BAKÜ EL YAZMALARI ENSTİTÜSÜNDEKİ TÜRKÇE EL YAZMALARI (DİVAN EDEBİYATI NUMUNELERİ) \ TURKISH MANUSCRIPTS HELD IN MANUSCRIPTS INSTITUTE OF BAKU (PRODUCTS OF DIVAN LITERATURE)

Year 2017, Issue: 58, 15 - 53, 18.01.2017

Mehmet Nuri Çınarcı

Abstract

Öz
Geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Türk kültürü, yerleşmiş olduğu bütün bölgelerde Türk dilinin zenginliğine binaen yazılı eserler vücuda getirmiştir. Kadim kültürlerin çok azına nasip olan bu özellik sayesinde Türk diline ait yazılı kaynaklar her dönemde nicelik olarak da artarak varlığını sürdürmüştür. Bugün Saray Bosna’dan Kazan’a, Kahire’den Tahran’a kadar birbirlerinden fersahlarca uzakta bulunan şehirlerin çeşitli kütüphanelerinde Türkçe el yazmalarına rastlanması da bu sebeptendir. Bu açıdan tarih boyunca Türk dilinin merkezlerinden sayılan Bakü ve el yazmalarının toplandığı Bakü El Yazmaları Enstitüsü ayrı bir önemi haizdir. Bakü El Yazmaları Enstitüsündeki Türkçe El Yazmaları I (Halk Edebiyatı Numuneleri) adlı makalenin devamı olan bu çalışmada enstitüde bulunan divan edebiyatı mahsulleri tanıtılmıştır. Türkçe yazmalar arasında Osmanlı, Çağatay ve Azeri Türkçeleriyle yazılmış eserler bulunmaktadır. Osmanlı ve Çağatay sahalarında yazılmış eserlerin hemen hemen hepsinin müellifleri bilinmektedir. Ancak denilebilir ki enstitü kütüphanesi, 19 ve 20. yüzyıl Azeri divan şairlerine ait yazmaların bulunduğu önemli bir kaynak niteliğindedir. Yazmalar arasında hem o dönem Rus himayesinde bulunan Kuzey Azerbaycan hem de İran himayesinde bulunan Güney Azerbaycanlı divan şairlerinin eserlerini bulmak mümkündür. Yazmaların tanıtımı yapılırken öncelikle alfabetik sıraya göre isimleri, akabinde numaraları ve fiziksel özellikleri verilmiştir. Birden fazla nüshası olan yazmaların kayıt numaraları dipnot hâlinde verilmiştir. Yazmaların birebir görülmesiyle meydana getirilen bu çalışmada, Türkçe yazmaların bir dökümü yapılmış ve künyeleri ile ilgili bilgi verilerek genel bir değerlendirme yoluna gidilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türkçe Yazmalar, Bakü El Yazmaları Enstitüsü, Divan Şairleri, 19. Yüzyıl Azeri Edebiyatı.

 

TURKISH MANUSCRIPTS HELD IN MANUSCRIPTS INSTITUTE OF BAKU
(PRODUCTS OF DIVAN LITERATURE)
Abstract
Turkish culture, which spread over a wide geography given the richness of Turkish language in all regions have made to the body that established the written works. With this feature, which share very few written sources of ancient culture belonging to the Turkish language it has existed as an increase in quantity in each period. Today the palace Kazan from Bosnia, from Cairo to Tehran as encountered in various libraries located in the city of away from each other in Turkish manuscripts are of this reason. In this respect, considered the center of the Turkish language is collected throughout the history of the Institute of Manuscripts in Baku it is of a special importance and manuscripts. Turkish Manuscripts Institute of Manuscripts in Baku I (Folk Literature Products) crops in divan literature institute in this study is a continuation of the article was introduced. Writing in Ottoman Turkish, there are works written by Chagatay and Azeri Turkish. Almost all authors of works written in Ottoman and Chagatay field is known. However, it can be said that writing, 19 and qualification is an important source of manuscripts belonging to the 20th century which Azerbaijani poets. Both in writing and during that period both in the Russian patronage is possible to find the works of Northern Azerbaijan South Azerbaijani poets in the protectorate of Iran. According to the alphabetical order of first names while the introduction of writing, is given followed by numbers and physical properties. Multiple copies of manuscripts that record numbers are given in the notes. This study was formed by seeing exactly the writing, and giving a breakdown of writing about the Turkish imprint was made to go to an overview of the way.

Key Words: Turkish manuscripts, Baku Manuscripts İnstution, Divan’s Poets, 19. Century Azerbaijan Literature.