Kayum Miftakov’un “Kırgız Halk Edebiyatını Derleme Yöntemleri” Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme

Year 2018, Issue: 62, 147 - 162, 31.05.2018

Serdar Şimşek

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3893

Abstract

Türkistan sahasında yaşayan Türk boylarının sözlü kültür geleneğine ait ürünlerin derlenmesi ve incelenmesi ile ilgili çalışmalar, Çarlık Rusya döneminde başlamış, daha sonra SSCB’nin kurulmasıyla birlikte gelişerek devam etmiştir. Söz konusu sahada yaşayan Türk boylarından Kırgız Türklerine ait folklor ürünlerinin derlenmesi ve incelenmesi ile ilgili çalışmalar da aynı dönemde gelişme kaydetmiş, bu araştırmalar muhtelif bilim adamları ve araştırmacılar tarafından yürütülmüştür.
Sovyet döneminin ilk yıllarında başlatılan Kırgız folklor araştırmalarında daha ziyade derleme faaliyetlerine ağırlık verilmiştir. Bu dönemde yaptığı folklor araştırmalarıyla tanınan Kayum Miftakov, Kırgız Türklerinden muhtelif sözlü edebiyat ürünleri derlemiş ve çeşitli folklor meseleleri üzerine eserler vermiş önemli araştırıcılardan biridir. Miftakov’un kaleme aldığı eserlerden biri de derleme faaliyetlerinde kullanılması gereken metotları açıkladığı “Kırgız Halk Edebiyatını Derleme Yöntemleri” adlı eseridir. Bugün Kırgız İlimler Akademisi El Yazmaları Bölümünde muhafaza edilen bu eser, alanında yazılan ilk teorik eserlerden biri olması ve dönemin derleme faaliyetlerinde uygulanan metotlar hakkında bilgi vermesi açısından son derece önemlidir. Bu makalede, ilk olarak Kayum Miftakov’un hayatı, derleme faaliyetleri hakkında bilgi verilmiş ve daha sonra “Kırgız Halk Edebiyatını Derleme Yöntemleri” adlı eseri incelenmeye çalışılmıştır.

Keywords

Kayum Miftakov, Kırgız Folkloru

An Examination of the Kaygum Miftakov's Kirghiz Folk Literature Review Methods

Abstract

The first studies on the compilation and examination of the products of the oral tradition of the Turkish boilers living in the Turkistan in the 19th and 20th centuries the tsarism started in the Russian era and continued with the establishment of the USSR. The work of compiling and examining the folklore products of the Kyrgyz Turks, one of the Turkish seas living in the region, was carried out by various scientists and researchers in the same period.
In the Soviet-era Kirghiz folklore researches, the focus was on compilation activities. Kayum Miftakov, known for his research in this period, is a prominent researcher who has compiled various oral literary works and has contributed works on various folklore issues. One of the works that Miftakov received was the work titled "Methods of Compiling Kyrgyz Folk Literature", which explains the methods to be used in compilation activities and shows the principles that compilers should follow. This work, which is preserved in the Kyrgyz Science Academy's Handwriting section today, has a very strict design because it is the first work written in its field. In this context, Kayum Miftakov will be informed about his life, compilation activities and will try to examine his method of compiling Kyrgyz Folk Literature, which includes methods and principles to be used in compilation activities

Keywords

Kayum Miftakov, Kırghız Foklore

References

• Bayciyev, Mar (2004). “Manas Destanı Kalbimin Ağrısıdır” (akt. Doğan Gürpınar), Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. VI, S. 12, s. 57-83. Daşman, Ali (2014). “Kırgızistan’da Başkurt Bir Akın: Kayum Miftakov”, VIII. Milletlerarası Türkoloji Kongresi 30 Eylül-4 Ekim 2013, s. 553-570. Goldstein, Kenneth S. (1983). Sahada Folklor Derleme Metotları, (çev. Ahmet E. Uysal) 2. Baskı, Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, Ankara. Güngör, Ebubekir (2013). Bozkırda Bir Ceditçi: Kırgızistan’ın Rehberi Moldoke İşenaali Arabayev, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul. İbraimov, Kuttugali (1987). Ibırayım Abdırahmanov, İlim Basması, Frunze. Karaseyev, Huseyin (2001). Huseyin Naama (Baştan Ötköndör), Kırgızıstan Basma Üyü. Manas Enstiklopediyası (1995). I-II.Tom. Bişkek. Miftakov, Kayum (1921). Kırgız Kalk Adabiyatının Cıynoo Coldoru, Kırgız İlimder Akademiyası Kol Cazmalar Fondu, İnv.No: 420 (1467). Musayev, Samar (2004). “Sagımbay Orozbak Uulu”, Kırgız Adabiyatının Tarıhı, II. Tom, Ekinçi Basılışı, Bişkek, s. 194-265. Musayev, Samar (2012). “Manastaanuu İliminin Kalıptanışı cana Önügüşü”, Kırgız Adabiyatının Tarıhı, VIII. Tom, Bişkek, s. 35-56. Özdemir, Emin (2009). Kazak Kültürel Hayatında Tatarların Etkisi ve Kazak Ceditçiliğinin Gelişimi“, Bilg, Sayı:48 s. 157-176. Özkan, İsa (2012). “Siyasi Mücadeleden İlmi Çalışmalara, Bir Bilginin Hayat Hikâyesi: Abdülkadir İnan“ Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsünün 50. Yılına Armağan, 50.Yıl Sempozyumu Bildirileri, TKAE Yay. Ankara, s. 51-99. Temur, Nezir (2011). Folklor ve İdeoloji: Sovyetler Birliği Döneminde Kırgızistan’da Folklor Politikaları ve Çalışmaları 1917-1958, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara. Tokombayeva, Anar (1973). “Kırgız El Oozeki Çıgarmaçılıgın Cıynoo cana İzildöö Tarıhı”, Kırgız Elinin Oozeki Çıgarmaçılık Tarıhının Oçerki, İlim Basması, Frunze, s. 16-33. Tokombayeva, Anar (1988). “Kayum Miftakov-Kırgız Folklorunun Cıynooçusu cana İzildööçüsü” Ala Too, s. 125-129. Tokombayeva, Anar (1991). Kayum Miftakov, İlim Basması, Frunze. Yıldız, Naciye (1995). “Wilhelm Radloff, Hayatı, Eserleri, Manas Destanı”, Türk Kültürü, S.384, s. 205-223.