NAHÇIVAN OLAYLARI VE GENERAL ANDRANİK OZANYAN’IN NAHÇIVAN’DAKİ KATLİAMI (Arşiv Belgelerinin İzinden)

Year 2012, Issue: 47, 277 - 301, 05.07.2012

Beşir Mustafayev

Abstract

1905 yılının Mayıs ayında Nahçıvan’da
Azeriler ve Ermeniler arasında bir huzursuzluk
meydana geldi. Bölgede Ermenilerin elinde
silahların bulunduğu ve Azerilere saldıracağı
haberleri yayıldı. Nahçıvan Bölgesi,
Ermenistan’ın Sisyan Bölgesine önemli bir geçit
yeriydi. Ermeniler buradan kolayca asker
toplaya bilirlerdi. Nitekim öyle de olmuştur. O
dönemde Nahçıvan’da 2 bin Ermeni, 6 bin
Azeri, çevre köylerde ise 33 bin Ermeni ve 65
bin Azeri yaşamaktaydı. Toprak sahiplerinin
çoğu Azeriler idi. Öte yandan Nahçıvan’da o
dönemde Rus otoritesi tam anlamıyla
kurulmamıştı. Bölgede daha çok köylüler
arasında zaman-zaman çatışmalar meydana
gelmekteydi. Bu çatışmalar sürdükçe Ermeniler
iç ve dış güçlerin desteğini yanlarına alarak
örgütlenme yoluna girmişlerdir. Özellikle
Hınçak ve Taşnaksütyun örgütünün ortaya
çıkışına kadar Mavera-yı Kafkas’ta barış ve
emniyet hâkim durumda idi. Bu coğrafyada
Türklere uygulanan kanlı mezalimlerin izlerini
bile hatırlayan yoktu. Ermeniler ve Türkler
yüzyıllar boyu bir arada yaşadılar. Oysa Hınçak,
Bolşevik ve Taşnaklar geldiler, ırkçılık
tohumlarını saçarak, sırf Ermenistan için
Ermenilerden meskûn bir toprak parçası
oluşturmak istediler. Nahçıvan, Karabağ ve
Zengezur’u Ermenistan’a birleştirmek vazifesine üstlenen Andranik Ozanyan, 1918’de bu yönde
faaliyetlerine hız vermiştir. Tüm bunlar
sonucunda halksız bir toprakta, topraksız bir
halk (Ermenileri) oluşturuldu.

Keywords

Kuzey Azerbaycan, Ermeni, Nahçıvan, Andranik, Mezalim