Sheikh Kasım Küfrevi in Turkish Polıitical Life (1920-1992)

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 4, 2699 - 2718, 30.12.2020

Şeyma Arvas

Öz

Grand National Assembly of Turkey to became a political home to different personality of the society that represented since its establishment . Undoubtedly, the most striking of these personalities were the deputies whose religious aspect was dominant. It is almost impossible to see these deputies after the first assembly that they were included in. With the establishment of the Second Parliament, some groups were excluded from the parliament and this situation continued until Atatürk's death. After the death of Atatürk, stretching of the principle of secularism was also inevitable within the parliament. Particularly, the voting anxiety of the new parties and the government that was established in the transition to multi-party life and the support of the sheikh-agha profile, which was liquidated during the Atatürk period, gained importance by the parties. As a matter of fact, this situation brought the active role of the sheikh and the members of various orders in the parliament with itself, and some of the individuals included in this group were anti-revolutionary and some did not go beyond the revolutionary identity. From this point of view, we will try to discuss the private and political life of the Ağrı deputy and the Nakşi Sect sheikh, Sheikh Kasım Küfrevi, whom we believe to be displaying a mission close to his revolutionary identity, as well as the effect of his identity as a sheikh as a deputy. While conducting the examination, the subject was approached objectively by making use of archives, TBMM Minutes, periodicals and research works, and a simple examination was tried to be presented by avoiding unnecessary details.

Anahtar Kelimeler

Küfrevi, Sheikh, Ağrı, Naqshbandi

Türk Siyasi Hayatında Şeyh Kasım Küfrevi (1920-1992)

Öz

Türkiye Büyük Millet Meclis’i kurulduğu yıldan bu yana temsil ettiği toplumun farklı şahsiyetlerine siyasi ev sahipliği yapmıştır. Bu şahsiyetlerden şüphesiz en dikkat çekenlerin başında dinî yönü ağır basan milletvekilleri olmuştur. Birinci Meclis’in bünyesinde barındırdığı bu milletvekillerini daha sonraki dönemlerde görmek hemen hemen imkansızdır. İkinci TBMM’nin kuruluşuyla bazı gruplar meclis dışı bırakılmış ve bu durum Atatürk’ün ölümüne kadar devam etmiştir. Atatürk’ün ölümünün ardından laiklik ilkesinin esnetilmesi meclis içinde de kaçınılmaz olmuştur. Özellikle çok partili hayata geçiş evresinde kurulan yeni partilerin ve iktidarın oy kaygısı Atatürk döneminde tasfiyeye uğramış şeyh-ağa profilinin desteği partiler tarafından önem kazanmıştır. Nitekim bu durum şeyh ve muhtelif tarikat üyelerinin meclis içinde faal rol oynamasını beraberinde getirmiş ve bu gruba giren şahsiyetlerden kimisi inkılap karşıtı olmuş kimisi de inkılapçı kimliği dışına çıkmamıştır. İnceleme yapılırken, arşiv, TBMM Zabıtları, süreli yayınlar ve araştırma eserlerden faydalanılarak konuya objektif bir biçimde yaklaşılmış, gereksiz ayrıntılardan kaçınılarak sade bir inceleme ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu noktadan hareketle incelememizde inkılapçı kimliğine yakın misyon sergilediğine kanaat getirdiğimiz Ağrı mebusu ve Nakşi Tarikatı şeyhi Şeyh Kasım Küfrevi’nin hususi ve siyasi hayatını, aynı zamanda şeyh kimliğinin milletvekili olmasındaki etkisini ele almaya çalışacağız. İnceleme yapılırken, arşiv, TBMM Zabıtları, süreli yayınlar ve araştırma eserlerden faydalanılarak konuya objektif bir biçimde yaklaşılmış, gereksiz ayrıntılardan kaçınılarak sade bir inceleme ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küfrevî, Şeyh, Ağrı, Nakşibendilik

Kaynakça

• KÜFREVİ, K., Nakşibendiliğinin Kuruluşu ve Gelişimi, Doktora Tezi, İstanbul 1950. ÖZTÜRK, K., Türk Parlamento Tarihi TBMM X. Dönem (1954-1957) II, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara 1998. NALBANTOĞLU, İ., Kasım Küfrevi’nin Ardından, Ahlat Kültür Vakfı Yayınları, Ankara 1994. ŞAHİNER, N., Son Şahitler III, Nesil Yayınları, İstanbul 2008. KAYAOĞLU, İ., “Bitlis’in Uluları Dr. Kasım Küfrevi”, Ahlat Gazetesi 07.04.2019.