Geçmişten günümüze işitme engellilerin eğitimi ve Türk işaret dilinin rolü

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 163 - 178, 30.03.2021

Yeliz Arslan

Öz

İşaret dili, işitme engelli bireylerin birbirleri ile ya da diğer insanlarla iletişim kurmak için kullandıkları en yaygın iletişim yoluna verilen isimdir. Çalışmada Türk işaret dilinin gramer yönünden bir çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır. Türk işaret dilinin kullanımıyla ilgili kendisini gösteren bütün dilsel çıktıların aynı zamanda Türkçenin kullanımındaki yansımalarıyla ilgili de örnekler verilmiştir. Çalışmada aynı zamanda, Türk İşaret Dili (TİD)’nde kullanılan iletişim yöntemleri, Türk İşaret Dili ve engelliler için yapılan çalışmaların kısa tarihçesi ile ilgili birtakım başlıklardan yola çıkarak işitme engellilerin özellikle eğitim hayatında maruz kaldıkları olumsuzluklara değinilmiştir. Bu açıdan yararlanılan kaynaklar ekseriyetle 2000’li yıllarda yayınlanmış makaleler olup, günümüze yakın olmaları açısından da önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağır eğitimi, Engelli eğitimi, Türk işaret dili

Kaynakça

• AKMEŞE, P.; KAYHAN, N. “ İşaret Dili Dersine Katılan Öğretmen Adaylarının Görüşlerine Göre Türk İşaret Dili Eğitiminin İncelenmesi”, Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), Cilt 8, Sayı:1, Ocak 2017, s. 1- 38.
• ARIK, E., “Ellerle Konuşmak”. Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
• ARMSTRONG, D.F. ve WİLCOX, S., “Origins of Sign Language”. M. Marschark ve P. A. Spencer (Ed.), Deaf Studies Language and Education içinde, Oxford University Press. New York 2003.
• BALCI, S., “Osmanlı Devleti'nde Engelliler ve Engelli Eğitimi”. Terazi Kitapçılık ve Yayıncılık. İstanbul 2013.
• BLACKBURN, L., “Linguistic and Cultural Interactions Among Deaf/Hearing Family Members: Implications for Family Partnerships in Early Education”. Dissertation Abstracts International: Section A. Humanities and Social Science, 62(10), 1998: 3270.
• DEMİR, C. ve YAPICI, M., “Ana Dili Olarak Türkçenin Öğretimi ve Sorunları”. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 2007: 177-192.
• DEMİREL, F., “Osmanlı'da Sağır-Dilsiz ve Âmâların Eğitimi”. İdeal Yayınları, İstanbul 2013.
• GONGORA, X. ve FARKAS, C., “Infant Sign Language Program Effects on Synchronic Mother- Infant Interactions”. Infant Behavior ve Development, 32, 2009: 216-225.
• KANCA, B.; ve ERTAŞ, Ç. “Engelli Turizmine İlişkin Yasal Düzenlemeler: Türkiye ile Avrupa Birliği Mevzuatlarının Karşılaştırılması”, Conference: 15. Ulusal Turizm Kongresi, Ankara, Volume: 15, 2014, s. 1359- 1369.
• KARA, Ş., “Ana Dil Edinimi ve Erken Yaşta Yabancı Dil Öğretimi”, Eğitim Fakültesi Dergisi, XVII (2), 2004: 295-314.
• KEMALOĞLU, Y., “Türkiye'de İşaret Dili ve Sağır Eğitimin Tarihçesi”. Türk Kulak Burun Boğaz Dergisi, 22 (2), 2012: 65-76.
• KEMALOĞLU, Y., “Konuşamayan İşitme Engellilerin Sağırların Tarihi”. KBB ve BBC Dergisi, 22(1), 2014: 14-28.
• KUBUŞ, O., İLKBAŞARAN, D. ve GİLCHRİST, S., “Türkiye’de İşaret Dili Planlaması ve Türk İşaret Dilinin Yasal Durumu”. E. Arık (Ed). Türk İşaret Dili Araştırmaları içinde (s. 23- 50). Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
• MİLLİ EĞİTİM İSTATİSTİKLERİ ÖRGÜN EĞİTİM 2018-2019, MEB Yay. Ankara 2019, s. 283.
• ÖZBAY, M., “Türkçe Öğretimi Yazıları”, Öncü Kitap, Ankara 2010.
• ORHAN, S. ve GENÇ, K.G., “Engellilere Yönelik Ülkemizdeki Özel Eğitim Hizmet Uygulamaları ve Örnek Ülke Karşılaştırması”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (35/2), Ankara 2015, s. 115-146.
• PARLAK, S., “Türkiye’deki İşitme Engelliği ve İşletmelerdeki Danışmanlık Hizmetleri Üzerine Bir Pilot Çalışma”. Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa 2011.
• PİŞTAV-AKMEŞE, P., “Examination of Sign Language Education According to the Opinions of Members from a Basic Sign Language Certification Program”. Educational Sciences: Theory & Practice, 16(4), 2016: 1189-1225. Piştav-Akmeşe, P. ve Kirazlı, G. (Nisan, 2016a).
• SEVER, S., “Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme”, 4. Baskı, Anı Yayınları, Ankara 2004.
• TEKİR, H.S. ve ARSLAN, N.O., “19. Yüzyıl İstanbul’unda Sağır Dilsiz Çocukların Eğitimi”. Köse O. (Ed.), Geçmişten günümüze şehir ve çocuk içinde. Kültür Yayınları, Samsun 2016, s. 1211- 1221.
• TELLİOĞLU, S., “Türkiye'de Engellilere Yönelik Sosyal Hizmetlerin ve Politikaların Tarihçesi”. Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 88 (88), 2019a: 818-832.
• TELLİOĞLU, S., “Avrupa Birliği (AB)’nin ve Bazı Gelişmiş Ülkelerin Engellilere Yönelik Sosyal Politikaları”. Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (34), 2019b: 166-182.
• VALLOTTON, C.D., “Signs of Emotion: What Can Preverbal Children “Say” about Internal States?”, Infant Mental Health Journal, 29, 2008: 234-258.
• VALLOTTON, C.D., “Do Infants Influence Their Quality of Care? Infants’ Communicative Gestures Predict Caregivers’ Responsiveness”, Infant Behavior and Development, 32, 2009: 351- 365.
• VALLOTTON, C.D., “Babies Open Our Minds to Their Minds: How “Listening” to Infant Signs Complements and Extends Our Knowledge of Infants and Their Development”, Infant Mental Health Journal, 32(1), 2011: 115-133.
• ÜNALAN, Ş., “Türkçe Öğretimi”. Nobel Yayınları, Ankara 2006.