Baghdad Khatun in İlkhanate History (Her Life and İmpact on The Political Life)

Year 2021, Issue: 72, 265 - 276, 05.09.2021

Cem Tüysüz

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4548

Abstract

Amir Chupan who rose to the office of military commander at Ilkhanate State and his daughter Baghdad Khatun who married to Sultan Abu Sa’id had prominent roles in political and social history of the Ilkhanate State. Particularly, political and military successes of Amir Chupan during the reign of Ilkhanate Sultan Abu Sa’id, his authority in government must be studied in detail.
Desire of Sultan Abu Sa’id to marry Baghdad Khatun ignoring the social ethics and following events became determining factors in destiny of Ilkhanate State.
In this study, the authors tried to display private life of Baghdad Khatun in a way that it politically and socially impacts the Ilkhanate State.
The authors tried to go beyond sole historicity in Baghdad Khatun-Abu Sa’id event that they studied and discuss attitude displayed by governing and bureaucratic circles against this event in its sociologic and cultural dimension

Keywords

Baghdad Khatun, Amir Chupan, Sultan Abu Sa’id

İlhanlı Devleti Tarihinde Bağdad Hatun (Hayatı ve Siyasi Yaşama Etkileri)

Abstract

İlhanlı Devletinde Emiru’l-umera’lık görevine kadar yükselmiş olan Emir Çoban ve Sultan Ebu Said ile evlenen kızı Bağdad Hatun, İlhanlı Devletinin siyasi- sosyal tarihinde önemli bir konuma sahiptirler. Özellikle Emir Çoban’ın İlhanlı Sultanı Ebu Said dönemdeki siyasi ve askeri başarıları, devlet yönetimindeki otoritesi ayrıntıları ile araştırılması gereken bir konudur.
Sultan Ebu Said, toplumsal etik kuralları göz ardı ederek Bağdad Hatun’a sahip olma ihtirası ve sonrasında yaşanan gelişmeler İlhanlı Devletinin siyasi kaderinde belirleyici bir faktör olmuştur.
Çalışmamızda, Bağdad Hatun’un özel yaşamının, siyasi ve sosyal açıdan İlhanlı Devletini etkileyen yönünü ortaya koymaya çalıştık.
İncelememiz de Bağdad Hatun-Ebu Said olayına salt bir tarihi gerçeklik penceresinden bakmamaya, sosyolojik ve kültürel boyutlarıyla, yönetici ve bürokrat kesiminin bu duruma karşı sergilediği tutumu da yansıtmaya çalıştık. Bu durumun ayrıntılı bir incelemesi ve eleştirisinin yapılması gerekmektedir.

