Беззакония и жалобы, имевшие место быть в османской провинции в середине XVIII века Примеры инцидентов в Никее, Ялакабаде и Гёреле

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 16, 137 - 151, 30.08.2018

Mustafa Kaya

Öz

Иногда в османском обществе 18-го века часто наблюдаются
отдельные или коллективные незаконные перемещения, иногда называемые каннабисом
или собственностью, а иногда и трудные для использования, и жалобы были
переданы государству, в результате которого были запрошены жалобы. В этом
исследовании возникновение, развитие и результаты незаконных движений в авариях
Изник, Ялакабад и Гереле Коджаэли Санджаг в середине 18 века были рассмотрены
путем анализа образцов в анатолийских книгах Акама. В двух и трех нумерованных
анатолийских книгах Акама незаконные положения, связанные с упомянутыми
авариями, разделялись по категориям и приводились в таблицах. В результате
этого анализа жалобы были сосредоточены на незаконности государственных
служащих и незаконности в отношении вмешательств в собственность на землю, и
было выявлено в общей сложности 12 видов незаконности. Было также установлено,
что жертвы сознательны и готовы искать права жертв и использовать свои жалобы
для наказания преступников. При этом ориентированный на решение подход
государства к жалобам был важным мотивирующим фактором в поиске прав людей.

Anahtar Kelimeler

Беззаконие, 18 век, юридический архив

18. Yüzyılın Ortalarında Osmanlı Taşrasında Görülen Kanunsuzluklar ve Şikâyetler:İznik, Yalakabad ve Görele Kazaları Örnekleri

Öz

 Bazen cana ya da mala
kastetmek,  bazen de zor kullanmak
şeklinde ortaya çıkan bireysel ya da toplu kanun dışı hareketler, 18. yüzyıl Osmanlı toplum hayatında da sıklıkla
görülmüş olup,  yapılan şikâyetler
neticesiyle devlete intikal etmiş ve bunun neticesinde de çözüm arayışına
gidilmiştir. Bu çalışmada da, 18. yüzyılın ortalarında Kocaeli sancağına bağlı
İznik, Yalakabad ve Görele kazalarında görülen kanunsuzluk hareketlerinin
ortaya çıkışı,  gelişimi ve sonuçları Anadolu
Ahkâm defterlerindeki örneklerin analiz edilmesi yoluyla incelenmiştir.
Üzerinde çalışılan iki ve üç numaralı Anadolu Ahkâm Defterlerinde, adı geçen
kazalarla ilgili kanunsuzluk hükümleri, kategorilere ayrılmış ardında da
tablolar oluşturularak irdelenmiştir. Yapılan bu analiz neticesinde, şikâyetlerin
devlet memurlarının kanunsuzlukları ile toprak mülkiyetine yapılan müdahalelerle
ilgili kanunsuzluklar üzerinde yoğunlaştığı görülmüş olup, bunlarla beraber
toplam 12 adet kanunsuzluk türü saptanmıştır. Çalışmada ayrıca,  mağdurların haklarını arama ve suçluların
cezalandırılmaları için şikâyet haklarını kullanma hususunda, bilinçli ve
istekli oldukları görülmüştür. Bunda,
devletin şikâyetler karşısında çözüm odaklı yaklaşımı, halkı hak arama
konusunda motive eden önemli bir unsur olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kanunsuzluk, 18. Yüzyıl, Ahkâm Defteri

Lawlessness and Complaints in the Ottoman Province in the middle of the 18th Century: Examples of Iznik, Yalakabad, and Görele Districts

Öz

Unlawful movements
committed individually or collectively sometimes appearing to intend to kill
and disseize, and sometimes emerging to use force had been frequently seen in
the Ottoman social life in the 18^th century.
After the complaints related with the lawless acts, the Ottoman government
started to seek for solutions. In this study, the emergence, development, and
results of the illegal movements in İznik,
Yalakabad, and  Görele districts of Kocaeli sanjak in the middle of 18^th century were examined through the Anatolian Ahkâm
defters. The provisions of lawless concerning the administrative districts in
the  Anatolian Ahkâm defters numbered two and three were categorized and then were analyzed by tables. As
a result of this analysis, it was determined total 12 unlawful acts types and
the complaints focused on mainly the lawlessness of public servants, and the
interference with land property. Furthermore, it was clearly understood that
victims were generally conscious and eager to use their complaint rights for
punishing criminals and assertion. The solution-oriented approaching of the
Ottoman Empire affected positively to the Ottoman subjects concerning the claim
rights. 

Anahtar Kelimeler

Lawlessness, 18th Century, Ahkâm Defters

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, (2010). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 108, İstanbul. BİZBİRLİK, A., -KAYA, M., (2015).Osmanlı Arşiv Belgelerinde Beypazarı Kazası-I, Öncü Kitap, Ankara.
• EKİNCİ, E. B., (2016). Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı sanat Yayınları, İstanbul.
• İNALCIK, H., (2008). “Adalet, Şikâyet Hakkı: Arz-ı hal ve Arz-ı Mahzar’lar”,Doğu-Batı Dergisi Makaleler-II, Ankara: Doğu Batı Yayınları, ss. 169-185.
• KAYA, M., (2012). “18. Yüzyılda Yabanabad Kazasında Görülen Kanunsuzluk Hareketleri”, VEKAM Ankara Araştırmaları Dergisi, C.1, Ankara,ss 51-65.
• OKUR, G., S., (2012). “Şikâyet Defterlerine Göre Osmanlı Teb’asının Şikâyetleri”, AUHFD, 61(1), ss.175-206.
• ÖZKAYA, Y., (2010). 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu, YKY, İstanbul.
• ŞEMSEDDİN SAMİ, (1988). Kâmûs-ı Tûrki, Alfa Yayınları, İstanbul.
• TAŞ, H., (2006). XVII. Yüzyılda Ankara, TTK, Ankara.
• _________, (2007). “Osmanlıda “Şikâyet Hakkı”nın Kullanımı Üzerine Düşünceler”, Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 3, ss.187-204.
• TUĞLUCA, M., (2016). Osmanlı Devlet-Toplum İlişkisinde Şikâyet Mekanizması ve İşleyiş Biçimi, TTK, Ankara.
• Arşiv Kaynakları
• BOA. A.AHKM. d. 2/10, 57, 108, 143, 226, 235, 244, 462, 538, 544, 605, 729, 889, 998, 1066, 1112, 1140, 1277.
• BOA. A.AHKM. d. 3/66, 219, 495, 575, 760.