OSMANLI PEDAGOGLARINDA DİSİPLİN, ÖDÜL VE CEZA FİKİRLERİNE DAİR ÖRNEKLER

Year 2016, Issue: 57, 1869 - 1884, 15.09.2016

Hamza Altın

https://doi.org/10.14222/Turkiyat1596

Abstract

Bu çalışmada, Osmanlı pedagoglarının disiplin, ödül ve cezaya dair fikirleri incelenmektedir. Osmanlı dönemi pedagogları, yazdıkları pedagoji eserlerinde ve makalelerinde konuya çeşitli açılardan yaklaştılar. Eğitim hayatında okulda disiplini sağlama adına ceza ve ödüle yer verilmesi gerektiğini savundular.
Eğitimde dayak ve şiddete kesinlikle karşı çıkan Abdullah Vehbi Bey, eğitimde ceza ve şiddet yerine tembih ve güzel muamelenin tercih edilmesi taraftarıydı. Zira ona göre öğrencilere ikincisi ile yaklaşmak her zaman daha çabuk sonuca götürebilirdi.
Musa Kazım Bey’in eğitimde önem verdiği, öğretmenlerin bilmelerini gerekli gördüğü konulardan biri de “Mükâfat ve Mücazat” (Ödül ve ceza) meselesidir. Memlekette adil ve kadirşinas insanların çoğalmasını sağlamak için öğretmenler eğitim hayatında bu iki konuya önem vermelidirler. Öğretmen dersine çalışan, okulun kurallarına uyan öğrencileri taltif etmeli, bunun aksi yönde hareket eden öğrencileri de cezalandırmalıdır.
Süleyman Paşazade Sami Bey’in düşüncesine göre; öğrencilerin her biri doğal olarak öğretmen tarafından sevilmek, takdir edilmek ve mükâfatlandırılmak isterler. Öğretmen ders çalışana, hâl ve hareketlerine dikkat eden öğrencilere iltifat ederse diğer öğrenciler arasında da bu iltifatlara layık olmak isteyenler olacaktır. Yalnız öğretmenin bu konuda dikkat etmesi gereken şey, sadece başarılı öğrencileri değil bunun için çaba harcayan bütün öğrencileri taltif etmesidir.
Sabri Cemil’in fikrince hakiki disiplin, disipline aykırı bir olay olmadan alınan tedbirlerle onu keşfetmek ve olay cereyan etmeden ortadan kaldırmaktır. Öğretmenlerin nüfuzunu kullandığı iyi bir okulda cezaya müracaat etmeye gerek kalmaz.

Keywords

Eğitim, öğrenci, disiplin, ödül, ceza

References

• Abdullah, V. ( 1315). Usûl-i ibtidaî yahut muallimlere rehnüma. Trabzon.
• Akyüz, Y. (2001). Türk eğitim tarihi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Altın, H. (2009). II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet devirlerinde öğretmen yetiştirme meselesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altın, H. (2013). II. Meşrutiyet devri pedagoglarından Sabri Cemil ve Amelî Fenn-i Tedris’i. Turkish Studies, 8(2), 19-35.
• Altın, H. (2013). Kilisli Rıfat’ın hocalarından Selim Sabit Efendi ve meslektaşlarına öğütleri. I. Uluslararası Muallim Rıfat Kilis ve Çevresi Sempozyumu. 16-17 Mayıs, 199-214.
• Berkes, N. (2002). Türkiye’de çağdaşlaşma (Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş). İstanbul: YKY.
• Bilim, C. (2002). Türkiye’de çağdaş eğitim tarihi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de eğitim bilimleri tarihi. Ankara: MEB.
• Cemil, S. (1326). Amel-i fenn-i tedris. Üsküp: Kosova Matbaası.
• Fuad, M. (1315). Usûl-i tedris ve tederrüs. Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniye.
• Gültekin, F. (2013). Ceza korkusundan ödül bağımlılığına eğitimde ödül ceza dengesi. Bursa: Aile Akademisi
• Halide Edip (1327). Talim ve terbiye. İstanbul.
• Kafadar, O. (1997). Türk aydınının Sâtı Bey hakkında kimi yanılgıları üzerine düşünceler. Türkiye Günlüğü, 46.
• Kardaş, R. (1978). Milli eğitimimizde öğretmen yetiştirme davası ve tuba ağacı nazariyesi. Türk Kültürü, 191-194.
• Kâzım, M. (1310). Rehber-i tedris ve terbiye. İstanbul.
• Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh Nafi. (2002) Maârif-i Umumîye Nezareti Tarihçe-i Teşkilât ve icrââtı. Ankara: MEB.
• Sabit, S. (1299). Rehnümâ-yı muallimîn. İstanbul.
• Salname-i maarif-i umumîye (1317).
• Satı, M. (1325). Fenn-i terbiye. İstanbul: İbrahim Hilmi Matbaası.
• Süleyman Paşazade Sami (1328). İlm-İ terbiye-i etfal. İstanbul: İkdam Matbaası.
• Şanal, M. (2003). Selim sabit efendi’nin öğretim yöntemleri ile ödül ve ceza vermeye ilişkin görüşleri üzerine genel bir değerlendirme. Millî Eğitim, 158.