Abstract
Öz
Kutadgu Bilig, zengin bir söz varlığına sahiptir ve bu söz varlığının bir bölümünü de özel adlar oluşturmaktadır. Yazarın metin bağlamında türlü amaçlarla yer verdiği özel adlar incelendiğinde farklı gruplardan pek çok sözcüğün değişen sıklıklarla ve yazma nüshalara göre değişebilen biçimlerle kullanıldığı görülür. Bu kapsamdaki örnekler arasında, eserdeki ana ve yardımcı kişilere ek olarak türlü hükümdar, peygamber, halife, bilgin, efsanevi kahraman vb.’ye ilişkin kişi adları; şehir, ülke, bölge için kullanılan yer adları; gezegen, yıldız, burç adları; kavim, ulus, boy adları; eser adları; dil adları; din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözcükler, ayrıca başta Tanrı ve İslam peygamberiyle ilgili olmak üzere kimi özel adları karşılayan sözcükler ya da sözcük grupları yer almaktadır. Bu çalışmada, Kutadgu Bilig’deki özel adlar ve özel ad işlevli sözcükler belirlenmiş, sınıflandırılmış; bu sözcüklerin karşıladığı kavramlar, farklı nüshalardaki biçimleri, kullanım sıklıkları, belirleyici özellikleri, metindeki işlevleri ve metne katkı sağlayan türlü özellikleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca belirlenen örneklerin eserde işlenen konuyla, eserin oluştuğu kültürel ortamla bağları incelenmiştir. Çalışmada; özel adların eserdeki türlü anlamsal, yapısal ve işlevsel özellikleri çıkarılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kutadgu Bilig, ad bilimi, özel ad, özel ad bilimi
Abstract
Kutadgu Bilig has a rich vocabulary and proper nouns comprise one part of this vocabulary. When proper nouns that writers include for a variety of reasons in context of text are examined it seen that lots of words from different groups are used with changeable forms according to fluxional frequencies and manuscripts. Among the examples within this scope in addition to main and supporting characters in composition, personal names related to variety of emperor, prophets, khalifa, scholar, legendary hero etc.; names of place used for city, country, region; names of planet, star, horoscope; names of tribe, nation, clan; names of manuscripts; names of languages; names of religion and sect in addition to words used for the members of those plus especially about God and Islam prophets there are some words and word groups describing proper nouns. In this study, proper nouns and words functioning as proper nouns in Kutadgu Bilig are identified and classified; also it is discoursed about concepts describing these words, forms in different copies, frequency of occurrence, determinant attributes , functions and variety qualities contributing to text. Additionally, it is viewed the specified examples’ bindings between the topic in the text and cultural setting that the text has arisen. Variety of semantic, structural and functional qualities of proper nouns has been found out in this study.
Key Words: Kutadgu Bilig, onomasiology, proper noun, onomatology
Details
| Journal Section | Makaleler |
|---|---|
| Authors | |
| Publication Date | January 18, 2017 |
| Published in Issue | Year 2017 Issue: 58 |
