Süne, Eurygaster integriceps Put. Zararının Bazı Buğday Çeşitlerinde Kalite Özelliklerine Etkileri

Year 2013, Volume: 44 Issue: 2, 161 - 168, 27.05.2015

Celalettin Gözüaçık Abdurrahman Yiğit

Abstract

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 2007-2009 yıllarında farklı ekosistemlerde bulunan 25 tarlada ve 10 buğday çeşidinde
yürütülen bu çalışma ile nimf+yeni nesil Süne ergini (YNSE) yoğunluklarının (ortalama 10 atrap) ekmeklik Bezostia, Ceyhan 99,
Cumhuriyet 75, Dariel, Gönen 98, Nurkent ve makarnalık Cosmidor, Fırat 93, Svevo ve Sarıçanak buğday çeşitlerinde zeleny
sedimantasyon (ZS), beklemeli zeleny sedimantasyon (BZS) (ml) ve glüten indeks (%) (Gİ) değerlerine olan etkileri araştırılmıştır.
Çalışmada ekmeklik buğday çeşitlerinde 3.2-70.0 nimf+YNSE /10 atrap yoğunluklarının şahite (Süne emgisiz) oranla ZS değerini
%4.8-50.8; BZS değerini %8.2-86.8 ve Gİ değeri de %1.3-60.0 oranlarında azalttığı ortaya konmuştur. Makarnalık buğday
çeşitlerinde ise 3.1-71.5 nimf+YNSE /10 atrap yoğunluklarının şahite (Süne emgisiz) oranla ZS değerini %8.9-25.0; BZS değerini
%16.0-65.4 ve Gİ değeri de %9.8-58.9 oranlarında azaltmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, kalite parametreleri esas alındığında
buğday çeşitlerinin Süne zararından farklı oranlarda etkilendiği görülmüş; Süne’den daha az etkilenen buğday çeşidi, Ceyhan 99’un
bu böceğin sorun olarak görüldüğü alanlarda yetiştirilmesinin uygun olacağı kanısına varılmıştır.

Keywords

Süne, Yoğunluk, Buğday çeşitleri, Zeleny sedimantasyon, Beklemeli zeleny sedimantasyon, Glüten İndeks

