Öz
Sumerliler eski Mezopotamyanın kadim kavimlerinden biridir. Aşağı
yukarı 3200’lerde yazıyı bularak medeniyet tarihinin en önemli keşiflerinden
birini yapmışlardır. Kullandıkları çivi yazısı kendilerinden sonra gelen birçok
kavim tarafından benimsenmiş ve böylece Ön Asya dünyasının birçok
bilinmeyeninin gün ışığına çıkmasına vesile olmuşlardır. Sumerlilerin dilleri
üzerinde yapılan araştırmalar Sumercenin eklemeli dillerin en eski temsilcisi
olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yine Elamlıların, Anadolu’da Hurrilerin ve
Hattilerin, MÖ 1. Binyıl’da Doğu Anadolu’da yaşayan Urartuluların Sumerce
gibi eklemeli bir dil yapısına sahip oldukları anlaşılmaktadır. Günümüz
toplumlarının dillerinden Moğolcanın, Fincenin, Macarcanın ve Türkçenin de
aynı kökten geldiği görülmektedir. Bununla birlikte Sumerce’den Türkçeye
geçen pek çok kelime bulunmaktadır. Türkçeye yansıyan unsurlar sadece
kelimerle sınırlı değildir. Bazı gramer kurallarının da Türkçe ile benzerlikleri
söz konusudur. Sumerce henüz tam olarak anlaşılmamakla beraber, bu dil
üzerinde yapılan araştırmalar devam etmekte ve yeni bulgular ortaya
konmaktadır. Sumerce’de, bir ismi niteleyeceği zaman sıfatların genellikle isimden sonra kullanıldığı görülse de Türkçedeki yapıya benzer durumlarla
da karşılaşırız. Bunun haricinde ismin hal eklerinin benzerlikleri söz
konusudur. Sumerce’de ismin varış halinin eki olan, zaman ifadelerine
“kadar” anlamı katan -še/-eše ekinin Türkçede de nerdeyse aynı şekil ve
görevle kullanıldığı görülmektedir. Tamlama eki olarak kullanılan -ak ekinin
durumu da bundan farklı değildir. Yönelme eki -ra, çıkma veya ayrılma hal
eki -ta, bulunma hal eki -a, yön gösterme halinin eki, denkleştirme (veya
benzetme) halinin eki olan -gim de bunların Türkçe karşılıkları ile benzerlik
gösteren unsurlardır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- THOMSON, M.-L., The Sumerian Language: An Introduction to Its History and Grammatical Structure, 10 .Cilt, Copenhagen: Akademik Forlag, 1984. TUNA, O. N., Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi, 2. Baskı, Ankara: TDK, 1990. Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, 2018. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_lehceler&view=lehceler VARDAR B. – GÜZ N. – HUBER E. – SENEMOĞLU O. – ÖZTOKAT E., Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, İstanbul: Multilingual, 2007. ZÓLYOMİ, G., An Introduction to the Grammar of Sumerian with the collaboration of Szilvia Jáka-Sövegjártó and Melinda Hagymássy, Budapest: Eötvös University Press, 2017.
