Cevrî’nin Mesnevi Nazım Şekliyle Yazılmış Bilinmeyen Bir Manzumesi Üzerine

Year 2018, Issue: 62, 1 - 20, 31.05.2018

Haluk Aydın

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3795

Abstract

Cevrî İbrahim Çelebi, 17. yüzyıl klâsik Türk edebiyatının önde gelen şairlerinden biridir. Şair üzerine birçok çalışma yapılmış, hayatı ve edebî kişiliği ortaya çıkartılmıştır. Divanı’ndan başka çok sayıda telifi de olan şairin mesnevi nazım şekliyle yazmış olduğu müstakil eserleri de vardır. Bu çalışmada, Cevrî’ye ait olan, mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış ve bugüne kadar yayımlanmamış bir manzumesi konu edilmiştir. Manzume, mesnevilerin tertip özelliklerini içermemesi ve 67 beyitten oluşması sebebiyle müstakil bir eser olarak değerlendirilecek yapıda değildir. Konusu bakımından hiciv türünde değerlendirilebilecek şiir, hicvedilen şahsın dilinden yazılması dolayısıyla farklı bir üslûp özelliği göstermektedir. 17. yüzyılın önde gelen şairlerinden Nef’î’nin hicvettiği bir şahsı konu alan manzume, hicvedilen şahsın Nef’î’ye cevabı niteliğindedir. Manzumede Cevrî’nin kullandığı hakaret içerikli kelimeler, şairin bilinen üslûbuna ve Divan’ında kullandığı kelime kadrosuna hiç benzemeyen bir tarzdadır. Bu çalışmada, söz konusu şiir metninin çevriyazısı yapılmış ve içeriği hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Cevrî’nin bilinen üslûbu ile bu şiirdeki üslûbu arasında bir karşılaştırma yapılmıştır.

Keywords

Cevrî, Mesnevi, Hiciv

On The Cevri's Unknown Poem That Written in the form of Masnavi

Abstract

Cevrî Ibrahim Celebi is one of the leading poets of 17th century classical Turkish literature. Many studies have been done on his works, revealing his life and literary personality. Apart from the Divan, there are also independent works written in the form of masnavi poetry. In this study, a poem written in the form of masnavi belong to Cevri and not published up to date will be given evaluated. The poetry cannot be evaluated separate works because it does not conform to the regulatory features of masnavies and it is composed of 67 couplets. The work of satire type poem displays different style features because they are written in the language of the satirical person. The poem, which is about a person who is satirized by Nef'î who one of the leading poets of the 17th century, is an answer the satirical person to Nef'î. İn the poem, insulting words used by Cevrî, is unlike Cevrî’s style and his used words of the Divan. In this study, the poetic text was transferred to today's letters and information of its content was given. Moreover, a comparison between the known style of Cevrî and this poem style was made.

Keywords

Cevrî, Masnavi, Satire

References

• Akkuş, Metin (1993). Nef’î Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları. Akkuş, Metin (1998). Hicvin Ankâları Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ (İnceleme-Karşılaştırmalı Seçme Metinler), Ankara: Akçağ Yayınları. And, Metin (2008). Minyatürlerle Osmanlı-İslâm Mitologyası. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Ayan, Hüseyin (1981). Cevrî Hayâtı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkidli Metni. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. Aydın, Haluk (2010a). Cevrî Divanı’nın Tahlili. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Balıkesir. Aydın, Haluk (2010b). “Cevrî Divanı’nın Fahri Bilge Nüshasında Yer Alan Neşredilmemiş Şiirler” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 13, Sayı: 23, s. 208-209. Cevrî, Divan. 06 Mil Yz. FB 382. Genç, İlhan (2000). Esrâr Dede Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye İnceleme – Metin. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Gölpınarlı, Abdülbâki (2006). Mevlevî Âdab ve Erkânı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi. İnan, Abdülkadir (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Kuğu, Mustafa (2006). Tezkiretü’l-Evliyâ (Giriş, Metin, İndeks). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Ögke, Ahmet (2008). “Mevlânâ’nın Mesnevisi’nde “Öküz” Metaforu” Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Yıl 9, Sayı: 22, ss. 9-22. Pala, İskender (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları. Uludağ, Süleyman (2001). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. Ankara: Kabalcı Yayınevi. Uzunçarşılı, İ. Hakkı (2003). Osmanlı Tarihi XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna Kadar. III. Cilt, 2. Kısım (6. basım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ünver, İsmail (1991). “Övgü ve Yergi Şairi Nef’î”, Ölümünün Üçyüzellinci Yılında Nef’î. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.