References

• Aja S., Perez J. & Rossel C. M. 2004. Wheat damage by Aelia spp. and Eurygaster spp.: Effects on gluten and water soluble compounds released by gluten hydrolysis. Journal of Cereal Science, 39:187-193.
• Anonim 2006. Tarımsal Yapı. T. C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara. 577 s.
• Anonymous 2002a. International association for cereal science and technology ICC Standart No:116.
• Anonymous 2002b. International association for cereal Science and technology ICC Standart No:155.
• Atlı A., Koçak N., Köksal H., Aktan B., Karababa E., Dağ A., Tuncer T., Dikmen B. ve Özkan Ş. 1988a. Süne (Eurygaster spp.) ve Kımıl (Aelia sp.) zararı görmüş tanelerin ekmeklik buğday kalitesine etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları,1988/2, Ankara, 23 s.
• Atlı A., Köksel H. ve Dağ A. 1988b. Unda Süne ve Kımıl zararının belirlenmesi için geliştirilen yöntemler ve bu yöntemlerin uygulanabilirliği üzerine araştırmalar. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları. Genel Yayın No: 1988/3, Arş. Yayın No:1988/2, Tarım Matbaası, 28 s, Ankara
• Atlı A., Koçak N. ve Aktan M. 1999. Ülkemiz çevre koşullarının kaliteli makarnalık buğday yetiştirmeye uygunluk yönünden değerlendirilmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu: 8-11 Haziran, Konya, s. 345-351
• Boyacıoğlu H. 1994. Ekmeklik ve makarnalık buğday kalitesi , un ve buğday kalite kontrol cihazları, un katkı maddeleri. Değirmencilik Eğitim
• Seminer Notları, İ.T.Ü. Kimya-Metalurji Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Kemal Kantar İthalat Pazarlama, ABP Ölçü Kontrol Sistemleri Ltd. Şti., 41s, İstanbul
• Çağlayan M. ve Elgün A. 1999. Değişik çevre şartlarında yetiştirilen ekmeklik buğday hat ve çeşitlerinin bazı teknolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Orta Anadolu’da hububat tarımının sorunları ve çözüm yolları sempozyumu, 8-11 Haziran, Konya, s. 513-518
• Dizlek H. 2010. Süne zararına uğramış ekmeklik buğdayların bazı niteliklerinin incelenmesi ve iyileştirilmesi olanakları üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora tezi, 252 s.
• Elgün A., Ertugay Z., Certel M. ve Kotancılar H. G. 2002. Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolu ve laboratuvar uygulama kılavuzu (Düzeltilmiş 3. Baskı). Atatürk Üniversitesi Yayın No: 867, Ziraat Fakültesi Yayın No: 335, Ders Kitapları Serisi No: 82, 245 s, Erzurum.
• El-Haramein F. J., Williams P. & Rashwani A. 1984. A simple test for the degree of damage caused in wheat by Suni Bug (Eurygaster sp.) infestation. Rachis 3 (1):11-12.
• Every D., Farrell J. A., Stufkens M. W. & Wallace A. R. 1998. Wheat cultivar susceptibility to grain damage by the New Zealand wheat bug, Nysius huttoni, susceptibility to the effects of bug proteinase on baking quality. Journal of Cereal Science, 27: 37-46. and cultivar
• Kınacı G. 1997. Çevre ve Bbiyotik faktörlerin Orta Anadolu’da üretilen bazı buğday çeşitlerinin kalitelerine etkileri. 2. Un- Bulgur ve Bisküvi Sempozyumu: 28-30 Mayıs, Karaman, s. 127-134.
• Kınacı G. ve Kınacı E. 2004. Kırgız 95 kışlık buğday çeşidinde sedimantasyon, glüten gübrelerinin etkisi. Akdeniz Üniviversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17 (1): 75-80. indeksine yaprak
• Kretovich V. L. 1944. Biochemistry of the damage to grain by the wheat- bug. Cereal Chemistry, 21 (1): 1-16.
• Lorenz K. & Meredith P. 1988. Insect damaged wheat: effects on starch characteristics. Starch/Staerke, 40 (4):136-139.
• Paulian F. & Popov C. 1980. Sunn Pest or Cereal Bug (E. HAFLIGER editör). Wheat, Ciba-Geigy, Basel, p. 69-74.
• Pomeranz Y. 1987. Modern cereal science and technology. VCH Publishers, Inc., Washington, U.S.A., p. 486.
• Pyler E. J. 1988. Baking science and technology. Sosland Publishing Company, U.S.A., 1345 p.
• Rumyantseva V. I. 1981. Economic threshold of injuriousness of the most important pests of cereal crops In Russian: English Summary in CAB Abstracts. Zashchita Rastenii 12; 10-11.
• Sivri D., Sapirstein H. D., Bushuk W. & Köksel H. 2002. Wheat intercultivar differences in susceptibility of glutenin protein to effects of bug (Eurygaster integriceps) protease. Cereal Chemistry, 79 (1): 41-44.
• Tansky V.I. 1977. Method for the Assessment of Eurygaster integriceps and Losses Caused by it. In Crop Loss Assessment Method (eds Chiarappa, L., Chiang, H. C. And Wallen, V. R.), Supplement 2. Method No: 118. Published by CAB International.
• Yiğit A., Doğanlar M., Sertkaya E. ve Evren N. 2003. Şanlıurfa’da Süne, Eurygaster integriceps Put. (Het., Scutelleridae) örneklemesinde iki yöntemin karşılaştırılması. GAP III. Tarım Kongresi. Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi (02–03 Ekim 2003, Şanlıurfa), s. 25–28.
• Yüksel M. 1969. Süne (Eurygaster integriceps Put.) zararı ve Kımıl (Aelia rostrata Boh.) zararıyla mukayesesi üzerinde araştırmalar. Yeni Desen Matbaası, Ankara, s. 64.