XVIII. YÜZYILDA BİTLİS SANCAĞI VE İDARECİLERİ

Year 2007, Volume: 14 Issue: 33, 243 - 261, 28.02.2010

Mehmet İnbaşı

Abstract

Bitlis, Anadolu’da Müslüman Araplar müteakiben de Türkler
tarafından erken fethedilen bölgelerden birisidir. Türk-İslam
hâkimiyetinin sağlanmasından sonra bölgede, dinî ve sosyal yönden
büyük gelişme yaşanmıştır. Osmanlı hâkimiyetine girmesinde İdris-i
Bitlisî’nin büyük rolü olmuştur. Doğuda bulunan Safevî Devleti’nin
yayılmacı politikasına karşı tahkim edilen şehir, Osmanlı idaresine
sadık olup bölgede etkili yerel aşiret ve kabilelerin idaresine verilmiş
ve onlara hükümet statüsü altında farklı bir idare sistemi
uygulanmıştır. Bu çalışmada, Bitlis sancağının idarî yapısı ile
bölgede görev yapmış hanedanlar hakkında bilgiler verilmiştir.

Keywords

Bitlis, Van Gölü havzası, sancak, hükümet sancaklar, XVIII. yüzyıl

References

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.) Divan-ı Hümâyun Tahvil Defteri 16.
• AYN ALİ EFENDİ, Kavânîn-i Âl-i Osman Der Hülâsâ-i Mezâmin-i Defter-i Divan, İstanbul 1280.
• EVLİYA ÇELEBİ B. DERVİŞ MUHAMMED ZILLÎ, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi 4. Kitap, yay: Y. Dağlı - S.Ali Kahraman, İstanbul 2001.
• HEZARFEN HÜSEYİN EFENDİ, Telhîsü’l-Beyân fî Kavânîn-i Âl-i Osman, Haz. Sevim İlgürel, Ankara 1988.
• SOFYALI ALİ ÇAVUŞ KANUNNÂMESİ, Haz. Midhat Sertoğlu, İstanbul 1992. Araştırma Eserler
• AYDIN, Dündar, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı; Kuruluş ve Genişleme Devri (1535–1566), Ankara 1998.
• BAŞAR, Fehameddin, Osmanlı Eyalet Tevcihâtı (1717–1730), Ankara 1997.
• BAYKARA, Tuncer, Anadolu’nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdarî Taksimatı, Ankara 1988.
• CIEPO Tarafından Yürütülen Osmanlı Prozopografisi Üzerine Araştırma Programı, Koordinatörler; Halil İnalcık, Jean-Louis Bacqué-Grammont, (Tarihsiz).
• GÖKBİLGİN, M. Tayyib, Kanunî Sultan Süleyman, İstanbul 1992.
• GÖYÜNÇ, Nejat, “Van”, İslam Ansiklopedisi (İA.), XIII, İstanbul 1986.
• KILIÇ, Orhan, 18. Yüzyılın ilk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdarî Taksimâtı, Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ 1997.
• _________, XVI-XVII. Yüzyıllarda Van (1548–1648), Van 1997.
• _________,“Klasik Dönem Osmanlı İdarî Sisteminde Hükümet Sancaklar; Hakkâri Hükümeti Örneği”, XIV. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler II/I, (9–13 Eylül 2002, Ankara), Ankara 2005.
• _________,“Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet Sancakları Üzerine Bazı Tespitler”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM) 10, Ankara 1999.
• KUNT, İ. Metin, Sancaktan Eyalete 1550–1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul 1978.
• MERÇİL, Erdoğan, Müslüman Türk Devletleri Tarihi, İstanbul 1985.
• ÖZ, Mehmet, “XVI. Yüzyılda Bitlis Sancağı: Yönetim, Nüfus ve Vergilendirme”, IX th International Congress of Economic and Social History of Turkey, (Dubrovnik-Croatia, 20–23 August 2002), Ankara 2005.
• SÜMER, Faruk, Selçuklular Devrinde Doğu Anadolu’da Türk Beylikleri, Ankara 1990.
• TUNCEL, Metin, “Bitlis”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA.) VI.
• TURAN, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul 1980.
• TURAN, Şerafettin, “XVII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İdârî Taksimâtı”, Atatürk Üniversitesi 1961 Yıllığı, Ankara 1963.
• UZUNÇARŞILI, İ.H., Osmanlı Tarihi II, Ankara 1998.
• YINANÇ, Mükrimin Halil, Besim Darkot, “Bitlis”, İslam Ansiklopedisi (İA) II.