OSMANLI DÖNEMİNDE MISIR’DA YAŞAMIŞ DİVAN ŞAİRLERİ

Year 2009, Volume: 15 Issue: 39, 651 - 670, 01.03.2010

Rıza Oğraş

Abstract

Göç kültürünün her alanda olduğu gibi Divan şairleri arasında da önemli
bir yeri vardır. Bazen isteyerek ve bazen istemeyerek şairler yaşadıkları
bölgeden ayrılmış ve başka mekânlarda hayatlarını devam ettirmişlerdir.
Mısır’a göç eden Divan şairlerinin büyük bir kısmının memuriyet
görevi, tayin, davet edilme, seyahat ve şairliğini duyurma hevesi gibi
sebeplerle göç ettikleri görülmektedir. Tezkireler ve diğer kaynaklardan
taranan 3700 şairin biyografilerinden hareketle yapılan tespitlerde 9 şairin
Mısır’da doğduğu, 65 şairin Mısır’da öldüğü, 29 şairin Mısır’da eğitim
gördüğü, 188 şairin Mısır’da resmî görev için bulunduğu anlaşılmaktadır.
Mısır’da kültür ve sanat faaliyetlerinin sürdürülmesinde rol oynayan edebî
mahfillerin oluşmasında, Mısır’da yaşamış Divan şairlerinin önemli bir payı
vardır.
Tespit edilen şairlerin yaşadıkları yıllar, meslekî konumları, dünya
görüşleri, sanat anlayışları, yazdıkları eserler ve göç etme sebepleri gibi
değişkenler gözönünde bulundurularak Mısır’ın Türk edebiyatı içerisindeki
yeri, etkisi ve önemi ortaya konmaya çalışılmıştır.

Keywords

Mısır, Divan şairi, Türk edebiyatı, Osmanlı

References

• ABDÜLKADİROĞLU, Abdülkerim, İsmail Beliğ Nuhbetü’l-âsâr li Zeyl-i Zübdeti’l-eş’âr, AKMB Yayınları, Ankara, 1999.
• AKAY, Mehmet, İbrahim Gülşenî’nin Divanı Metin-Dil Husussiyetleri-Sözlük, (Basılmamış Doktora Tezi) Selçuk Üniversitesi, Konya, 1996
• ARSLAN, Mehmet, Mecma-ı Şu`arâ ve Tezkire-i Üdebâ, Sivas, 1994.
• AYAN, Hüseyin, Tezkireler, Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Edebiyat Bölümleri Ders Notları: 60, Erzurum, 1984.
• Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, Meral Yayınevi, İstanbul, 1975.
• ÇAPAN, Pervin, Mustafa Safâyî,Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-âsâr min fevâ’idi’l- eş‘â)r, Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara, 2005.
• ERDEM, Sadık, Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara, 1994.
• Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye (Hazırlayan: İlhan Genç), Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı: 220, Ankara, 2000
• İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şâirleri, Dergâh Yay., İstanbul, 1988.
• İNCE, Adnan, Tezkire-i Sâlim, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, 1977.
• İPEKTEN, Halûk, İsen, Mustafa, Kılıç, Filiz, Aksoyak, Hakkı, Eyduran, Aysun, Şair Tezkireleri, Grafiker Yayınları, Ankara, 2002.
• _________, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu, Turgut Karabey, Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: 942, Ankara, .
• İSEN, Mustafa, Künhü’l-Ahbâr’n Tezkire Kısmı, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Yayını-Sayı: 93 Tezkireler Dizisi-Sayı: 2, 1994.
• __________, Ötelerden Bir Ses, Akçağ Yayınları, Ankara, 1997.
• __________, Usûlî Divanı, Akçağ Yayınları: 51, Ankara, 1990.
• KILIÇ, Filiz, XVII. Yüzyıl Tezkirelerinde Şair ve Eser Üzerine Değerlendirmeler, Akçağ Yayınları, Ankara, 1998.
• Komisyon, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergâh Yayınevi, İstanbul.
• Komisyon, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, AKMB Yayınları, Ankara.
• LEVEND, Agâh Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi, I, Ankara Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1973.
• OĞRAŞ, Rıza, Esad Mehmed Efendi ve Bağçe-i Safâ-endûz’u, Burdur, 2001.
• ÖNGÖR, Sami, Coğrafya Sözlüğü, MEB Yayınları, İstanbul, 1961.
• Sâkıb Dede, Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân, Mısır, 1283.
• TUMAN, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî (Hazırlayanlar: Cemal Kurnaz-Mustafa Tatçı), Bizim Büro Yayınları, Ankara, 2001.
• YILMAZ, Kâşif, Güftî ve Teşrîfâtü’ş-şuarâsı, AKMB Yayınları, Ankara, 2001.