Shades of Black in Fuzûlî’s Divan

Year 2020, Issue: 69, 1 - 60, 30.09.2020

Erdoğan Uludağ

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4400

Abstract

Fuzûlî is one of the first poets that comes to mind in Divan Literature. Power in his poetry has impressed the other poets, whom after then him, and continues to impress.
Fuzûlî, a poet of love and suffering, has quite a wide world of dreams. He made use of almost all colors while describing his emotions, thoughts and dreams; however, however, he used some colors more than the others. Red, black and green colors stand out more than the other ones in Fuzûlî Divanı. But of these three colors, it is noteworthy that the color “black” was used the most. The poet sometimes appeals to his lover's happiness, which is darkened with her suffering, and sometimes he refers to the black smoke coming out of his lung burning with pain. It is seen that the color black is always dominant in the couplets in which the poet tells about his bad condition as a result of his suffering and pain.
The poet had a life full of suffering under the influence of the environment in which he was born and raised. He had a difficult life because he did not see the value and reputation he deserved. Having written his poems in such a mood, Fuzûlî's point of view on the world is also full of pessimism and despair. This mood also reflected to the subjects he worked on in his poems and the colors he chose. The reason why red, which is the color of love and anguish, and black, which is the color of a pessimistic mood, are used more than other colors in Fuzûlî's poems can be explained in this way.
In this study, the Fuzûlî Divanı was examined and the black and black-like colored elements in his poems were determined. What features and how Fuzûlî used the black colored elements were revealed and evaluations were made on them.

Keywords

Divan Poetry, Fuzûlî, Fuzûlî’s Divan, black.

Fuzûlî Divânı'nda Siyah Renkli Unsurlar

Abstract

Fuzûlî, Divân şiiri denildiğinde ilk akla gelen şairlerden birisidir. Şiirindeki kudret, kendinden sonraki şâirleri etkilemiştir ve etkilemeye devam etmektedir.
Aşk ve ıztırap şairi olan Fuzûlî’nin çok geniş bir hayal dünyası vardır. Duygu, düşünce ve hayallerini anlatırken hemen hemen bütün renklerden yararlanmıştır; ancak bazı renkleri diğerlerinden daha fazla kullanmıştır. Fuzûlî Divanı’nda kırmızı, siyah ve yeşil renkler diğer renklere göre daha fazla ön plana çıkar. Fakat bu üç renk arasından “siyah” rengin en fazla kullanılmış olması dikkat çekicidir. Şair bazen sevgilinin cefalarıyla kararan bahtına seslenir, bazen çektiği acılarla yanan ciğerinden çıkan kara dumanlardan dem vurur. Aşığın çektiği eza ve cefalar sonucunda içinde bulunduğu kötü durumu anlattığı beyitlerde daima siyah rengin hâkim olduğunu görülür. Şairin doğup büyüdüğü çevrenin de etkisiyle acılarla dolu bir hayatı olmuştur. Hak ettiği değeri ve itibarı görmediği için zor bir hayat yaşamıştır. Şiirlerini bu halet-i ruhiye ile yazan Fuzûlî’nin dünyaya bakış açısı da karamsarlık ve umutsuzluk doludur. Bu ruh hali onun şiirlerinde işlediği konulara ve seçtiği renklere de yansımıştır. Fuzûlî’nin şiirlerinde aşk ve ıztırabın rengi olan kırmızının ve özellikle karamsar bir ruh halinin rengi olan siyah rengi diğer renklere oranla daha fazla kullanmasının sebebi bu şekilde izah edilebilir.
Bu çalışmada Fuzûlî Divanı taranmış ve şiirlerinde kullandığı siyah ve siyaha yakın tondaki renkli unsurlar tespit edilmiştir. Fuzûlî’nin siyah renkli unsurları hangi özellikleriyle ve nasıl kullandığı ortaya konmuş ve üzerlerinde değerlendirmeler yapılmıştır.

