen, M., vd. (2003). Eski türk edebiyatı el kitabı. İstanbul: Grafiker Yayınları.
• Kaya, B. A. (2010). Şehrengiz. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara:
• Kurşun, Z., Kahraman, S. A. ve Dağlı, Y. (haz.) (1999). Evliya Çelebi seyahatnamesi (2.Kitap). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Levend, A. S. (1958). Türk edebiyatında şehr-engizler ve şehr-engizlerde İstanbul. İstanbul: İstanbul Enstitüsü Yayınları.
• Öz, M. (2009). Sinop. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, C 37, 252-256.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Schimmel, A. (2004). İslamın mistik boyutları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Tezcan, N. Güzele bir şehrengizden bakış http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/12/849/10746.pdf (Erişim Tarihi: 25.09.2014).
• Tığlı, F. (2007). Klasik türk edebiyatında şehrengiz çalışmaları hakkında bibliyografya denemesi”. Turkish Studies, 2/4, 763-770.
• Tuğcu, E. (2007). Şehrengizler ve âyîne-i hûbân-ı Bursa: Bursa şehrengizlerinde güzeller. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turan, L. (2011). “Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin Siroz şehrengîzi”, Osmanlı Araştırmaları, 37, 49-76.
• Türkiye Diyanet Vakfı, C 38, 461.
• Yılmaz, M. (1992). Edebiyatımızda islami kaynaklı sözler. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• http://www.yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=105786 (Erişim Tarihi: 20.07.2014).