Keywords

Bagdad Hatun, Emir Çoban, Sultan Ebu Said

References

• Ali-zade, Abdu’l-Kerim, Soçialno-Ekonomiçeskaya i Politiçeskaya İstoriya Azerbaycana XII-XIV vv. Bakü 1956.
• Àskallânî, Şahabe’d-dîn ibn-i Hâcer, ed-Dureru’l-kâmine fi `Âyân el-mieye es-sâmine: I-VI, neşr. Muhammed Sayed Câd el-Hak, Kahire, 1966.
• Àzzâvî, Abbas, Târîhu’l- Ìrâk Beyne’l–ihtilâleyn: I-III, Bağdad, 1936-1939
• B. Z. Priyev, Hülagülar Devletinin Tenazülü Devrinde Azerbaycan, Bakü 1978.
• Benâketî, Fahrû’d-dîn Ebû Süleyman b. Tacu’d-dîn, Ravzatu evlâu’l-elbâb fî màrifeti’t-tevârîh ve’l- ensâb, neşr. Càfer Şi`âr, Tahran, 1348 hş.
• Beyani, Şirin, Târîh-i Âl-i Celayir, Tahran, 1345 hş.
• Boyle, J. A. “Dynastic and Political History of the Ilkhans”, The Cambridge History of Iran: V/303-421, Cambridge, 1968.
• Browne, Edward G. A. Literary History of Persia: I-IV, Cambridge, 1969.
• Cheref Han Bidlisi, (1873) Cheref-Nameh, I-II, Far. Neşr. François Bernard Charmoy, St. Petersburg. Fr. Text: II/378.
• Cheref Han Bidlisi, Cheref-Nameh, (1860) Cheref-Nameh: I-II, Arap. Text. Neşr. V. Velıamınof-Zernof, St. Petersburg. Arp. Text: II/27.
• Çiftçi, Hasan, Klasik Fars Edebiyatında Hiciv ve Sosyal Eleştiri, Ankara 2002.
• Deguignes, Joseph, Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Tatarların Târîh-i Umumisi: I-VIII, Paris, 1756-1758, çev. H. Cahid Yalçın, İstanbul, 1923.
• Ebu’l-Kasım Abdullah b. Muhammed Ali Kâşânî, Târîh-i Olcaytu, neşr. Mahin Hambly, Tahran, 1348 hş.
• el- Eherî, Ebubekr el-Kutbî, Târîh-i Şeyh Uveys, neşr. J. B. Van Loon, Lahey, 1954.
• Fâikî, İbrahim, Azerbaycan der Mesîr-i Târîh-i İran: I-II, Tebriz, 1375 hş:
• Fasîh-i Havâfî, Ahmed b. Celaleddin Muhammed, Mucmel-i Fasîhî: I-III, neşr. Mahmud Ferruh, Meşhed, 1341 hş.
• Gökbilgin, Ö. “1313-1357 Yılları Arasında Altın Ordu Devleti”, AÜEFAD: IV-V /1972, (1-52).
• Ğanî, Kasım, Târîh-i Àsr-i Hâfız: I-II, Tahran, 1340 hş.
• Hâfız Âbrû, Zeyl-i Câmìu’t-tevârîh-i Reşîdî, neşr. Hânbâbâ Beyânî, Tahran, 1317 hş: Mîrhând, Muhammed Seyyid Burhaneddin Hâvendşâh Belhî, Târîh-i Ravzatu’s-safâ I-XII, neşr. Abbas Pervîz, Tahran, 1338 hş.
• Hâfız Huseyn-i Tebrîzî İbn-i Kerbelâî, Ravzatu’l–cinân ve Cennâtu’l-cinân: I-II, neşr. Càfer Sultan el- Karâî, Tahran, 1344 hş.
• Halîl b. Aybeg b. Άbdullâh Selāhu’d-Dîn Ebû’s-Safâ es-Safedî, A‘yânu’l-‘Asr ve A‘yânu’n-Nasr, www.alvaraq.com.
• Halîl b. Aybeg b. Άbdullâh Selāhu’d-Dîn Ebû’s-Safâ es-Safedî, el-Vâfî bi’l-Vefeyât, www.alvaraq.com.
• Hândmîr, Ğiyâsu’d-dîn Muhammed el-Huseynî, Târîh-i Habîbu’s-siyer fi Ahbâr-i Efrâd-i Beşer: I-IV, neşr. Muhammed Debîrsiyâkî, Tahran, 1362, hş.
• Howorth, Henry, H. History of The Mongols: I-IV, New York, 1876-1892
• İbn-i Battûta, Muhammed b. Abdullah Tancî, er-Rıhle, Farçaya çev. Muhammed Ali Muvehhed, (Sefernâme-i İbn-i Battûta I-II), 1376 hş.
• İbn-i Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed, el-`İber, Farsçaya çev. Àbdu`l-Muhammed Âyetî, (Târîh-i İbn-i Haldûn I-VI) Tahran, 1375 hş.