Keywords

Divan Şiiri, Fuzûlî, Fuzûlî Divanı

References

• Akün, Ömer Faruk (1994). “Dîvân Edebiyatı”, TDVİA, C.IX, İstanbul, 389–424.
• Akyüz, Kenan vd. (1958). Fuzûlî Divânı, Ankara: İş Bankası Yayınları.
• Arseven, Celal Esad (1983), Sanat Ansiklopedisi, I-IV, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• Aydın, Halûk (2010). Cevrî Divânı’nın Tahlili, Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi.
• Cebecioğlu, Ethem (2005). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Anka Yayınları.
• Çavuşoğlu, Mehmet (1971). Necâtî Bey Dîvânı’nın Tahlili, İstanbul: MEB. Yayınları.
• Çelebioğlu, Amil (1988). “Fuzûlî’nin Bir Beyti Üzerine Bazı Düşünceler” Osmanlı Araştırmaları VII-VIII, 199-210.
• Demir, Nurettin (2004). “Kâkül”, Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 23-24.
• Demir, Recep (2016). Divân Şiirinde Renkler, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Deniz, Sebahat (2004). “Divân Şiiri Güzelinin Saç Şekli”. Saç Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 262-314.
• Devellioğlu, Ferit (1988). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi
• Eren, Abdullah (2008). “Bâkî Dîvânı’nda Kırmızı Renk”, Atatürk Ünv. Türkiyât Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 37, 31-68.
• Erünsal, İsmail (1988). “Mu’îdî’nin Miftâhu’t-Teşbîh’i”, Osmanlı Araştırmaları: VII-VIII, (Ayrı basım), 215-272.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1977). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri, İstanbul: İnkılâp ve Aka Yayınları.
• Güfta, Hüseyin (2009). “Bâkî Divânı’nda Siyah Renkli Unsurlar”, Turkish Studies, 4/8, 1314-1373.
• Gürbüz, Mehmet (2010). “Şiir Semasının Yegâne Yıldızı; Güzeller Sultanı” Turkish Studies, 5/3, 242-257.
• Hacıeminoğlu, Necmettin (1972). Fuzûlî, İstanbul: Toker Yayınları.
• İpekten, Halûk (1988). Fuzûlî, Hayatı, Edebî kişiliği, Eserleri ve Bazı Şiirlerinin Açıklamaları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi. Fen-Edebiyat Fakültesi yayınları.
• Kanat, Akın (2001). Renk ve Duyu Psikolojisi, İzmir, İlya Yayınları.
• Karabey, Turgut vd. (1994). Enîsü’l-Uşşâk (Klasik Doğu Edebiyatlarında Sevgiliyle İlgili Mazmunlar), Ankara: Ecdad Yayınları.
• Karahan, Abdülkadir (1995). Fuzûlî, Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı yayınları.
• Karçebaşı, Sinem (2010). Şeyhülislâm Yahyâ’nın Gazellerinde Âşığa ve Sevgiliye Ait Unsurlar, Yüksek lisans tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Kılınç, Abdulhakim (2017). Fuzûlî’nin Türkçe Divanı Edisyon Kritik ve Konularına Göre Fuzûlî Divanı, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Koçu, Reşad Ekrem (1967), Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2002). “Eski Şiirimizin Nâdîde Güzelleri”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 11, 161–168.
• Kurnaz, Cemal (1987). Hayâlî Bey Divânı Tahlîli, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Levent, Agâh Sırrı (1980). Dîvân Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Lings, Martin (2003), Simge ve Kökenörnek Oluşum Anlamı Üzerine, (Çev. Süleyman Sahra) Hece Yay., Ankara.
• Onan, N. Halil (1989), İzahlı Dîvân Şiiri Antolojisi, İstanbul: MEB Yayınları.
• Onay, Ahmet Talat (1992). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzâhı, (Haz.: Cemal Kurnaz), Ankara: TDV. Yayınları.
• Öntürk, Ahmet (2017). “Dîvân Şiirinde Renkler”, Ulakbilge, V/12, 973-982.
• Öztoprak, Nihat (2010). “Dîvân Şiirinde Giyim Kuşam Üzerine Bir Deneme”, Divân Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 4, ss. 103-154.
• Öztoprak, Nihat (2004). “Dîvân Şiirinde Güzelin Saç Rengi”, Saç Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 240-261.
• Öztürk, Sevinç (2011). Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’nda Renkler, Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi.
• Pala, İskender (1989). Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sefercioğlu, M. Nejat (1981). Fuzûlî Divânı’nda Sevgilinin Fizikî Yapısıyla İlgili Özellikler, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Sefercioğlu, M. Nejat (2001). Nev’î Divânı’nın Tahlîli, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şerâfeddîn Râmî (2005). Âşıkların Sevgilisi, (Haz: Mustafa Fidan, Habib Derzineversî), Lefkoşa: Akdeniz Haber Ajansı Yayınları.
• Şemseddîn Sâmî (2002) Kâmûs-ı Türkî, İstanbul; Çağrı Yayınları.
• Tanyıldız, Ahmet (2009). “Sevgilide Güzellik Unsuru Olarak Saç”, Turkish Studies, 4/2, 975-992.
• Tarlan, Ali Nihat (1985). Fuzûlî Divânı Şerhi, 3 C., Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Tarlan, A. Nihat (2004). Şeyhî Dîvânı’nı Tetkik, Ankara: Akçağ Yayınları
• Tolasa, Harun (1973). Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Atatürk Üniversitesi, FEF. Yayınları, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Uğur, Efsun Yılmaz (2009). Klâsik Türk Şiirinde Renkler, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi.
• Uludağ, Erdoğan (2020). “Bir Güzellik Unsuru Olarak Fuzûlî’nin Gazellerinde Saç” Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (ESTAD), 3/1, 241-294.
• Uludağ, Erdoğan (2016). “Fuzûlî’nin Gazellerinde Bir Güzellik Unsuru Olarak Yanak” Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSD) (Prof. Dr. Turgut Karabey Armağanı Özel Sayısı), ÖS-III: 15-68.
• Uludağ, Süleyman (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Uymaz, Hakan (2013). Fuzûlî’nin Türkçe Dîvânı’nda Renklerin Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Elâzığ: Fırat Üniversitesi.
• Yağcıoğlu, Songül A. (2009). Fuzûlî ve Bâkî Divânlarının Karşılaştırılması, Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Yesirgil, Nevzat (1952). Fuzûlî, Hayatı, Sanatı, Şiirleri. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Yıldırım, Ali (2006). “Renk Simgeciliği ve Şeyh Gâlib’in Üç Rengi”, Millî Folklor, 72, 129-140.
• Yılmaz, H. Kâmil (2012). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Yılmaz, Mehmet (1992). Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Yontar, M. Hanefi (1995). Kadı Burhaneddîn Divânı’nın Tahlîli, Doktora Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Zavotçu, Gencay (2013). Klasik Türk Edebiyatı Sözlüğü, İstanbul: Kesit Yayınları.