An Evaluation of Syntactic and Some Suffixal Similarities Between the Sumerian and Turkish Languages
Öz
Sumerians are one of the earliest peoples of Mesopotamia. Finding the
cuneiform writing system at around 3200 BC, they made one of the most
important discovery of the civilization history. The writing system they used
was adopted by many other peoples and thus the Sumerians helped us to shed
light on many unknown facts of the Near Eastern world. Researches on the
language of Sumerians revealed that the Sumerian was the earliest
representative of the agglutinative languages. It is now understood that also
the language of Elamites, the language of Hurrians and Hattis living in
Anatolia, and that of Urartians having lived in today’s Eastern Anatolia of
Turkey in the 1st millenium BC had an agglutinative language structure like
Sumerian. Additionally, such languages as today’s Mongolian, Finnish,
Hungarian and Turkish appear to come from the the same origin. In parallel
with this, there are now lots of Sumerian words that are verified to live in
Turkish. The reflected elements from Sumerian to Turkish is not only limited
to words. That some grammatical principles of Sumerian is similar to those
of Turkish is also the case. With the fact that Sumerian has not been fully
understood, the studies on this language still continue and so new findings are
revealed. Even though the adjectives follow the nouns while qualifying a
noun in Sumerian, some other structures as in Turkish are seen. Sumerce’de,
bir ismi niteleyeceği zaman sıfatların genellikle isimden sonra kullanıldığı
görülse de Türkçedeki yapıya benzer durumlarla da karşılaşırız. The
terminative case marker -še/-eše which adds an “until” meaning to time
expressions seem to be in use with almost the same form and the same
function. In addition, the genitive case marker -ak, dative case marker -ra,
ablative-instrummental case marker -ta, locative case marker -a, equative case marker -gim (=gin7) are also similar in terms of grammatical use and
appearance compared to their Turkish counterparts
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- THOMSON, M.-L., The Sumerian Language: An Introduction to Its History and Grammatical Structure, 10 .Cilt, Copenhagen: Akademik Forlag, 1984. TUNA, O. N., Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi, 2. Baskı, Ankara: TDK, 1990. Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, 2018. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_lehceler&view=lehceler VARDAR B. – GÜZ N. – HUBER E. – SENEMOĞLU O. – ÖZTOKAT E., Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, İstanbul: Multilingual, 2007. ZÓLYOMİ, G., An Introduction to the Grammar of Sumerian with the collaboration of Szilvia Jáka-Sövegjártó and Melinda Hagymássy, Budapest: Eötvös University Press, 2017.
Öz
Шумеры - одно из древних племен Месопотамии. Примерно в
3200 гг. до н.э. придумав письменность они сделали одно из самых
выжных открытий в истории культуры. Клинопись, которую они
использовали была заимствована многими народами, жившими после
них и таким образом помогла пролить свет на некоторые тайны Древней
Азии. Исследования шумерского языка выявили, что шумерский язык
является самым старым представителем агглютинативных языков.
Выясняется, что языки тех же язык эламитов, хурритов и урарту,
живших в Восточной Анатолии в 1 тысячилетии до н.э., как и
шумерский язык были агглютинативными. Стало ясно, что
современный монгольский, финнский, венгерский и турецкий языки
произошли от одного праязыка. Вместе с этим имеется много слов
перешедших в турецкий язык из шумерского языка. Элементы
перешедшие в турецкий не ограничиваются только словами. Послужат
примером и некоторые грамматические правила в турецком языке.
Несмотря на то, что шумерский язык полностью стал понятен,
исследование этого языка продолжается и делаются новые открытия.
Нередкое использование временного свойства прилагательного после
существительного в шумерском языке прослеживается и в турецком
языке. Помимо этого, нужно отметить схожести и в падежных
окончаниях существительных. В шумерском языке есть окончание
направительного падежа -še/-eše, со значением «до», почти в такой же
форме с такой же функцией оно используется и в турецком языке. Точно
также и используется окончание –ak, используемого в качестве
окончания родительного падежа. Окончание дательного падежа –ra, окончание отложительного или исходного падежа –ta, окончание
местно-направительного падежа и окончание сравнительного (или
сопоставительного) падежа –gim, все эти элементы похожи на
имеющиеся эквиваленты в турецком языке.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- THOMSON, M.-L., The Sumerian Language: An Introduction to Its History and Grammatical Structure, 10 .Cilt, Copenhagen: Akademik Forlag, 1984. TUNA, O. N., Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi, 2. Baskı, Ankara: TDK, 1990. Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, 2018. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_lehceler&view=lehceler VARDAR B. – GÜZ N. – HUBER E. – SENEMOĞLU O. – ÖZTOKAT E., Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, İstanbul: Multilingual, 2007. ZÓLYOMİ, G., An Introduction to the Grammar of Sumerian with the collaboration of Szilvia Jáka-Sövegjártó and Melinda Hagymássy, Budapest: Eötvös University Press, 2017.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 5 Sayı: 17 Prof.Dr. Hüseyin Sever Armağan Sayısı |
По всем вопросам приема статей и выпуска очередных номеров обращаться в редакцию соответствующего журнала