FİGÂNÎ’NİN ÖLÜMÜ VE TAŞLICALI YAHYA BEY’İN BİR ŞİİRİ

Year 2007, Volume: 14 Issue: 34, 47 - 61, 28.02.2010

İ. Güven Kaya

Abstract

Figânî, XVI. Yüzyıl başlarında, İstanbul’da şöhret bulan bir
Dîvân şâiridir. Asıl adı Ramazan olup Trabzonlu’dur.
Gençliğinde, dönemin tabiblerinden Şah Mehmed’e öğrencilik
yapmış, daha sonra edebiyata yönelmiştir. Şâir, geçimini katiplik
yaparak sağlamıştır. Figânî, çağdaşı olan Na’tî ve Priştineli Nûhî
ile çok yakın dost olmuştur. Üçü birlikte İstanbul’un eğlence
yerlerinde, Galata meyhanelerinde, özel içki meclislerinde
birlikte bulunmuşlar, serseri ve başıboş bir hayat geçirmişlerdir.
Şâir, fırsat buldukça gazel ve kasîdeler yazmış ve bunları
hâmîlerine sunmak suretiyle geçimini kolaylaştırmağa
çalışmıştır. Ancak Sadrazam İbrahim Paşa’nın Budin’den getirip
At Meydanı’nda kendi sarayının karşısına diktiği meşhur
heykelle ilgili olarak söylediği Farsça beyiti nedeni ile idam
edilmiştir.
XVI. yüzyılın Divan şairlerinden Taşlıcalı Yahya Bey,
çağdaşı olan Figânî’nin öldürülmesi olayından oldukça
etkilenmiş ve Hamsesi’ndeki Kitâb-ı Usûl mesnevisinin,
“Altıncı Makam”ındaki bir kısa öyküde bu konuya yer vermiştir.
Bu yazıda, söz konusu olayla ilgili olarak yazılan şiir
değerlendirilmiştir.

Keywords

Figânî’nin Ölümü

References

• Ahdî, Gülşen-i Şuarâ, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe yazmalar, Nr. 9598
• Âşık Çelebi, Meşâ’rü’ş-şu’arâ, (hzl.: Meredith Owens), (tıpkıbasım), London, 1971.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Ârifîn, Milli Eğitim Bakanlığı yayınları, İstanbul, I. Cilt 1952, II. Cilt 1955.
• BASMADJİAN, Essai sur l’historia de la litterature ottomane, Paris, 1910. Beyânî, Tezkire, İstanbul Üniversitesi kütüphanesi, Türkçe yazmalar, Nr. 2568.
• Bursalı Mehmet Tahir Efendi, Osmanlı Müellifleri, İstanbul, 1972. DANİŞMEND, İsmail Hami; İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C.II, İstanbul, 1948.
• GİBB, E.J.V.; History of Ottoman Poetry, , London, 1965. Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’l- Ahbâr, İstanbul Üniversitesi kütüphanesi Türkçe yazmalar, Nr. 5959.
• Hamse-i Yahya, Millet Kütüphanesi, Ali Emiri, manzum, no: 982 / “Yusuf ve Zeliha” 1b-52b/ “Gülşen-i Envâr” 53a-80a / “Şâh u Gedâ” 81b-99b / “Kitab-ı Usûl”101b-131a / “Gencîne-i Râz” 132b-162a
• HADZİJAHİC, Muhammed; Jedan Napoznati Tuzlanski Hagiolojki Katalog, Sarajevo, 1980
• Hasan Beyzâde, Tarih, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, Nr. 2136 KALESHİ , Hasan; Seminari i kulturës shciptare për të huaj, Prishtinë, 1967
• KARAHAN, Abdülkadir; Figanî ve Divançesi, İstanbul Ünivesitesi Edebiyat Fakültesi yayını, İstanbul, 1966. KAYA, İ.Güven; Dukaginzâde Yahya Beg’in Sanatı (Basılmamış doktora tezi), Priştine 1985.
• Kafzâde Fâizî, Züdetü’ş-şuarâ, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe yazmalar, Nr. 1646.
• Kara Çelebizâde Abdülaziz, Süleymannâme, Mısır, 1248. Katip Çelebi, Keşfü’z-zünûn, Maarifmatbaası, İstanbul I. Cilt 1941, II.Cilt 1943.
• Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-şu’arâ, I-II, (hzl.: İbrahim Kutluk), Türk Tarih Kurumu basımevi, Ankara, 1989.
• KRİMSKİ, İstoriya Turtsii i literaturi ot ratsveta do naçala upadk, Moskova, 1910. Latîfî, Tezkire-i Latîfî, İkdam matbaası, İstanbul, 1314
• MEB İslam Ansiklopedisi, C. 13 “Yahya Bey” maddesi, (hzl.: Mehmet Çavuşoğlu), s. 343-347.
• MEB İslam Ansiklopedisi, C. 4, “Figanî” maddesi, (hzl.: Fuat Köprülü, s. 630-631).
• Mehmet Süreyyâ, Sicill-i Osmani, İstanbul, 1308.
• Muallim Naci, Esâmî, İstanbul, 1308.
• Müstakimzade Süleyman Sadettin, Mecelletü’n-Nisab, Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi, no: 628.
• Peçevî, Tarih, İstanbul, I. Cilt 1281, II. Cilt 1283.
• Riyâzî, Riyâzîü’ş- Şuâra, İstanbul Üniversitesi Kütüpnanesi, Türkçe yazmalar, Nr.6169.
• Sehî Beg, Hişt Behişt, Haz. Günay Kut (tıpkıbasım), Harvard University Printing Office, 1978.
• Solakzâde, Tarih, İstanbul, 1298.
• Şemseddin Sâmi, Kamusü’l-Âlâm1-6, İstanbul, 1316 .
• TANPINAR, Ahmet Hamdi; XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1956, s. XXIII. Yahyâ Bey, Divân, Tenkitli basım, (hzl.:. Mehmet Çavuşoğlu), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi yayınları, İstanbul, 1977.