• İbn-i Tağrîberdî, Cemaleddin Ebi’l-Mahâsin Yusuf, en-Nucûmu’z-zâhire fî Mulûki Mısr ve’l-Kâhire: I-XVI, neşr. Muhammed Hüseyin Şemsu’d-dîn, Beyrut, 1992.
• İkbâl, Âştiyânî Abbas, Târîh-i Moğûl u Evâyil-i Eyyâm-i Teymûrî, Tahran 1312 hş:
• Kazvînî, Yahya b. Abdullatif, Kitab-i Lubbu’t-tevârîh, tıpkıbasım, Tahran, 1363 hş.
• Kemalu’d-dîn Àbdurrezzâk Semerkandî, Matlàu’s-sàdeyn ve Mecmàu’l-bahreyn, c. I, neşr. Àbdulhuseyn Nevâî, Tahran, 1372 hş.
• Konukçu, Enver, “Bağdad Hatun”, DAİ: IV/444.
• Lambton, Ann K. Landlord and Peasant in Persia, London, 1952, Farçaya çev. Menûçehr Emîrî, (Mâlik u Zâré der İran) Tahran, 1339 hş.
• Muhammed Hassan, Zekî, et-Tasvîr fî’l-İslam ìnd el-Furs, Kahire 1936, Farsçaya çev. Ebu’l-Kâsim Sahâb, Tahran, 1328 hş.
• Muhammed Hindûşâh Nahcevânî, Düstûru’l-kâtib fî Tàyîni’l-merâtib: I-II, neşr. A. A. Alizade, Moskova, 1976.
• Muhammed Hasan Han, Ìtimadu’s-saltana, Mirâtu’l-buldân: I-IV, neşr. Àbdulhuseyn Nevâî- Mîr Haşim Muhaddis, Tahran, 1366-1368 hş.
• Mustevfî, Hamdullah b. Ebibekr b. Ahmed, Târîh-i Guzîde, neşr. Àbdulhuseyn Nevâî, Tahran, 1362 hş.
• Mustevfî, Zeynu’d-dîn b. Hamdullah Mustevfî, Zeyl-i Târîh-i Guzîde, neşr. İrec Afşâr, Tahran, 1372 hş.
• Müneccimbaşı, Ahmed b. Lütfullah, Sahâyifu’l-ahbâr: I-III, çev. Şair Ahmed Nedim, İstanbul, h. 1285
• Nafiz, Rıdvan- Uzunçarşılı İ. Hakkı, Sivas Şehri, İstanbul, 1928.
• Özalp Gökbilgin, “1313-1357 Yılları Arasında Altınordu Devleti”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi: II/4, Ankara 1972: 1-52.
• Spuler, Bertold, Die Mongolen in Iran, Gottingen, 1939, çev. Cemal Köprülü, (İran Moğolları), Ankara, 1957.
• Sümer, Faruk, “İlhanlı Hükümdarlarından Abaka, Argun Hanlar ve Ahmed-i Celayir”, Bell. LIII/206, Ankara, 1989, LIII-206/196-197.
• Sümer, Faruk, “Anadolu’da Moğollar”, SAD I/1969, 1-147, Ankara, 1970.
• Şabânkâreî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Mecmaù’l- ensâb, neşr. Mîr Hâşim-i Muhaddis, Tahran, 1376 hş:
• Takıyuddin Ebul Abbas Ahmed b. Ali b. Abdulkadir el-Ubeydi Ahmed b. Alî el-Makrîzî, Kitâbus’-sulûk li Màrifeti Duvelu’l-mulûk: I-XII, neşr. Mustafa Zeyyâde-Saîd Àbdu’l-Fettâh Âşûr, Kahire, 1956-1973.
• Togan, A. Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1981.
• Togan, A. Zeki Velidi, “Azerbaycan”, İA: II/91-118: II/110.
• Turgal, Hasan Fehmi, “Camiu’d-Düvele Göre İlhaniler”, Konya Mecmuası, 2 (14-15), 864-885, Konya 1937: I/884.
• Uzunçarşılı, İ. H. “Emir Çoban Soldoz ve Demirtaş”, Bell. Ankara 1967, XXXI/124 601-646
• Vassaf, Şahâbu’d-dîn Abdullah b. Fazlullah Şîrâzî, Tecziyetu’l-emsâr ve Tecziyetu’l-âsâr, Muhammed Mehdî İsfahânî, tıpkıbasım, Tahran, 1338 h. ş.
• Wilber, Donald Newton, The Architecture of Islamic Iran The Ilkhanid Period, New Jersey 1955, Farsçaya çev. Abdullah Faryâr, (Mìmari-yi İslami-yi İran der Dovre-i İlhânân), Tahran 1346 hş.
• Zerrînkûb, Àbdulhuseyn, Donbâle-i Rûzgârân-i İrân, Tahran, 1375 hş.